Yanvarning birinchi yarmida davlat budjeti defitsitining 5,5 trln so‘mga yetishi sovuqdan jabr ko‘rgan 30 ming tadbirkorning soliq qarzdorligi o‘sishi hamda ish haqi, pensiya va nafaqalarning moliyalashtirilishi bilan izohlandi. Umuman olganda, yanvarda daromadlar oshdi, deya qayd etdi Iqtisodiyot va moliya vazirligi.
Yanvarning 8 kunida davlat budjeti xarajatlari daromaddan 2,3 baravar ortib, defitsit 5,5 trln so‘mga yetdi. Bu 2023 yil uchun defitsit kutilmasining beshdan bir qismidan ko‘proq degani (25,1 trln so‘m). Shundan so‘ng Iqtisodiyot va moliya vazirligi daromad va xarajatlar bo‘yicha ma’lumot berishni to‘xtatdi.
O‘zbekistondagi deyarli barcha hokimliklar 2023 yil uchun budjetni o‘tgan yil oxirida, hatto yangi yilda ham soliq to‘lovchilar fikrini hisobga olmasdan qabul qildi. Andijon va Sirdaryo hokimliklari budjet loyihalarini e’lon qilgandi, biroq loyiha muhokama vaqti tugamay turib qabul qilindi.
27 dekabr, seshanba kuni bo‘lib o‘tgan Senatning 36-yalpi majlisida yuqori palata vakillari «2023 yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti to‘g‘risida»gi qonunni ma’qulladi.
2022 yilgi davlat budjetiga bog‘chalar uchun subsidiyalar, issiqlik ta’minoti tariflari uchun kompensatsiyalar va boshqa maqsadlar uchun qo‘shimcha mablag‘lar ajratish hisobiga xarajatlarni oshirishga qaratilgan o‘zgartirishlar kiritilishi ko‘zda tutilgan.
Quyi palataning budjet va iqtisodiy islohotlar qo‘mitasi 15-dekabrga qadar qabul qilinishi kerak bo‘lgan 2023-yil uchun davlat budjeti to‘g‘risidagi loyihani ko‘rib chiqmoqda. Hujjat jamoatchilik muhokamasiga taqdim etilmadi.
6 oy davomida O‘zbekistonda ekologiyani muhofaza qilish uchun davlat budjetidan 1,9 trln so‘m yo‘naltirildi. Shunga qaramasdan deputatlar mablag‘lar o‘zlashtirilmay qolayotgani, mas’ul vazirlik va idoralar ularni samarali sarflamayotgani va ishlar bajarilmayotganini tanqid qildi.
Magistraturada to‘lov-shartnoma asosida o‘qiyotgan xotin-qizlarning kontrakt summasini Davlat budjetidan qoplab berish tartibi tasdiqlandi. Buning uchun talabgorlar 15 sentabrga qadar o‘zlari ta’lim oladigan muassasa rektori nomiga ariza bilan murojaat etishlari talab qilinadi.
Go‘sht, o‘simlik yog‘i va kartoshka importi uchun soliq imtiyozlari tufayli budjet yo‘qotishi 1,4 trln so‘mga yaqinroqni tashkil etadi. Bu yo‘qotishlarni xalqaro moliya institutlari kreditlari hisobidan tovarlar olib kirishda nazarda tutilgan soliq imtiyozlarini bekor qilish, soliqlar yig‘imlarini ko‘paytirish hisobiga qoplash rejalashtirilmoqda.
Toshkent shahri va 7 ta hudud hokimiyatlari ochiq ma’lumotlar to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga zid ravishda mahalliy budjetlarning ijrosi va birinchi chorakda mablag‘larni yo‘naltirish maqsadlari to‘g‘risidagi axborotlarni joylashtirmagan. Ular Antikorrupsiya agentligi tomonidan ogohlantirildi.
Prezident qarori bilan «Ishga marhamat» monomarkazlarida o‘qitilayotgan nogironligi bo‘lgan shaxslarga nafaqa bilan birga 540 ming so‘m miqdorida har oy stipendiya to‘lab beriladi. Shuningdek, yetim bolalar ikkilamchi bozordan davlat olib bergan uy-joyni rasmiylashtirishda notarius va kadastr xizmatlari uchun boj to‘lamaydi.
O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sish sur’ati Ukrainadagi urush tufayli sezilarli darajada sekinlashadi, biroq yanada samaraliroq budjet xarajatlari va yashil moliyalashtirish kelgusida o‘sishning tezlashishiga xizmat qilishi mumkin. Osiyo taraqqiyot banki o‘z prognozlariga tayangan holda, beqarorlik va risklar davrida hukumatlarga budjet-soliq siyosati bilan bog‘liq tavsiyalar bermoqda.
2022 yil uchun Davlat budjeti to‘g‘risidagi qonunga muvofiq, 1 yanvardan boshlab avtomobil sotib olganlik uchun yig‘im to‘liq bekor qilindi. Hozirga qadar yangi avtomobil xarid qilinganda shartnoma narxining 3 foizi miqdorida yig‘im to‘lanardi.
Qashqadaryoda yer tagidan chiqayotgan tutun, «Qizil kitob» ga kiritilgan jayron va quyonlarni ovlaganlar, Nurafshondagi yodgorlik majmuasi va kutubxona qurilishi bekor qilinmagani, noyabrda inflyatsion kutilmalar oshgani sabablari, O‘zbekistonda yig‘ilib qolgan 4 mln tonna radioaktiv chiqindi, tez fursatlarda umra safariga ruxsat berilishi va boshqa xabarlar — «Gazeta.uz» ning 15 dekabrdagi eng muhim xabarlar dayjestida.
Senat 2022 yilgi davlat budjetini ma’qulladi. Unga ko‘ra, kelgusida yilda mamlakat YAIM o‘sish sur’atlari 6 foiz, inflyatsiya esa 9 foiz atrofida bo‘lishi kutilmoqda. Davlat budjetidan ijtimoiy sohaga jami 74,6 trln ajratilishi ko‘zda tutilgan.
Qonunchilik palatasi yil davomida uchinchi marta davlat budjeti xarajatlarini oshirishni ma’qulladi. Ta’lim, sog‘liqni saqlash, qishloq xo‘jaligi, eksport sohalarini qo‘llab-quvvatlash, ichimlik suvi ta’minotini yaxshilash va boshqa sohalar uchun 2,2 trln so‘m ajratilmoqda. Tuzatishlar uch o‘qishdayoq qabul qilindi.
Vazirlar Mahkamasi 15 oktabrgacha loyihani taqdim etishi kerak bo‘lsada, Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga 2022 yilgi budjet loyihasi haligacha kelib tushmadi, deya ma’lum qildi deputat Doniyor G‘aniyev. Uning so‘zlariga ko‘ra, hukumat iyun oyida yangilangan o‘rta muddatli fiskal strategiyani tasdiqlashi kerak edi, biroq bu hali amalga oshmagan.
2020 yil yakuniga ko‘ra, «O‘ztransgaz» tomonidan iste’molchilarga yetkazib berilayotgan 1000 kub metr tabiiy gazning qiymati gazning o‘rtacha narxidan 90 ming so‘mga qimmatroq bo‘ldi. Buning oqibatida 3,6 trln so‘mlik zarar vujudga kelgan. Shu munosabat bilan davlat budjetidan 1 trln so‘mlik subsidiya ajratilmoqda, deya tushuntirdi Energetika vazirligi.
Senatorlar davlat budjetiga o‘zgartishlar kiritish orqali Enegretika vazirligiga «respublika iste’molchilarning ehtiyojlarini qondirish maqsadida tabiiy gaz sotib olish va sotishning o‘rtacha bahosidagi farqni qoplash uchun subsidiya» sifatida 1 trln so‘m ajratishni ma’qulladi.
Moliya vaziri o‘rinbosari Ahadbek Haydarovning ma’lum qilishicha, 2020 yilda koronavirus inqirozi sababli davlat xarajatlari keskin o‘sgan. Endilikda uni pandemiyagacha bo‘lgan davrdagi darajaga — YAIMga nisbatan 27% ga tushirish rejalashtirilmoqda. Bundan tashqari, hukumat kelgusi yillarda davlat qarzi darajasini 50%, budjet taqchilligini 2% chegarada ushlab turishni rejalashtirmoqda.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting