Kolumnistlar
Xususiy mulkning himoyalanmaganligi — qashshoqligimiz sabablaridan biridir
Ko‘pchilik o‘zbekistonliklarning nima sababdan daromadlar bu qadar sekin o‘sib borayotgani haqidagi mulohazalari asoslidir. Yaqin kelajakda daromadlar oshadimi, degan savol esa bundan ham dolzarbroq masala. Xususiy mulk hokimiyatning o‘zboshimchaliklaridan to‘liq himoyalanmas ekan, investorlar ishonch bildirmaydi, deya ta’kidlaydi iqtisodchi Behzod Hoshimov.
Orzudagi Konstitutsiya
O‘zbekiston Konstitutsiyasi kuni kolumnist Komil Jalilov hokimiyat tarmoqlari o‘rtasida o‘zaro tiyib turish va muvozanatni saqlashning demokratik tizimini barpo etish, shu orqali jamiyat va davlatni korrupsiyadan xalos etish uchun poydevor yaratish maqsadida Asosiy qonunga qanday o‘zgartirishlar kiritish zarurligi haqida fikr yuritdi.
Asfalt sotsializmi: o‘layotgan jamoat transporti va qashshoqlikka eltuvchi yo‘llar
Avtomobillashtirish siyosati noteng imkoniyatlarni yaratgan holda odamlarni kambag‘allashtiradi: kimdir mashinada yuradi, yana kimdir esa chiqindi gazlardan nafas oladi va ko‘chada xotirjam yurolmaydi, chunki ko‘chalar piyodalar hayoti uchun xavfli bo‘lgan mashinalar hududiga aylanib qoldi. Mashina olishga qurbi yetmaydigan yoki mashina haydashni xush ko‘rmaydigan o‘zbekistonliklar buning jabrini tortmasliklari kerak, deb yozadi iqtisodchi Botir Qobilov.
Yana “savodsizlikning o‘ttiz yili"mi?
Bir guruh tilshunoslar yopiq eshiklar ortida lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga o‘zgartishlar kiritish masalasida hal qiluvchi qarorga kelgani aytilmoqda. Ta’kidlanishicha, alifbodagi sh, ch, oʻ va gʻ harflarini ş, ç, ō va ğ shakliga o‘zgartirish hamda ñ harfini kiritish takliflari ma’qullangan. “Gazeta.uz” kolumnisti Komil Jalilov ushbu qarorning ilmiy asoslanmagani va kelajakda qanday ijtimoiy va iqtisodiy oqibatlarga olib kelishi haqida yozdi.
Chang bo‘roni saboqlari
Changli tuman tarqaldi, lekin hayot sifati va davomiyligi bevosita bog‘liq bo‘lgan havo sifati yaxshilandimi? Daraxtlarni muntazam kesish allaqachon iqtisodiy yo‘qotishlarga ega. Tabiatga g‘amxo‘rlik qilishni boshlash uchun halokatlar va ofatlarni kutish shart emas. Axir gap eng muhim narsa — har birimizning bugungi kundagi hayotimiz haqida bormoqda, deb yozadi iqtisodchi Behzod Hoshimov.
Yashil maydonlarni rejalashtirish, hisobga olish va daraxtlarni davolash qanday bo‘lishi kerak — Zinoviy Novitskiy tavsiyalari
Avvaldan ishlab chiqilgan loyihalarsiz daraxt ekish mumkin emas. Kasal daraxtlarni kesish emas, balki davolash kerak. «Yashil Makon» loyihasini amalga oshirishda o‘tmishdagi xatolarni takrorlamaslik uchun nima qilish kerak? Daraxt turlarini to‘g‘ri tanlash, ularni ekish, parvarishlash, hisobga olish va davolashni tashkil etish to‘g‘risida qishloq xo‘jaligi fanlari doktori Zinoviy Novitskiy maqolasida.
Balki, yetar endi?
O‘zbekiston shahar va qishloqlarini chang-to‘zonli tuman qopladi. Bunday paytda ochiq havoda bo‘lish sog‘liq uchun xatarlidir. Ayni paytda mamlakatdagi daraxtlar va yashil bog‘lar, dalalar, ko‘l va daryolar najot so‘rab iltijo qilmoqda. Agar ularning gapirishga zaboni bo‘lganida, bizga nima degan bo‘lishardi? Botir Qobilov ruknida shu haqda hikoya qilinadi.
Nima uchun kvazifiskal xarajatlar yomon?
Davlat korxonalari davlat budjeti orqali o‘tmagan o‘z mablag‘lari hisobidan yo‘llarni ta’mirlash, ijtimoiy obyektlar qurish orqali «ijtimoiy yuk»ni o‘z zimmasiga olmoqda. Bu amaliyot mamlakatning real budjeti va xarajatlarini hisoblashga imkon bermaydi, deb yozadi iqtisodchi Behzod Hoshimov.
BRM obligatsiyalari — mamlakatning barqaror rivojlanishiga qo‘shilgan hissa
O‘zbekistonda barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish uchun salmoqli hajmdagi moliyalashtirish talab etiladi va so‘nggi ikki yil ichida ushbu ko‘rsatkich COVID-19 sababli yanada oshdi. O‘zbekistonda muomalaga chiqarilgan BRM obligatsiyalari barqaror rivojlanishga yo‘naltirilgan loyihalarni moliyalashtirishga qay tarzda yordam bera olishi haqida BMTTDning O‘zbekistondagi doimiy vakili Matilda Dimoska maqolasida.
Strategiyalar, strategiyalar…
O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalari akademik erkinlikka erishdimi, ular xalqaro agentliklarning reytingiga kira oldimi, O‘zbekistonning Bolonya jarayoniga qo‘shilish rejalari haqida nimalar ma’lum? Kolumnistimiz Komil Jalilov oliy ta’lim boshqaruvi sohasidagi islohotlarning ba’zi natijalarini tahlil qiladi.
OTMlardagi ilmiy-pedagogik mehnatni qanday baholash mumkin?
«Gazeta.uz» kolumnisti, faylasuf Valeriy Xanning ta’kidlashicha, oliy ta’lim muassasalarida o‘qituvchilar mehnatini baholashda moslashtiruv hali ham yo‘q qilinmagan. U ilmiy-pedagogik mehnatni baholashning yangi tizimiga asos bo‘la oladigan sifat va miqdor mezonlarini taklif qilmoqda.
Jahon banki vitse-prezidenti Anna Berde O‘zbekiston iqtisodiy salohiyatini qanday amalga oshirishi mumkinligi haqida
Jahon banki vitse-prezidenti Anna Berde «Gazeta.uz» ga taqdim etgan maqolasida ish o‘rinlarining o‘sishiga, iqtisodiy o‘zgarish jarayonlarini tezlashtirishga va O‘zbekiston fuqarolarining farovonligini oshirishga yordam beradigan to‘rt yo‘nalishda chuqur islohotlar zarurligi haqida yozadi.
Temuriylar bog‘lari va Toshkentning yashil o‘tmishi
2009 yilning oxiridan boshlab Toshkent va O‘zbekistonning boshqa shaharlarida nazoratsiz ravishda asriy daraxtlar kesib tashlanmoqda. Biz maktab partalarida eshitganimiz buyuk ajdodlarimizning merosidan ibrat olmasdan, o‘z qo‘llarimiz bilan vatanimizni sahroga aylantirmoqdamiz. Tarixchi Tair Gyul Temuriyzodalar o‘z imperiyalarini ko‘kalamzorlashtirishga qanday e’tibor qaratganlari, O‘rta Osiyo bog‘chilik san’atining dunyoga ta’siri hamda nima sababdan ota-bobolarimizning yashil an’analarini davom ettirishimiz lozimligi haqida so‘zlab berdi.
Pedagogik faoliyat huquqi: nima uchun ko‘zi ojiz pedagoglar hali hamon kamsitilmoqda?
O‘zbekistonda inklyuziv ta’limni rivojlantirish uchun ko‘zi ojiz o‘qituvchilarni ta’lim tizimiga jalb etish muhim ahamiyatga ega. Ammo pedagogik faoliyatni amalga oshirishlari uchun ularga teng sharoit va imkoniyatlar yaratilganmi? Abdullo Abduxalilov va Dilmurod Yusupov o‘z tajribalari va pedagogik faoliyatdagi inklyuziyaning muvaffaqiyatli misollari asosida ushbu muammoni o‘rganishdi.
Afg‘oniston: Markaziy va Janubiy Osiyo o‘rtasidagi ko‘prikmi yoki ajratuvchi omil?
Afg‘oniston Markaziy va Janubiy Osiyoning o‘zaro bog‘liqligini rivojlantirishda geografik jihatdan muhim rol o‘ynaydi. Mustaqil tadqiqotchi Akram Umarov mintaqalar davlatlari o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish yo‘lidagi muammolar va imkoniyatlarda Afg‘oniston omili haqida yozadi.
Qancha yomon bo‘lsa — shuncha yaxshimi?
Nima uchun yaxshi g‘oyalar, to‘g‘ri siyosat va iqtisodiy o‘sish doimo birga yuradi? Erkinlik bo‘lmagan, noto‘g‘ri qarorlar qabul qilinadigan va sust iqtisodiy o‘sish sharoitida taraqqiyotga erishib bo‘ladimi? Iqtisodchi Behzod Xoshimov birinchi qarashda ahamiyatsiz hisoblangan noto‘g‘ri qarorlar qanday qilib jamiyatni “g‘oyalar tuzog‘iga” tushirib qo‘yishi mumkinligi haqida mulohaza qiladi.
Bog‘larni aholiga qaytaring
Bizning shaharlarimiz daraxtlarni, yashil istirohat bog‘larini va suv omborlarini yo‘qotib bormoqda. Bu allaqachon hayot sifatiga ta’sir qilishni boshlagan. Bog‘larga ko‘p xarajat ketadi deb yanglish xulosalar paydo bo‘lmokda, zero, istirohat bog‘lari odamlar va shaharning o‘zi uchun juda katta ahamiyatga ega. «Gazeta.uz» kolumnisti Botir Qobilov bog‘larni saqlashni darhol boshlashga va ularni haqiqiy egalariga — odamlarga qaytarishga chaqiradi.
Nazorat va muvozanatsiz testlar
Milliy test tizimi topshiriqlarining tarqalib ketishi haftaning asosiy mavzularidan biriga aylandi. Testlarning va talabalarni tanlashning sifatini va ma’lumotlarning ishonchli saqlanishini ta’minlash hamda manfaatlar to‘qnashuvining oldini olish uchun test materiallarini ishlab chiqish, test jarayonlarini o‘tkazish va sifatni nazorat qilish vazifalari bir-biridan ajratilishi lozim. Hozir bu uchta vazifani bir tashkilot — DTM bajaradi, bu esa nazorat va muvozanat tizimini izdan chiqaradi. «Gazeta.uz» kolumnisti Komil Jalilov shu haqda yozadi.
Umr bahosidagi daraxtlar
Narxlarning, tariflarning ko‘tarilishi yoki yangi bojlarning joriy qilinishi haqida so‘z borganda, kimdir hazillashib, yana kimdir umidsizlikka tushib: «Balki, havoni ham pullik qilarsizlar?» deb qo‘yadi. Shahar daraxtlarining ahamiyati va ularni kesishni to‘xtatish lozimligini eslata turib, «Gazeta.uz» kolumnisti Botir Qobilov har bir daraxtning qiymati juda yuqori ekanligi va shahar aholisi anchadan buyon nafaqat pul bilan, balki o‘z sog‘liklari bilan ham buning badalini to‘lab kelayotganini ta’kidlamoqda.
Xorijiy tillar: manzilga eltuvchi yo‘l adog‘i qayerda?
Qariyb o‘n yildan beri biz xorijiy tillarni ona tili darajasida o‘rganishga harakat qilmoqdamiz, ammo natijalar hali-hanuz maqtangulik emas. 2012 yildan beri xorijiy tillarni o‘qitish sifati yaxshilandimi, sertifikat «qamchisi» va ustama «asali» siyosati kutilgan natijalarni berdimi — kolumnist Komil Jalilov bu savollarni tahlil qilishga urindi.
Eng ko‘p o‘qilgan xabarlar | So‘nggi yangiliklar
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting