Россия Запорожье АЭСда радиация тарқалишини кўзда тутувчи теракт стсенарийсини кўриб чиқмоқда. Украина президенти Владимир Зеленский бир неча кун олдин шундай баёнот билан чиқди.
Зеленский мурожаати Херсон вилоятининг Россия томонидан босиб олинган қисмидаги Каховская ГЭСидаги портлашдан бир ой ўтмай эълон қилинди. Станция тўғони 6 июнга ўтар кечаси вайрон қилинган, ўнлаб қишлоқ ва шаҳарларни, жумладан Херсонни ҳам сув босди. Украина ва Россия бир-бирини тўғонни бузишда айблади. Сунъий йўлдошдан олинган суратлар илгари 18 куб километр сув сақлаган сув омбори ҳақиқатда бутунлай қуриб қолганини кўрсатмоқда.
Запорожье АЭС ҳақида нималарни билишингиз керак
- Украина атом энергетикасига кучли қарам: истеъмол қилинадиган электр энергиясининг ярми мамлакатдаги тўртта АЭСнинг 15 та атом реактори томонидан ишлаб чиқарилади.
- Запорожье АЭС Европадаги энг йирик АЭСдир. У ўтган йилнинг март ойидан бери Россия армияси назоратида бўлган Энергодар шаҳрида жойлашган.
- 2022 йил февралида Россиянинг кенг кўламли босқинидан олдин Запорожье АЭС Украина учун зарур бўлган электр энергиясининг бешдан бир қисмини ишлаб чиқарган.
- Заводда украиналик ходимлар ишлашда давом этмоқда, бироқ объектни Россия қўшинлари қўриқлайди.
- Босқин бошланганидан бери АЭС ҳудуди бир неча бор ўққа тутилган. Украина ва Россия бир-бирини ўққа тутишда айбламоқда.
Эҳтимолий теракт ҳақида нималар маълум?
«[Украина] разведкаси Россия Запорожье АЭСдаги теракт сценарийси — радиация тарқалиши билан содир этилган теракт сценарийсини кўриб чиқаётгани ҳақида маълумот олди», — деди Зеленский. Унинг сўзларига кўра, Россия ҳарбийлари «бунинг учун ҳамма нарсани тайёрлаб қўйган».
Украина раҳбари Украина махсус хизматлари қандай далилларни олганига аниқлик киритмади, бироқ Киев барча мавжуд маълумотларни шериклари билан баҳам кўришини таъкидлади: «Европа, Америка, Хитой, Бразилия, Ҳиндистон, араб дунёси, Африка — барча давлатлар, мутлақо ҳамма буни билиши керак. Бу сафар Каховкадаги каби бўлмаслиги керак: дунё огоҳлантирилди, демак, дунё ҳаракат қилиши мумкин ва керак».
«Афсуски, радиация давлат чегараларини билмаслигини ва у кимга тегиши фақат шамол йўналишига қараб аниқланишини бир неча бор эслатиб ўтишга мажбур бўлдим», — дея қўшимча қилди Зеленский.
Кремль Зеленскийнинг сўзларига изоҳ берди. Россия президенти Владимир Путин матбуот котиби Дмитрий Песков Украина президентининг баёнотини «навбатдаги ёлғон» деб атади.
«МАГАТЭ ҳозиргина ишга тушди. МАГАТЭ томонидан жуда юқори баҳо. Ҳамма кўрмоқчи бўлган нарсани кўрди… Қолган ҳаммаси ёлғон», — деди Песков.
Кейинроқ Украина Мудофаа вазирлигининг Бош разведка бошқармаси бошлиғи Кирилл Буданов Россия қўшинлари Запорожье АЭСни, жумладан, совутиш ҳавзасини қўшимча равишда миналашганини айтди. У 25 июнь куни Британия ОАВларига берган интервьюсида «ЗАЭСга ҳужум режаси тўлиқ ишлаб чиқилган ва тасдиқланган»ини маълум қилди.
«Вазият ҳеч қачон ҳозиргидек жиддий бўлмаган», — деди Буданов. Унинг фикрича, Россия Днепрнинг чап қирғоғида Украина армиясининг юришини тўхтатиш учун ЗАЭСда теракт содир этиши мумкин.
Украина Ички ишлар вазирлиги улар аллақачон штаб-квартирани жойлаштиргани ва ЗАЭСда теракт содир бўлган тақдирда машғулотлар ўтказишини билдирди.
МАГАТЭ нима демоқда?
Рафаэл Гросси бошчилигидаги МАГАТЭ миссияси охирги марта 15 июнь куни Запорожье АЭСига ташриф буюрган эди. Мутахассислар Каховская ГЭСи вайрон қилинганидан кейин станциядаги вазиятни баҳоладилар — сув омбори ЗАЭСни турбинали конденсаторлар ва хавфсизлик тизимлари учун зарур сув билан таъминлади.
МАГАТЭнинг 21 июндаги ҳисоботида айтилишича, сўнгги икки ҳафта ичида Запороже АЭС совутиш учун зарур бўлган сувни яқин атрофдаги Запорижье иссиқлик электр станцияси (ЗИЭС) чиқариш канали захирасидан олмоқда.
«Ушбу каналдаги сув кўп ҳафталар давомида совутишни таъминлаши кутилмоқда», дейилади халқаро агентлик баёнотида.
МАГАТЭ миналар станция периметри ташқарисида жойлаштирилгани, шунингдек, АЭС ҳудудида маълум жойларда миналар мавжудлигидан хабардор эканлигини тасдиқлади. Шу билан бирга, Гроссининг ташрифи давомида майдонда ҳеч қандай мина топилмади, дейилади баёнотда.
«Запорожье АЭС ва ундаги ядровий хавфсизлик билан боғлиқ вазият ўта беқарор, — дейилади МАГАТЭ баёнотида. — Каховка сув омборининг йўқотилиши бутун минтақа учун ҳалокат бўлди ва ушбу йирик АЭС учун жиддий қийинчиликларни янада кучайтирди. Энди ҳар қачонгидан ҳам барча томонлар ядровий авариянинг олдини олиш учун МАГАТЭнинг асосий тамойилларига тўлиқ риоя қилишлари керак».
