Ўзбекистонда сентябр ойидан бошлаб «Реклама тўғрисида»ги янги қонун кучга киради. Ҳар қандай қувватдаги алкоголли ичимликларни реклама қилишни бутунлай тақиқловчи амалдаги қонун билан солиштирганда, янги ҳужжат маҳаллий пиво ва табиий вино ишлаб чиқарувчиларга нисбатан анча юмшоқроқ.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг май ойидаги «Алкогол маҳсулотлари зарарини камайтириш — трансчегаравий маркетинг, реклама ва рағбатлантиришни тартибга солиш» мавзусидаги ҳисоботида бир қатор бошқа мамлакатларда бўлгани каби Ўзбекистонда ҳам алкогол маҳсулотлар рекламаси тўлиқ тақиқланганини ижобий деб айтганди. ЖССТ бутун дунё ҳукуматларини трансчегаравий табиати туфайли алкогол рекламасига қарши курашга кўпроқ эътибор қаратишга чақирганди.
Ҳисоботда айтилишича, ижтимоий тармоқлардаги мақсадли реклама, айниқса у алмашиш имконини берганда, самарали назорат қилинмайди. Шунинг учун, ўсмирлар ва ёшларга алоҳида хавф туғдиради. ЖССТ муаммони ҳал қилиш учун алкогол маркетингини тартибга солиш кодексини, халқаро стандартни, жумладан, маҳсулотни жойлаштириш ва ижтимоий медиадаги рекламаси тартибини татбиқ этишга чақиради.
Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган пиво, табиий ва кўпикланадиган виноларни реклама қилиш
Янги таҳрирдаги «Реклама тўғрисида»ги қонун Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган пиво, табиий ва кўпикланадиган виноларни қуйидаги ҳолларда реклама қилишга рухсат беради:
- Меҳмонхоналарда, савдо ва умумий овқатланиш корхоналарининг савдо залларида, шунингдек бундай маҳсулотларни намойиш қилиш ва татиб кўриш жойларида;
- поездлар ва самолётларда;
- телевидение ва радиода — соат 23:00дан 07:00гача;
- ёш таснифини кўрсатган ҳолда — ичимликларни ишлаб чиқарувчилар ва сотувчиларнинг расмий веб-сайтларида.
Қонунга кўра, реклама материаллари спиртли ичимликларни ҳаддан ташқари истеъмол қилиш хавфи ҳақида огоҳлантириш билан чиқиши керак:
- Бунда ичимликни ичиш тавсия этилмайдиган одамлар тоифасини ҳам қайд этиш;
- Бундай маҳсулотларни истеъмол қилиш жараёнларини намойиш этмаслик, бу жараёнлар ижтимоий ва спортга оид мувафаққиятга эришиш ёки жисмоний ва руҳий ҳолатни яхшилаш учун муҳим аҳамиятга эга деган таассуротни юзага келтирмаслиги;
- шахсда уларни истеъмол қилишнинг зарарсизлиги ҳақидаги тасаввурни шакллантирувчи ғоялар, қарашлар ва бадиий образларни очиқ ёки яширин шаклда тарқатишга қаратилган ҳаракатлардан иборат бўлмаслиги;
- Унда инсон образидан фойдаланилмаган бўлиши керак.
Шунингдек, қонунда бу турдаги ичимликларни реклама қилишда:
- рағбатлантирувчи акциялар ёки шунга ўхшаш бошқа тадбирлар ўтказишга;
- маданий-кўнгилочар, оммавий ва спорт тадбирларига ҳомийлик қилишга йўл қўйилмайди.
Тамаки маҳсулотларини ҳамда тамакини ва никотинни истеъмол қилиш мосламаларини реклама қилиш
Янги қонунга кўра, тамаки маҳсулотлари, тамаки ва никотиндан фойдаланиш учун ишлатиладиган асбобларни реклама қилиш қонун билан тақиқланади. Бошқа маҳсулотларни реклама қилиш пайтида тамаки маҳсулотларини истеъмол қилиш, асбобларини намойиш қилиш, ошкора фойдаланиш тақиқланиши белгиланган.
Энергетик ичимликлар рекламаси
Аввалгидек, энергетик ичимликлар рекламаси тақиқланмаган, аммо чекланган. Хусусан, қуйидагилар тақиқланган:
- соат 7 дан 22 гача телевидение ва радиода энергетик муҳандисларни реклама қилиш;
- ташқи реклама ва ахборот объектларида реклама (билбордлар ва баннерлар);
- вояга етмаганлар ўртасида реклама мақсадида ичимликлар намуналарини бепул тарқатиш;
- вояга етмаганларга энергетик ичимликларни реклама қилиш;
- энергетик ичимликлар номи, савдо белгиси (хизмат кўрсатиш белгиси) ёки тасвиридан фойдаланилган ҳолда асосан вояга етмаганлар учун мўлжалланган тадбирларга ҳомийлик қилиш;
- номи, товар белгиси (хизмат кўрсатиш белгиси) ёки энергетиклар тасвиридан фойдаланган ҳолда вояга етмаганлар ўртасида товарларни (футболкалар, бош кийимлар ва бошқаларни) сотиш, шу жумладан тарқатиш;
- асосан болалар ва ўсмирлар учун мўлжалланган босма нашрларда реклама бериш.
