90 yil avval Toshkentni chiqindilardan tozalash nega ayanchli ahvolda edi? 60 yil O‘zbekistonda paxtaning qanchasi mashinada terib olinardi? 30 yil avval tojikistonliklar nega Islom Karimovga minnatdorchilik bildirgan? Bu haqda “Gazeta.uz”ning “Eski gazetalar sharhi” ruknida o‘qing.
90 yil avval o‘zbekistonliklar qanday film va spektakllarni tomosha qilishgan? 60 yil avval-chi — televizorni soat nechada yoqishgan? 30 yil avval seryog‘in maydagi sel va toshqinlardan jabrlangan andijonliklarga qanday yordam ko‘rsatilgan? Bu haqda “Gazeta.uz”ning “Eski gazetalar sharhi” ruknida o‘qing.
90 yil avval o‘zbek matbuoti nega “Amerikadagi seravtomobilchilik”ni isrofgarchilikka tenglashtirgan? Sharof Rashidovning 60 yil avvalgi maqolasida jadidchilik tarafdorlari nega qoralangan? 30 yil avval Toshkentda ekologik vaziyat qanday edi? Bu haqda “Gazeta.uz”ning “Eski gazetalar sharhi” ruknida o‘qing.
2005-yilning 13-mayga o‘tar kechasi O‘zbekiston tarixiga “Andijon voqealari” nomi bilan kirgan eng qonli hodisalardan biri boshlangan edi. “Gazeta.uz” ushbu hodisa oqibatlari aks etgan 13 manzarani tanlab olib, ularni 2023-yil may oyida yana o‘sha nuqtalarda olingan suratlar bilan taqqosladi.
O‘zbekiston Gidrometeorologiya xizmati bu yil 102 yilligini nishonlamoqda. Turkiston meteorologiya instituti tashkil etilgan 1921-yilning 7-mayi O‘zgidromet tavallud topgan kun sifatida nishonlanadi. XIX asrning ikkinchi yarmidan hozirgi kungacha xizmatning qanday rivojlangani — “Gazeta.uz” fotomaterialida.
Zilziladan keyingi vayronkor dovul, dovul ketidan yana 12 ming kishini uysiz qoldirgan navbatdagi zilzila, chodirlar shaharchasida Qur’on o‘qiyotgan otaxon, kamaygan jinoyatchilik, eng ko‘p beriladigan savol — “bugun tunda uyda uxlasak bo‘ladimi?”. 1966-yil may oyidagi Toshkentdan tarixiy reportaj.
Mahallalarda “bir so‘m pul” so‘rayotgan bolalar, Samarqanddagi Registon maydonida hayit namozining o‘qilishi, tandirdan uzilgan non va nisholdani bir-biriga uzatayotgan qo‘shnilar — 1992-yilda o‘zbekistonliklar muqaddas Ramazon oyini shunday kuzatishgan.
O‘zbekistonda 2023 yil 30 aprel kuni o‘tkazilishi kutilayotgan referendum mamlakat tarixida shu tartibdagi beshinchi umumxalq ovoz berish jarayoni bo‘ladi. «Gazeta.uz» bungacha 1991 (2 marta), 1995 va 2002 yillarda o‘tkazilgan referendumlar haqida ma’lumot beradi.
«Uylanishga sarf bo‘ladigan pulning hisobi chiqdi. Miqdorini aytmay, qo‘rqib ketasiz. Faqat bir narsani aytishim mumkin: hozir 25 daman. Sovxozda mexanizatorman, maoshim tuzuk. Tejamkorlik bilan jamg‘arsam, pulni to‘plash uchun yana 19 yil-u 9 oy kerak ekan […] Demak, 45 yoshimda nikoh to‘yimiz bo‘larkan».
«Oramizda bitta-yarimta shunaqa, yomon yaradek bema’ni odamlar ham bo‘lgan […] Xullas, sen tug‘ilguncha ana shunday oltinchi barmoqdek ortiqcha kishilarni oramizda qoldirmaslikka so‘z beramiz […] Bizdan va biz yashayotgan davrning eng yaxshi kishilaridan ulug‘ jamiyatning grajdanlariga salom ayt!»
«„Chilonzor-22 kvartal shu yermi? O‘tgan yili ham xuddi shu yerda ko‘chat ekayotganmidilaring? O‘sha ko‘chatlar qani?“ […] JEK olti yilda 69 mingdan ko‘proq daraxt ekkan. 80 foizi ko‘kardi, deb rayonga ma’lumot ham bergan, lekin yarmi ham qolgan emas. Shuncha daraxt ko‘karsa, hammayoq ko‘kalamzor bo‘lib ketmasmidi».
«Ikki barmoq 72-benzinni, olti barmoq esa 66-benzinni anglatarkan… Bu yer har xil markali mashinalar bilan to‘lib ketgan… Benzinfurushlar o‘z «govmushlari»ni sog‘ib sotayotgandek bemalol yurishibdi… Eng yomoni, davlatning ming-ming tonnalab yoqilg‘isi shu xil yo‘llar bilan suv bo‘lib ketyapti».
AQSh harbiylari Iroqqa bostirib kirib, Saddam Husayn tuzumini ag‘darganiga 2023 yil martida 20 yil to‘ladi. Iroqlik jurnalistning xotirlashicha, ozodlik havosi bir soatgina esgan, xolos. Chunki “hech qanday reja mazkur noqonuniy bosqinni “ozodlikka olib chiqish"ga aylantira olmasdi”.
“Toshkentdagi ko‘pgina ariqlarda bir vaqtlar baliq va turli jonivorlar bo‘lardi. Hozir ko‘plarida hatto qurbaqaning ham ovozi eshitilmay qolgan. […] Xayriyatki, oqar suvlarning tillari yo‘q, aks holda: Ho‘v, noinsoflar! Obi hayotni iflos qilib koni zararga aylantirgani uyalmaysizlarmi?! — deb bong urardi”.
«Xizmatchisi savodsizlik maktabida o‘qiyotgan biri kishini traktorist „savodsiz!“ desa alam qilmaydimi? — dedi san’atkor o‘zicha bo‘g‘ilib, — „labingdan bo‘lsa olsam-ye, shakar lab“, deganim u kishiga yoqmapti, „bo‘lsa“ emas, „bo‘sa“ emish! O‘zi bilmaydi-yu, menga o‘rgatganiga kuyaman!»
«Ma’lum bo‘lishicha, ZAGS va militsiya bo‘limlarining pasport stollarida ishlovchi savodi g‘ovlab ketgan ayrim xodimlari metrika va pasportlarda o‘zbekcha to‘ldiriladigan joylarni ruscha yoki butunlay savodsizlarcha to‘ldirib, qosh qo‘yaman deb ko‘z chiqarar ekanlar».
«Bu jurnal millat mulki, 100 yildan beri nomi o‘zgarmay kelayotgan noyob tarix», — deydi 2007 yildan buyon «Mushtum»ga bosh muharrirlik qilayotgan Nosirjon Toshmatov. U «Gazeta.uz»ga bergan intervyusida hozirgi rahbarlarning jurnalga munosabati va 100 yillik to‘yni qanday tasavvur qilgani haqida gapirdi.
Abdulhamid Cho‘lpon tomonidan salkam bir asr avval yozilgan «Taraqqiy» maqolasida o‘z tarixiga qiziqmaydigan, o‘z tilini hurmat qilmaydigan, o‘yinqaroqroq (hozirgi kunlarning ba’zi faollari tomonidan «ma’naviyatsiz», «ma’naviyatdan uzoq» deya ta’riflanishi mumkin bo‘lgan) yoshlar toifasi ko‘rsatilgan.
“Darhaqiqat, mamlakatda islohotga muhtoj masalalar ko‘bdir. Masalan, kattalarga aql va basirat islohoti, […] yoshlarg‘a axloq va kiyim, xotinlarga jabru zulm, domlalarg‘a din va salla, […] va hokazo islohotlarga nihoyat darajada ehtiyoj ko‘bdir”.
“Bu „Mushtum“ — zo‘rliq mushtumi emas, haqliq mushtumidir; bu „Mushtum“ — zolimlar mushtumi emas, mazlumlar mushtumidir. Shuning uchun buning ma’nosi ham boshqachadir… Tumshug‘ingiz ustiga yangi mehmon muborak bo‘lsin, afandilar!..”
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting