O‘zbekistonda sentabr oyidan boshlab «Reklama to‘g‘risida»gi yangi qonun kuchga kiradi. Har qanday quvvatdagi alkogolli ichimliklarni reklama qilishni butunlay taqiqlovchi amaldagi qonun bilan solishtirganda, yangi hujjat mahalliy pivo va tabiiy vino ishlab chiqaruvchilarga nisbatan ancha yumshoqroq.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining may oyidagi «Alkogol mahsulotlari zararini kamaytirish — transchegaraviy marketing, reklama va rag‘batlantirishni tartibga solish» mavzusidagi hisobotida bir qator boshqa mamlakatlarda bo‘lgani kabi O‘zbekistonda ham alkogol mahsulotlar reklamasi to‘liq taqiqlanganini ijobiy deb aytgandi. JSST butun dunyo hukumatlarini transchegaraviy tabiati tufayli alkogol reklamasiga qarshi kurashga ko‘proq e’tibor qaratishga chaqirgandi.
Hisobotda aytilishicha, ijtimoiy tarmoqlardagi maqsadli reklama, ayniqsa u almashish imkonini berganda, samarali nazorat qilinmaydi. Shuning uchun, o‘smirlar va yoshlarga alohida xavf tug‘diradi. JSST muammoni hal qilish uchun alkogol marketingini tartibga solish kodeksini, xalqaro standartni, jumladan, mahsulotni joylashtirish va ijtimoiy mediadagi reklamasi tartibini tatbiq etishga chaqiradi.
O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan pivo, tabiiy va ko‘piklanadigan vinolarni reklama qilish
Yangi tahrirdagi «Reklama to‘g‘risida»gi qonun O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan pivo, tabiiy va ko‘piklanadigan vinolarni quyidagi hollarda reklama qilishga ruxsat beradi:
- Mehmonxonalarda, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarining savdo zallarida, shuningdek bunday mahsulotlarni namoyish qilish va tatib ko‘rish joylarida;
- poyezdlar va samolyotlarda;
- televideniye va radioda — soat 23:00dan 07:00gacha;
- yosh tasnifini ko‘rsatgan holda — ichimliklarni ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilarning rasmiy veb-saytlarida.
Qonunga ko‘ra, reklama materiallari spirtli ichimliklarni haddan tashqari iste’mol qilish xavfi haqida ogohlantirish bilan chiqishi kerak:
- Bunda ichimlikni ichish tavsiya etilmaydigan odamlar toifasini ham qayd etish;
- Bunday mahsulotlarni iste’mol qilish jarayonlarini namoyish etmaslik, bu jarayonlar ijtimoiy va sportga oid muvafaqqiyatga erishish yoki jismoniy va ruhiy holatni yaxshilash uchun muhim ahamiyatga ega degan taassurotni yuzaga keltirmasligi;
- shaxsda ularni iste’mol qilishning zararsizligi haqidagi tasavvurni shakllantiruvchi g‘oyalar, qarashlar va badiiy obrazlarni ochiq yoki yashirin shaklda tarqatishga qaratilgan harakatlardan iborat bo‘lmasligi;
- Unda inson obrazidan foydalanilmagan bo‘lishi kerak.
Shuningdek, qonunda bu turdagi ichimliklarni reklama qilishda:
- rag‘batlantiruvchi aksiyalar yoki shunga o‘xshash boshqa tadbirlar o‘tkazishga;
- madaniy-ko‘ngilochar, ommaviy va sport tadbirlariga homiylik qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Tamaki mahsulotlarini hamda tamakini va nikotinni iste’mol qilish moslamalarini reklama qilish
Yangi qonunga ko‘ra, tamaki mahsulotlari, tamaki va nikotindan foydalanish uchun ishlatiladigan asboblarni reklama qilish qonun bilan taqiqlanadi. Boshqa mahsulotlarni reklama qilish paytida tamaki mahsulotlarini iste’mol qilish, asboblarini namoyish qilish, oshkora foydalanish taqiqlanishi belgilangan.
Energetik ichimliklar reklamasi
Avvalgidek, energetik ichimliklar reklamasi taqiqlanmagan, ammo cheklangan. Xususan, quyidagilar taqiqlangan:
- soat 7 dan 22 gacha televideniye va radioda energetik muhandislarni reklama qilish;
- tashqi reklama va axborot obyektlarida reklama (bilbordlar va bannerlar);
- voyaga yetmaganlar o‘rtasida reklama maqsadida ichimliklar namunalarini bepul tarqatish;
- voyaga yetmaganlarga energetik ichimliklarni reklama qilish;
- energetik ichimliklar nomi, savdo belgisi (xizmat ko‘rsatish belgisi) yoki tasviridan foydalanilgan holda asosan voyaga yetmaganlar uchun mo‘ljallangan tadbirlarga homiylik qilish;
- nomi, tovar belgisi (xizmat ko‘rsatish belgisi) yoki energetiklar tasviridan foydalangan holda voyaga yetmaganlar o‘rtasida tovarlarni (futbolkalar, bosh kiyimlar va boshqalarni) sotish, shu jumladan tarqatish;
- asosan bolalar va o‘smirlar uchun mo‘ljallangan bosma nashrlarda reklama berish.
