Марказий банкнинг нисбатан қаттиқ монетар сиёсати ҳамда ҳукуматнинг рағбатлантирувчи фискал сиёсати ташқи савдо дефицитининг ўсишига ҳисса қўшиб келмоқда. Иқтисодчи Миркомил Холбоевнинг фикрича, бюджет харажатларини қисқартириш ташқи савдо дефицитининг ўсишини секинлаштириши мумкин.
2023 йил январь ойида Германия импортда Ўзбекистоннинг биринчи рақамли ҳамкорига айланди. Литва ва Франция ҳам Топ-10 савдо ҳамкорлар рўйхатига кирди. Статистика агентлигига кўра, импортнинг асосий қисмини 6 та самолёт ташкил этди.
Туркияда зилзила оқибатида иқтисодий ўсишнинг секинлашиши Ўзбекистон иқтисодиётига ўз таъсирини ўтказмасдан қолмайди. Иқтисодчи ва «Газета.uz» колумнисти Миркомил Холбоев Туркияга экспорт ва пул ўтказмалари ҳажмида кутилаётган қисқаришнинг Ўзбекистон ЯИМ ўсишига потенциал таъсирини таҳлил қилади.
2022 йилда Россия Ўзбекистоннинг экспорт бўйича асосий савдо ҳамкорлари орасида яққол етакчиликни қўлга олди. Иқтисодчи, «Газета.uz» колумнисти Миркомил Холбоев Ўзбекистон экспортининг асосий кўрсаткичлари ҳамда Россия томон концентрациялашувининг келиб чиқиш сабаблари тўғрисида фикр юритади.
Президент Ўзбекистонда жами 6 млрд долларлик маҳаллийлаштириш лойиҳаларини амалга ошириш бўйича топшириқ берди. Бироқ унинг бажарилиш муддати белгиланмаган. Иқтисодчи Миркомил Холбоев сўнгги йилларда ўзини оқламаган маҳаллийлаштириш сиёсатини танқиб қилиб, уни саратонга ўхшатди.
ЖСТ ёки ЕОИИдан исталган биттасига аъзо бўлиш иккинчисига аъзо бўлишни осонлаштиради ва Ўзбекистон савдо сиёсатини ҳозиргига қараганда сезиларли даражада эркинлаштиради. Бироқ, биринчи ЖСТга аъзо бўлиш мамлакатга устунроқ мавқе бериши эҳтимоли юқори, деб ёзади иқтисодчи Миркомил Холбоев.
Украинадаги уруш Россияга кучли боғланган иқтисодиётлар учун ташқи савдо хатарларини келтириб чиқарди. Шунга қарамай, март-апрель ҳолатига Ўзбекистон ташқи савдоси соғлом кўрсаткичларда ўсди. «Газета.uz» колумнисти Миркомил Холбоевнинг таъкидлашича, бу тенденция келгуси ойларда ўзгариши мумкин.
Президент маслаҳатчиси ўринбосари Галина Саидова Тошкент халқаро инвестиция форумидаги нутқи давомида Ўзбекистоннинг савдони либераллаштиришдаги ютуқларига тўхталиб ўтди. Шунга қарамасдан, у иш ўринларини яратиш, ташқи савдодаги дефицит, логистика ва интеграция билан боғлиқ тўртта хавфни айтиб ўтди. «Агар биз етарли даражада оддий бўлмаган мазкур тўртта муаммони ҳал қила олсак, ташқи савдо фаолиятини либераллаштиришнинг кейинги босқичи ҳақида гапиришимиз мумкин», — деди у.
2021 йилда Ўзбекистон ташқи савдо дефицити 8,8 млрд долларга етди. Айримлар импорт ҳажмининг экспортдан юқори бўлишини иқтисодиёт учун хатарли деб ҳисоблайди. Иқтисодчи Миркомил Холбоев дефицитни камайтириш мақсадида қўлланиладиган ҳар қандай чоралар унинг ошишидан кўра хатарлироқ бўлиши мумкинлигини таъкидламоқда.
Ҳукумат озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш мақсадида 1 апрелга қадар товуқ тухуми экспортига тақиқ ўрнатди. Айрим тадбиркорлар ишлаб чиқариш ҳажмини қисқартиришга, айримлари эса маҳсулотни таннархида сотишига тўғри келмоқда. Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитаси Ўзбекистонда тухум экспортига тақиқ жорий қилинмаганини таъкидламоқда.
Ўзбекистон ва Россия ўзаро ҳисоб-китобларда доллардан воз кечиб, рублга ўтиши мумкин. Россия иқтисодий тараққиёт вазири Максим Решетниковнинг маълум қилишича, президент Путин бошқа давлатлар билан ҳисоб-китобларда рублдан фойдаланишни кенгайтириш бўйича тошпириқ берган. Иқтисодчи Отабек Бакиров мазкур механизм амалиётга жорий этилса, Россия билан ташқи савдо салбий сальдоси ошиши мумкинлигини қайд этди.
Январь-июль ҳолатига республиканинг ташқи савдо айланмаси 2020 йилнинг мос даврига нисбатан салкам 2 млрд долларга ёки 10,1% га кўпайиб, қарийб 21,6 млрд долларни ташкил этди. Ташқи савдода 5,3 млрд доллар қийматида пассив баланс кузатилди. 20 та йирик ҳамкор давлатлар орасидан фақатгина Афғонистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркия билан фаол ташқи савдо баланси сақланиб қолган.
Афғонистон Ўзбекистон учун энг йирик савдо бозорларидан бири ҳисобланади. 2020 йилда Ўзбекистон ва Афғонистон ўртасидаги ташқи савдо айланмаси 779 млн долларни, 2021 йилнинг январь-июнь ойларида — 351,9 млн долларни ташкил қилган. «Газета.uz» икки давлат ўртасидаги импорт ва экспорт таркиби ҳамда Ўзбекистоннинг Афғонистондаги лойиҳалари ҳақида маълумотлар тақдим этади.
Тўрт ой давомида ташқи савдо айланмаси 3,5 фоизга камайиб, 10,3 млрд долларни ташкил этди. Экспорт 19,1 фоизга — 3,5 млрд долларгача қисқарди, бироқ олтин ҳисобга олинмаган экспорт ҳажми 26,7 фоизга ўсди. Импорт 7 фоизга — 4,7 фоизгача ўсди. Ўзбекистон рангли металлар, тўқимачилик маҳсулотлари ва автомобиллар экспортини ҳамда озиқ-овқат маҳсулотлари ва тирик ҳайвонлар импортини кескин оширди.
Будапешт шаҳрида бўлиб ўтган Ўзбекистон-Венгрия бизнес-форумида Ўзбекистон ҳудудларида 12 та инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш тўғрисида битимлар имзоланиб, шунингдек, яна 76 та инвестицион лойиҳалар амалга оширилишига келишилди.
Январь-октябрь ойларида Ўзбекистоннинг умумий ташқи савдо айланмаси 30 млрд доллардан ортиқроқни ташкил этди. Ташқи иқтисодий фаолиятдаги 20 та йирик ҳамкор-давлат орасидан бештаси билан фаол ташқи савдо баланси кузатилган.
Январь-октябрь ойлари давомида Ўзбекистон 5,8 млрд долларлик ҳажмда олтин экспорт қилган. Бу 10 ой давомида амалга оширилган ташқи савдо айланмасининг 43,5 фоизини ташкил қилади. Сўнгги икки ой давомида Ўзбекистон олтин экспорт қилмаган.
Қўшимча имкониятларга эга булиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг