Oxirgi bir necha kunda O‘zbekiston hududi orqali Afg‘onistondan qariyb 2000 nafar chet davlatlar fuqarolari evakuatsiya qilindi, deya xabar berdi TIV.
Braun universiteti AQShning Afg‘onistondagi urushga sarflagan xarajatlarini 2,26 trln dollarga baholadi. Bu urushning har bir kuni uchun o‘rtacha 300 million dollar degani. AQSh ushbu urushdagi xarajatlarning asosiy qismini qarz mablag‘lari hisobidan moliyalashtirgan. 2050 yilga borib ushbu qarzlar foizlari qiymati 6,5 trln dollarga yetishi mumkinligi taxmin qilinmoqda. Shuningdek, Afg‘onistondagi urush davomida 174 ming nafar atrofida qurbonlar bo‘lgani ma’lum qilindi.
Afg‘onistonda nazoratni qo‘lga kiritgan «Tolibon» harakati o‘z boshqaruv shakli va turini yaqin orada e’lon qilish arafasida. 20 yillik tanaffusdan so‘ng mamlakat hokimiyati tepasiga kelgan harakatni boshqarayotgan yetakchilar kim va ular haqida nimalar ma’lum? Bu haqda «Gazeta.uz» maqolasida.
Ashraf G‘ani videomurojaat bilan chiqib, Afg‘onistonni tark etishini «qon to‘kilishini oldini olish zarurati» bilan izohladi. Siyosatchi tez orada mamlakatga qaytishga va’da berdi. Shuningdek u «Afg‘onistonda adolatga erishish uchun» harakatlarini davom ettirishini ta’kidlab, afg‘onlar manfaati uchun kurashmoqchi ekanini ma’lum qildi.
Afg‘oniston prezidenti Ashraf G‘ani oilasi bilan Birlashgan Arab Amirliklarida, deya xabar qildi mazkur mamlakat Tashqi ishlar vazirligi.
O‘zbekiston hukumati Surxondaryoda chodirlar shaharchasini tashkil etdi, u yerda Afg‘onistondan kelgan 100 dan ortiq qochqinlar joylashtirildi. Sputnik Uzbekistan 650 nafar afg‘on askari chegaradagi harbiy poligon yaqinidagi kovid-markaziga joylashtirilgani haqida xabar bermoqda.
«Tolibon» Afg‘oniston poytaxti Kobulni egallaganidan so‘ng, aholi orasida juda katta vahima boshlangan. Mamlakat fuqarolaridan biri, Kobulda istiqomat qiluvchi 24 yoshli universitet talabasi, bolalarga ingliz tilidan dars berib kelgan qiz, «afg‘on ayollarining qo‘zidagi qo‘rquv» va endilikda ularning hayoti qanday o‘zgarishi mumkinligi haqida hikoya qiladi.
«Tolibon» harakati Afg‘onistonda hokimiyatni egallaganidan so‘ng birinchi matbuot anjumanini o‘tkazdi. Harakat vakili Zabihullo Mujohid toliblar tinchlikda yashashni istashini va mamlakat hududini boshqa davlatlarga hujum uchun ishlatishga yo‘l qo‘ymasliklarini ta’kidladi. «Tolibon» harakatining eng muhim bayonotlari va va’dalari.
Behzod Hoshimovning yozishicha, iqtisodiy qoloqlik va imkoniyatlar tengsizligi kelajakda O‘zbekiston tinchligi uchun xavf tug‘dirishi mumkin. “Bizning iqtisodiy darajamizda bizdek tinch mamlakatlar deyarli yo‘q, bizning daromadlarimiz ancha „xavfli“ chegarada”, — deydi u.
«Tolibon» hukumat amaldorlariga umumiy amnistiya e’lon qildi va afg‘onlarni ishga qaytishga chaqirdi. TOLOnews telekanali ayol teleboshlovchi va muxbirlar ishtirokidagi ko‘rsatuvlarni uzatishda davom etmoqda.
TIV Afg‘onistondagi vaziyat bo‘yicha bayonotida, O‘zbekiston «qo‘shni davlatning ichki ishlariga aralashmaslik tamoyillariga sodiqligini» qat’iy bildirdi. Shuningdek, O‘zbekiston tomoni chegara himoyasini ta’minlash va chegara hududida tinchlikni saqlash masalalari bo‘yicha «Tolibon» harakati vakillari bilan yaqin aloqada bo‘lib turganini ma’lum qilindi. Mamlakatning Kobul va Mozori Sharifdagi diplomatik vakolatxonalari odatdagi tartibda ishlamoqda.
Bosh prokuratura o‘zining Telegram kanalidan Afg‘onistonning harbiy samolyot va vertolyotlari O‘zbekiston chegarasini kesib o‘tganligi to‘g‘risidagi xabarni oxirigacha tasdiqlanmaganligi sababli o‘chirib tashladi.
O‘zbekiston Mudofaa vazirligi Afg‘oniston havo kuchlariga tegishli samolyotning Surxondaryoda qulab tushganini tasdiqladi. «Davlat chegarasini noqonuniy kesib o‘tishga urinishning oldi olingan», — deya qayd etdi vazirlik. Surishtiruv ishlari olib borilmoqda.
Kobul aeroportida yuzlab odamlar Afg‘onistondan uchadigan so‘nggi samolyotlarga tirmashib chiqishayotgani aks etgan videolar tarqaldi. Ulardan ba’zilari samolyotlarning bortiga, ba’zilari esa tezlikni oshirayotgan samolyot tagiga qo‘llari bilan ilinmoqchi bo‘lganlar. Hozirda aeroportdagi holatlardan so‘ng bir necha kishi halok bo‘lgan.
BMT bosh kotibi Antoniu Gutterish Afg‘onistondagi vaziyat bo‘yicha munosabat bildirib, gumanitar yordam yetkazib berish imkoniyatini ta’minlash uchun tomonlarni «maksimal darajada bosiq bo‘lishga» chaqirdi. Shuningdek, bosh kotib ayollar va qizlarning kelajagidan xavotirda ekanligi ta’kidladi. Dushanba kuni Afg‘onistondagi vaziyat bo‘yicha BMT Xavfsizlik Kengashining navbatdan tashqari yig‘ilishi o‘tkaziladi.
«Tolibon» harakati vakillari Al-Jazeera telekanali efirida «Afg‘onistonda urush tuguganligi» haqida e’lon qildi. Shuningdek, ular «harakat har bir qadamini mas’uliyat bilan bosishini va barcha tomonlar bilan tinch munosabatlarni saqlash niyatida» ekanligini ta’kidlashmoqda. Toliblar boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmasligini qayd etdi.
60 dan ortiq mamlakatlar qo‘shma bayonot bilan chiqib, chet elliklar va mamlakatni tark etmoqchi bo‘lgan afg‘on fuqarolarini xavfsiz chiqib ketishini ta’minlashga chaqirdi.
Yakshanba kuni «Tolibon» Afg‘oniston hududida o‘z nazoratini o‘rnatganligini e’lon qildi. Xalqaro munosabatlar sohasi bo‘yicha mutaxassis Yuriy Saruxanyan Afg‘onistonda hokimiyat o‘zgarishi O‘zbekiston va Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun qanday oqibatlarga olib kelishi mumkinligi haqida fikr yuritadi.
Ashraf G‘ani qon to‘kilishining oldini olish maqsadida Afg‘onistonni tark etdi. OAVlar xabariga ko‘ra, davlat rahbari Tojikiston orqali Ummonga yetib borgan. Biroq, New York Times u ayoli va ikki nafar yordamchisi bilan O‘zbekistonga yo‘l olganiga ishontirmoqda. Prezident saroyini qo‘lga kiritgan «Tolibon» harakati a’zolari esa Afg‘oniston Islom amirligi tuzilganini e’lon qilishni ko‘zlayapti.
O‘zbekiston davlat chegarasini kesib o‘tgan 84 nafar Afg‘oniston harbiy xizmatchisiga tibbiy yordam va vaqtinchalik boshpana taqdim etdi. TIV afg‘on fuqarolarini vataniga qaytarish hamda Termiz-Hayraton ko‘prigi hududidagi vaziyatni yumshatish uchun afg‘on tomoni bilan muzokaralar olib bormoqda.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting