Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar jamg‘armasi (YUNISEF) tomonidan qo‘llab-quvvatlangan UniSat 2.0 ta’lim dasturining 20 nafar finalchisi shanba kuni Navoiy viloyatida biomateriallar, allergen zarrachalar va havo sifatini o‘rganish bo‘yicha eksperimentlar o‘tkazish uchun stratosferaga o‘z dizaynidagi ikkita nanosatellitni uchirdi. Bu haqda YUNICYeF vakolatxonasi matbuot xizmati “Gazeta.uz”ga xabar berdi.
Nanosun’iy yo‘ldoshlar kubiklar turiga kiradi (kosmosni o‘rganish uchun kichik sun’iy yo‘ldoshlar, o‘lchamlari 10×10×10 sm) va ta’lim dasturlarida qo‘llaniladi.
Ishtirokchilar 8−12-may kunlari Toshkentdagi INNO Technopark laboratoriyalarida ikkita nanosatellit noldan ishlab chiqilib, dasturlashtirildi va yig‘ib chiqildi. Uchirilgan sun’iy yo‘ldoshlar ishtirokchi qizlarga Yerning yuqori aniqlikdagi suratlarini olish imkonini beradi. Bundan tashqari, har bir kubat o‘zining ilmiy missiyasiga ega.
Bitta kubometrda biomaterial ishga tushirildi. Bu tajriba Xalqaro molekulyar allergologiya markazi va ilg‘or texnologiyalar markazi olimlari bilan birgalikda amalga oshirilmoqda. Ishtirokchi qizlar stratosferadagi nurlanishning turli tirik organizmlarga ta’sirini o‘rganadi (masalan, mog‘or, xamirturush, paxta chigiti, mung va loviya).
Ikkinchi nanosatellitdan havodagi turli zarralar olindi, ular allergen bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Bundan tashqari, nanosun’iy yo‘ldoshlarga o‘rnatilgan datchiklar turli balandliklarda harorat, bosim, radiatsiya va havo sifatini o‘lchaydi. To‘plangan havo sifati ma’lumotlari 2022-yil may oyida xuddi shu hududda birinchi UniSat chaqiruvi finalchilari tomonidan to‘plangan ma’lumotlar bilan taqqoslanadi.
UniSat STEM-ta’lim dasturi olti oy davom etadi. Nanosun’iy yo‘ldoshlar ishga tushirilgunga qadar mamlakatning barcha hududlaridan tanlovda ishtirok etish uchun ariza bergan 14 yoshdan 25 yoshgacha bo‘lgan qizlar UniSat o‘quv modullari bo‘yicha onlayn treningdan o‘tdi. O‘quv rejasida sun’iy yo‘ldosh muhandisligi, dasturlash, radioelektronika, ma’lumotlar tahlili, astronomiya, 3D modellashtirish va muhandislik darslari mavjud.
Treningda asosiy mavzulardan tashqari ijodiy komponentlar ham bor: ishtirokchilar neyron tarmoqlardan foydalangan holda o‘z loyihalarini yaratishdi, roverlar, raketalarni loyihalashtirdi, NASA Science dasturi doirasida ilmiy astronomik tajribalar o‘tkazishdi, astronomiya, gidrometeorologiya va kosmik fanlarsohasidagi olimlar bilan uchrashuvlar bo‘ldi. Shuningdek, qizlar jamoada ishlash va loyihalarni boshqarish ko‘nikmalariga ega bo‘ldi, deyiladi xabarda.
UniSat dasturi hamkor tashkilotlar — YUNICYeF, Tech4Impact nodavlat tashkiloti va O‘zbekiston Innovatsion rivojlanish agentligi tomonidan birgalikda amalga oshirilmoqda. Uning asosiy maqsadi dasturning fan yo‘nalishlari bo‘yicha qizlar o‘rtasida nafaqat bilimlarni rivojlantirish, balki loyiha va jamoada ishlash, omma oldida nutq so‘zlash, vaqtni samarali boshqarish ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat.
