«XXI асрда бундай бўлишига, бу каби қўрқувни ҳис қилиш мумкинлигига ҳали ҳам ишона олмаяпман» — демоқда Нукус аҳолиси. Кўпчилик ўз яқинлари ва дўстларини йўқотди, аммо бу ҳақда гапиришдан қўрқмоқда. «Газета.uz» бош муҳаррири Азамат Атажановнинг репортажи.
Нукус яқинида 100 дан ортиқ ит ва мушуклар жасадини шаҳар ободонлаштириш бошқармаси масъул шахслари ноқонуний равишда кўмиб кетгани аниқланди. Мансабдорлардан тушунтириш хатлари олиниб, ҳужжатлар кўриб чиқиш учун Қорақалпоғистон прокуратурасига юборилди.
Қорақалпоғистонда соат 13:45 лар атрофида интернет яна ишлаб кетди, дея маълум қилди Нукус аҳолиси. Telegram-каналлар ва сайтлар жонлана бошлади. Июль бошидан бери республикада интернетга киришнинг имкони бўлмаётганди.
Қорақалпоғистондаги намойишларда қатнашган айрим фуқароларнинг бедарак йўқолгани ҳақидаги маълумотлар «мутлақо асоссиз», дея маълум қилди Бош прокуратура. Аввалроқ Open Dialogue Foundation бедарак йўқолган фуқароларнинг 58 нафар исми-шарифи рўйхатини эълон қилган эди.
Мудофаа вазирлиги Қорақалпоғистонда намойишчилар томонидан тўхтатилган БТР махсус техникаси ичида бўлган ҳарбийларнинг интервьюсини эълон қилди. Улар ўшанда калтакланганди. Аскарлар ўша куни қурол ишлатиш мумкин эмаслиги тўғрисидаги буйруққа бўйсунишганини сўзлаб беришди.
Қорақалпоғистондаги фожеали воқеалар барча муаммолар халқ билан мулоқотда, ўз вақтида ҳал этилиши зарурлигини кўрсатди, деди Сенат раиси Танзила Нарбаева. У бундай ҳолатларнинг олдини олишда халқ вакиллари масъул эканини ва уларнинг ишини қайта кўриб чиқиш зарурлигини таъкидлади.
Нукус воқеаларида жабрланганлар орасида ўқотар қуролдан яраланганлар ҳам бор. Куч тузилмалари жанговар ўқ-дорилардан фойдаланилганини рад этмоқда. «Газета.uz» мухбири Шошилинч ёрдам марказида ярадорлар билан суҳбатлашди. Ҳарбийлар ҳам қандай яралангани ҳақида сўзлаб берди.
Нукусдаги намойишларни тарқатиш учун махсус воситалар қўлланилганидан бир неча кун ўтиб Ўзбекистон Ички ишлар вазирлиги ушбу воситалар қандай ишлашини кўрсатувчи видеони эълон қилди. «Газета.uz» ушбу воситалар суратлари ва улардан фойдаланиш оқибатларини эълон қилмоқда.
Қорақалпоғистонда 30 гектар майдонда «Нукус технопарки» махсус саноат зонаси ташкил этилади. Энергия тежамкор экологик хавфсиз ишлаб чиқариш қувватларини барпо этиш технопарк фаолиятининг асосий йўналишларидан бири бўлади. Унга маҳаллий ва хорижий инвесторлар жалб этилади.
Шавкат Мирзиёев Қорақалпоғистондаги намойишларда ўз яқинларини йўқотган оилаларга ҳамдардлик билдирди. Давлат раҳбари воқеаларда иштирок этган барча томонлар ҳаракатига адолатли баҳо беришни топширди. Куч тузилмалари томонидан нотўғри куч ишлатилган бўлса, жиноий жавобгарлик таъминланиши айтилди.
БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари Мишель Бачелет Қорақалпоғистондаги воқеаларни шаффоф ва мустақил тергов қилиш кераклигини таъкидлади ва интернетга уланишни чекламасликка чорлади.
АҚШ Давлат департаменти Нукусдаги воқеалар бўйича хавотирини ҳамда қурбонлар оилаларига ҳамдардлик билдирди. АҚШ Ўзбекистоннинг ҳудудий яхлитлигини қўллаб-қувватлашини таъкидлаб, ҳукуматни фундаментал инсоний ҳуқуқларни, жумладан тинч йиғилиш ва фикр билдириш эркинлигини ҳимоя қилишга чақирди.
Қорақалпоғистон мақомини Конституцияда ўзгартириш таклифи ортидан 1−2 июлда республикада намойишлар бўлиб ўтди. Президент шахсан Нукусга боргандан кейингина сенатор ва депутатлар воқеага ўз муносабатини билдира бошлади. «Газета.uz» қонун чиқарувчиларнинг фикрларини бир материалга жамлади.
Қорақалпоғистонда бир ҳафтадан кўпроқ вақтдан бери интернет чекланган, шу сабабли аксарият терминаллар, банкоматлар ишламаяпти, давлат ва бошқа хизматлар кўрсатилаётгани йўқ. «Газета.uz» мухбири Шуҳрат Латипов бу ҳолат одамлар ҳаётига қандай таъсир қилаётганини ўрганди.
Қорақалпоғистондаги фожиа жамият билан мулоқот қилишга эътибор берилмаслиги ҳамда стратегик муҳим қарорлар парда ортида қабул қилиниши нималарга олиб келишини намойиш қилди.
Нукусдаги намойишлар тинчиганидан бир кун ўтиб, аҳоли шифохоналар, морг ва ИИБдан ўз яқинларини қидиришда давом этаётган эдилар. «Газета.uz» мухбири Шуҳрат Латипов судмедэкспертиза марказига (морг) келганлар ва изолятор олдида турган ҳибсга олинганларнинг турмуш ўртоқлари билан суҳбатлашди.
Европа кенгаши президенти Шарль Мишель президент Шавкат Мирзиёев билан телефон орқали мулоқоти чоғида Нукусдаги намойишларда қурбон бўлганларнинг оилаларига ҳамдардлик билдирди. Қолаверса, у вазиятни баъзи бузғунчи кучлар томонидан издан чиқарилишига йўл қўйиб бўлмаслигини таъкидлади.
Бош прокуратура Қорақалпоғистонда содир бўлган воқеалар хронологиясини маълум қилди. Тахминан 300 киши Нукусга киришдаги постда 50 нафар гвардиячидан рация, дубинка, шитларни тортиб олгани ва Нукус халқаро аэропорти, маҳбуслар Реабилитация маркази, шаҳар ИИБ биноларига ҳужум уюштиргани айтилмоқда.
1−2 июль кунлари Нукус шаҳридаги бўлиб ўтган намойишлар оқибатида 18 нафар фуқаро вафот этди, 243 киши, шу жумладан, 38 нафар ҳуқуқ-тартибот органлари ходими турли жароҳатлар билан шифохоналарга ётқизилди. Тартибсизликларда қатнашган 516 нафар фуқаро ҳибсга олинди.
Қорақалпоғистондаги фавқулодда ҳолат сабабли ўрнатилган комендантлик соатларида Нукус аэропортининг фаолияти вақтинча чекланади. Шу боис якшанба куни қолдирилган рейс йўловчилари душанба куни кундузи манзилига етказилиши маълум қилинди.
Қўшимча имкониятларга эга булиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг