Gaz qazib olish (elektr stansiyalari uchun asosiy yonilg‘i) pasayishda davom etmoqda. Iyunda ishlab chiqarish 3,54 mlrd kub metrni (-4,3%) tashkil etdi. Yirik korxonalarda elektr energiyasi ishlab chiqarish 12,5 foizga, neftniki — 5,4 foizga kamaydi. Shu bilan birga, o‘tgan oy rekord darajada ko‘mir qazib olindi.
Birinchi yarimyillikda O‘zbekistonga gaz importi 809 mln dollardan oshdi, bu 2023-yilning birinchi yarmidagi ko‘rsatkichdan 4 barobar ko‘p. “Ko‘k yoqilg‘i” eksporti iyun oyida keskin o‘sib, 181,5 mln dollarni tashkil etdi, bu may oyiga nisbatan 24 barobar ko‘p.
O‘zbekistonda olti oyda 550 mlrd 290 mln so‘mlik gaz va elektrdan noqonuniy foydalanilgani aniqlandi. O‘tkazilgan nazorat tadbirlarida 4537 ta iste’molchi qoidabuzarlik holatlariga yo‘l qo‘ygan.
2024-yilda gaz subsidiyasiga 9,5 trln so‘mdan ko‘p bo‘lmagan mablag‘ ajratilgan, biroq uning 85 foizi birinchi chorakda o‘zlashtirib bo‘lindi, dedi hukumat a’zolarining so‘zlariga tayangan deputat Doniyor G‘aniyev. Ammo unda subsidiyalar hajmi va ijtimoiy sohada o‘zlashtirilmagan xarajatlarga oid savollar tug‘ilgan.
Deputat Doniyor G‘aniyev elektr energiyasi tannarxini shakllantirish bo‘yicha aniq hisob-kitoblar yo‘qligini ta’kidladi. “Hozir biz narxlarni go‘yoki tannarxgacha olib kelyapmiz, lekin bunday shaffoflik yo‘q tizim bilan tannarxlar yana ikki barobar oshib ketmasligiga kim kafolat beradi?” — dedi u.
Yanvar-may oylarida O‘zbekistondan Xitoyga qilingan gaz eksportiga oid ma’lumotlar kamida 94 mln dollarga (2,6 marta) farq qilmoqda. “Gazeta.uz” bu bo‘yicha ikkala davlatning 2020−2024-yillarda bergan ma’lumotlarini solishtirdi va tafovut 538 mln dollarga yetganini aniqladi.
O‘zbekistonda may oyida elektr energiyasi ishlab chiqarish keskin pasaydi (-58%). Gaz qazib olish hajmi ham 2020-yil avgustidan beri yangi minimal darajaga yetdi — 3,52 milliard kub metr.
Toshkent va Sirdaryo viloyatlaridagi ikkita yoqilg‘i quyish shoxobchasi egalariga tabiiy gazdan foydalanganlik uchun 15 mlrd so‘m asossiz qarzdorlik hisoblangan. Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi vaziyatni o‘rganishi natijasida qarzdorlik bekor qilindi.
Birinchi chorakda gaz sotib olish va sotish o‘rtasidagi farqni qoplash uchun davlat budjetidan 8,1 trln so‘m subsidiya ajratildi. Bu butun 2024-yil uchun rejalashtirilgan subsidiyalar umumiy hajmining 85 foizini tashkil etadi.
O‘zbekistonda tadbirkorlik subyektlari va boshqa yuridik shaxslar uchun belgilangan limitning 10 foizidan ortig‘i miqdorida gaz yoki elektr energiyasi iste’moli uchun oshiruvchi koeffitsiyentlar qo‘llanadi, dedi energetika vaziri. Iste’molchilar energoauditi bo‘yicha ham yangi tartib joriy etiladi.
Tariflar oshirilganidan so‘ng may oyida O‘zbekistonda 2023-yilning shu davriga nisbatan elektr iste’moli 324 mln kVt/soatga, gazniki 125 mln kub metrga kamaydi, dedi energetika vaziri. Uning aytishicha, abonentlar va korxonalar soni ko‘payishi bilan iste’molning kamayishi energiya tejamkorligidan dalolatdir.
2025-yilda Qozog‘iston orqali O‘zbekistonga Rossiya gazi yetkazib berish hajmini 11 mlrd kub metrgacha oshirish rejalashtirilmoqda, dedi Rossiya prezidenti Vladimir Putin Toshkentda. Rossiya energetika vazirining so‘zlariga ko‘ra, nafaqat gaz, balki elektr yetkazib berish masalasi ham muhokama qilinmoqda.
“O‘zbekneftgaz” kompaniyasi Ozarbayjonda gaz qazib olish loyihasiga qo‘shilishi mumkin, deya ma’lum qildi O‘zbekiston investitsiyalar, sanoat va savdo vaziri Laziz Kudratov. Gap Kaspiy dengizidagi “Shah-Deniz” loyihasi haqida ketmoqda.
Malayziyaning Petronas neft-gaz kompaniyasi O‘zbekistonda gazni qayta ishlash bo‘yicha ikkita yirik loyihani amalga oshirishda ishtirok etadi, deb ma’lum qildi investitsiyalar vaziri Laziz Kudratov. 10 yil avval kompaniya O‘zbekistondagi vakolatxonasini yopgan va barcha loyihalardan voz kechgandi.
O‘zbekistonda gaz va elektr energiyasiga yangi tariflarni belgilashda xarajatlarning bir qismini qoplash, shuningdek, tabiiy gazni import qilish xarajatlari hisobga olingan, dedi energetika vaziri. Hozircha ijtimoiy me’yorlarni qayta ko‘rib chiqish rejalashtirilmayapti.
Elektr energiyasi va gaz narxlarining oshishi inflyatsiyani qo‘shimcha 2,4 foiz punktga oshiradi, dori vositalari va ayrim kommunal xizmatlar uchun QQS bo‘yicha imtiyozlar bekor qilinishi esa 1 foiz punktga oshiradi, deya xabar qildi MB. Regulyator buning fonida aholi real daromadlarining biroz pasayishini kutmoqda.
2024-yilning dastlabki uch oyida O‘zbekistonga gaz importi 360 mln dollardan oshdi (martda — 152,9 mln dollar), bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2,4 barobar ko‘pdir. Bu davrda “moviy yonilg‘i” eksporti 45,4 mln dollarni tashkil etdi. Yetkazib berishdagi farq 314,8 mln dollar bo‘ldi.
Mart oyida O‘zbekistonda 2023-yilning martiga nisbatan gaz (-6,5 foiz) va neft (-11,1 foiz), shuningdek, benzin (-1,6 foiz) qazib olish kamaydi. Ko‘mir qazib olish esa biroz oshdi (+0,9 foiz).
Urganch tumanida gaz tarmog‘iga o‘zboshimchalik bilan ulanib, 3,3 mlrd so‘mlik 2 mln 249 ming metr kub gazni yashirin ravishda o‘g‘irlagan parrandachilik fermasi aniqlandi.
Energetika vazirligi 1-maygacha gaz va elektr energiyasi uchun oldindan to‘lov amalga oshirilsa, eski tariflar to‘lov amalga oshirilgan kundan boshlab ikki oy davomida amal qilishini bildirdi. Biroq bu faqat ijtimoiy norma doirasida (100 kubometr va 200 kVt/soatgacha) amal qiladi.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting