O‘zbekistonda 1-iyuldan boshlab qarz yuki ko‘rsatkichini joriy etish orqali aholiga kredit berish talablari kuchaytirilmoqda. Agar qarz oluvchi daromadining 60 foizini qarzni to‘lash uchun ishlatsa, banklar kredit berishdan bosh tortishlari kerak. 2025-yil 1-yanvardan boshlab bu ko‘rsatkich 50 foizgacha qisqartiriladi.
So‘mdagi kreditlar bo‘yicha o‘rtacha stavka 2020-yil may oyidan beri maksimal darajaga yetib, 23,8 foizni tashkil etdi. Muddati 1 yildan ortiq bo‘lgan barcha depozitlar bo‘yicha o‘rtacha stavka 10 yillik rekord — 20,7 foizgacha oshdi.
Prezident farmoniga ko‘ra Markaziy bank 2024-yildan oilaviy tadbirkorlik dasturlari uchun banklarga kamida 2 trln so‘m miqdorida kreditlar ajratishi kerak. Bungacha mazkur maqsadlar uchun pul TTJ yoki budjetdan ajratilgan. MB mablag‘larini rasmiy jalb qilish (qonunda nazarda tutilmagan) ilk bor kuzatiladi.
Markaziy bank jismoniy shaxslarning muddati o‘tgan qarzdorliklarini undirishda ularning manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqdi. Unga ko‘ra, qarzdorga soat 20:00 dan 8:00 gacha vaqtda va haftada bir martadan ko‘p uchrashish, kuniga bir martadan ortiq telefon qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
1 oktabr holatiga ko‘ra, mavjud banklarning aksariyatida depozit va kreditlar sonining o‘sishi kuzatildi. O‘tgan oy davomida “Milliy bank"da 5,3 trln so‘m depozitlar qisqargan. Muammoli kreditlar soni bo‘yicha esa “Xalq banki” (3 355) yuqori ko‘rsatkichni qayd etdi.
Markaziy bank tahlillari qarz yuki bo‘yicha O‘zbekiston moliya tizimiga ta’sir ko‘rsatishi va tizimli moliyaviy zaifliklarga olib kelishi mumkin bo‘lgan bir qator xatarlar mavjudligini ko‘rsatdi. Ular bir qarz oluvchiga to‘g‘ri keladigan kredit shartnomalari sonining ortishi, tovar va xizmatlarni muddatli to‘lov asosida xarid qilish, muammoli kreditlar va boshqa omillar bilan bog‘liq.
Prezident qarori asosida paxta va g‘alladan qisqartirilgan 200 ming gektar yer dehqonchilik uchun ajratiladi. Bunda elektron tanlov orqali 1 gektargacha bo‘lgan yer maydonlari ijaraga beriladi. Qolaversa, fermer va dehqonlar 100 mln so‘mgacha imtiyozli kredit ham olishi mumkin.
Prezident qarori bilan O‘zbekistonda kichik va o‘rta biznesni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash uchun Germaniya taraqqiyot bankidan 29,8 mln yevro kredit jalb etiladi. Loyiha 4 yil davomida amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan.
O‘zbekiston bank sektorida aktivlar sifatining yomonlashishi xavfi ortib bormoqda, deya qayd etdi Fitch. Agentlik ma’lumotlariga ko‘ra, 2020 yilda aktivlarning sifat ko‘rsatkichlari pasaygan va bundan keyin ham yomonlashishi kutilmoqda. Bunga sabab — kredit ta’tillari muddati nihoyasiga yetganligi va ko‘p sonli kreditlar uchun imtiyozli davrlar yakunlanganligi.
12 may kuni prezident videoselektorda 3 yilda hududiy dasturlar doirasida 16 trln so‘mlik 4,2 mingta loyihaning 50 foizi, joriy yildagi 11,5 trln so‘mlik 2,6 mingta loyiha bo‘yicha esa 80 foiz pul tushumlari bankdan tashqarida aylanayotganini aytdi. «Demak, bu loyihalar faqatgina kredit olish maqsadida, „ko‘zbo‘yamachilik“ uchun amalga oshirilayapti degani emasmi?», — dedi Shavkat Mirziyoyev.
1 apreldan oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish dasturlari doirasida kredit olish uchun aholi va tadbirkorlar yagona platforma orqali murojaat qilishlari talab etiladi. «Gazeta.uz» obunachilarining ko‘plab murojaatlaridan kelib chiqib, onlayn platforma orqali kreditga ariza to‘ldirishga oid qo‘llanmani ishlab chiqdi.
1 apreldan aholi va tadbirkorlarning kredit olish uchun arizalari Oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish dasturlari yagona elektron platforma orqali qabul qilinadi. Bu borada prezidentning tegishli qarori qabul qilindi. O‘zini o‘zi band qiladigan fuqarolarga ayrim turdagi faoliyat uchun 5 mln so‘mgacha miqdorida kredit mablag‘lari naqd pulda berilishi mumkin.
O‘zbekistonda ipoteka kreditini ajratishning soddalashtirilgan tizimi joriy etiladi. Bu boradagi tajriba Andijonning uchta tumanida amalga oshirilmoqda.
O‘zbekiston bank tizimidagi muammoli kreditlar ulushi yil boshidan buyon 1,4 foizga o‘sib, 2,9 foizga (7 trln so‘m) yetdi. Aksariyat banklarda kredit portfelining sifati yomonlashgan.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting