MB asosiy stavkasining 13,5 foizga tushirilishi pul-kredit sharoitlarining qat’iylik darajasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydi — uning “cheklovchi” xarakteri saqlanib qoladi, dedi MB raisi. Uning so‘zlariga ko‘ra, regulyatorning asosiy maqsadi joriy yil oxirigacha inflyatsiya darajasini 9 foizga tushirishdir.
2024-yilning birinchi yarmida O‘zbekistonga pul o‘tkazmalari hajmi 25 foizga oshib, 6,5 milliard dollarni tashkil etdi. Bu Markaziy bankning dastlabki prognozlaridan ikki barobar ko‘p. AQSh, Germaniya, Janubiy Koreya va Polshadan tushumlar keskin oshdi. Rossiyaning ulushi pasayishda davom etmoqda.
Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov budjet taqchilligining inflyatsiyaga bevosita ta’sirini ta’kidladi, biroq regulyatorda bu ko‘rsatkichni pasaytirish vositalari yo‘qligini tan oldi.
Hukumat davlat kompaniyalari uchun valyuta operatsiyalarini amalga oshirish tartibini qattiqlashtirdi. Aprel oyidan boshlab ular xorijiy valyutadagi operatsiyalarni faqat asosiy hisobraqam ochilgan banklar orqali amalga oshirishi mumkin.
MB raisi Mamarizo Nurmuratov o‘zbek so‘mining 2023-yil birinchi choragiga nisbatan devalvatsiyasi yuqori bo‘lganini izohladi. Asosiy sabab — valyutaga bo‘lgan talabning ortishi va qarz to‘lovlarining ko‘payishi. U 25-aprelda so‘m dollarga nisbatan keskin (50 so‘mga) mustahkamlanganining sababini ham tushuntirdi.
2024-yilning birinchi choragida O‘zbekistonga transchegaraviy pul o‘tkazmalari hajmi oshdi. Bu haqda 25-aprel kuni bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov ma’lum qildi.
Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov regulyator tomonidan jarimaga tortilayotgan banklar nomi nega ochiqlanmayotganini izohladi. “Aholida noto‘g‘ri tushuncha shakllanmasligi uchun bankning ichki faoliyati bilan bog‘liq holatlarda chora ko‘rilgan banklar nomini e’lon qilmaslikka qaror qildik”, — dedi u.
Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov so‘nggi yillarda iqtisodiyot yuqori budjet taqchilligi sharoitidagi hayotga moslashgani va bu “og‘irlikni pul-kredit siyosatiga yuklayotganini” ta’kidladi. U fiskal konsolidatsiya zarurati va monetar siyosatning “ko‘tarilgan ovozi” haqida gapirdi.
Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov regulyatorda nobank tashkilotlarga valyuta ayirboshlash shoxobchalari ochishga ruxsat berish niyati yo‘qligini ma’lum qildi. Shuningdek, u banklar valyuta ayirboshlash shoxobchalari sonini o‘z ehtiyojidan kelib chiqib ko‘paytirishini ta’kidladi.
Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov to‘rtta bank ustav kapitalini o‘z vaqtida talab etilgan darajagacha oshirmaganini ma’lum qildi. “Poytaxt bank” sotuvga qo‘yilgani uchun unga nisbatan sanksiyalar qo‘llanmagan, yana ikkita bankka esa majburiyat qo‘yilgan.
Markaziy bank kelgusi yillarda pul-kredit siyosati ta’sirchanligini oshirishda imtiyozli kreditlash amaliyotini qisqartirish va bozor tamoyillari asosida shakllanuvchi foiz stavkalariga o‘tish borasida choralarni davom ettirishini bildirdi.
Markaziy bank ikkilamchi bank hisob raqamlari orqali chet el valyutasi tovarlar importi doirasida noqonuniy olib chiqib ketilishi mumkinligidan xavotirlanmoqda. Komplayens-nazorat choralaridan asosiy maqsad banklar va tadbirkorlik subyektlari sanksiya cheklovlariga tushishining oldini olish, dedi MB raisi.
Prezident topshirig‘i bilan tuzilgan ishchi guruh AQShda bo‘lib, “Ohangaronsement” va ta’sischisi Akkermann Cement CA`ga (Alisher Usmonovning USM xoldingidagi kompaniya tomonidan tashkil etilgan) qarshi sanksiyalar bo‘yicha o‘z e’tirozlarini bildirdi, deya ma’lum qildi Markaziy bank rahbari Mamarizo Nurmuratov.
Aholiga kredit berish hajmi ularning daromadlaridan tezroq o‘sib bormoqda, bu esa iqtisodiyotdagi qarz yuki ortayotganidan dalolat beradi, dedi Markaziy bank raisi. Uning aytishicha, chakana kreditlashda “qizib ketish”ning oldini olish uchun tartibga soluvchi chora-tadbirlarni ko‘rish boshlangan.
Markaziy bank rahbari davlat banklarini xususiylashtirish nega kechiktirilayotgani haqida gapirib, “bu nafaqat bizning xohishimizga, balki xorijiy investorlarning ishonchiga ham bog‘liq”, deb ta’kidladi. O‘tgan yilgi geosiyosiy inqiroz investorlarning postsovet mamlakatlari bozoriga kirishini qiyinlashtirgan.
Rossiya rublining qadrsizlanishi Rossiyadan O‘zbekistonga pul o‘tkazmalari hajmiga, shuningdek, o‘zbekistonlik eksportyorlar daromadiga salbiy ta’sir qiladi, deya ma’lum qildi Markaziy bank rahbari Mamarizo Nurmuratov.
Markaziy bank raisi narx pufaklari yorilayotgan vaqtida banklarga bo‘ladigan salbiy ta’sirning oldini olish uchun ipoteka kreditlari ajratishda maksimal chegaralar belgilanganini aytdi. Avvalroq Toshkent shahridagi uy-joy narxlarining bozor va fundamental qiymatlari o‘rtasidagi farq 210 mln so‘mga yetgandi.
Milliy valyutaning kuchsizlanishiga importning o‘sishi ham ta’sir qilmoqda, dedi Markaziy banki raisi Mamarizo Nurmuratov. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu mavsumiy hodisa hisoblanadi va bugungi valyuta kursi tashqi savdo operatsiyalarining haqiqiy ko‘rinishini aks ettiradi.
Markaziy bank raisi bank va qarzdorlar munosabatlarini tartibga soluvchi tavsiyalardan asosiy maqsad bankirlarning ishdan tashqari vaqtida ishlamasligini ta’minlash ekanini ta’kidladi. Shuningdek, regulyator rahbari muammoli qarzlar bilan ishlash bo‘yicha eng samarali tizimlardan biri Rossiyaniki ekanini aytdi.
Markaziy bank raisi aholining qo‘lida qariyb 12 mlrd dollar pul borligi, bank sektori bularning barchasini jalb qila olmasligi, lekin bankka pullarni topshirish tendensiyasi mavjudligini ta’kidladi.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting