5-sentabr kuni O‘zbekiston bosh vazirining o‘rinbosari — iqtisodiyot va moliya vaziri Jamshid Kuchkarov iqtisod fanlari doktori, siyosiy iqtisod professori Vladimir Kvint boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasi vakillari bilan uchrashuv o‘tkazdi, deya xabar berdi “Gazeta.uz” muxbiri.
O‘zbekiston tomonidan uchrashuvda suv xo‘jaligi vaziri Shavkat Xamrayev, iqtisodiyot va moliya vazirining o‘rinbosari Bobur Xodjayev, Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi direktorining birinchi o‘rinbosari Bobur Abdinazarov, qurilish va uy-joy qurilishi vazirining birinchi o‘rinbosari Sherzod Hidoyatov, qishloq xo‘jaligi vazirining o‘rinbosari Qahramon Yuldashev, ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirining o‘rinbosari Jusipbek Kazbekov, “O‘zsuvta’minot” AJ boshqaruvi raisi Dilshod Azimov ishtirok etdi.
Rossiya tomonidan esa Moskva davlat universiteti Murakkab tizimlarni matematik tadqiq qilish instituti Strategik tadqiqotlar markazi rahbarining o‘rinbosari Murad Alimuradov, iqtisod fanlari doktori, dotsent, Moskva davlat universiteti Iqtisodiy va moliyaviy strategiya kafedrasi professori Irina Novikova va Rossiyada xizmat ko‘rsatgan iqtisodchi, iqtisod fanlari nomzodi Galina Zadarojnaya qatnashdi.
Tomonlar suv resurslaridan oqilona foydalanish va muhofaza qilish, suv resurslaridan samarali foydalanish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish, shuningdek, Navoiy kon-metallurgiya kombinati obyektlaridan oqava suvlarni markazlashtirilgan tozalash inshootlari tizimiga kiritish masalalarini muhokama qildi.
Akademik Vladimir Kvint, Rossiya strategizatsiya maktabining asoschisi, strategiya nazariyasi va strategizatsiya metodologiyasi bo‘yicha taniqli mutaxassis, ko‘plab mamlakatlar, shu jumladan AQShda dars beradi, u bunga qadar O‘zbekistonda bir nechta loyihalar ustida, shu jumladan suv resurslari sohasida ishlaganligini ta’kidladi.
Xususan, u uy-joy kommunal xizmatlariga e’tibor qaratgan holda suv ta’minoti, kanalizatsiya va suv balansi strategiyasiga oid hujjatlarni ishlab chiqishda ishtirok etganini aytdi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 2020-yil iyul oyida 2020−2030-yillarda suv xo‘jaligini rivojlantirish konsepsiyasini, so‘ngra 2021−2023-yillarda Suv resurslarini boshqarish va irrigatsiya sohasini rivojlantirish strategiyasini tasdiqladi.
2020-yilda mamlakatda ichimlik suvi ta’minoti va kanalizatsiya tizimlarini saqlaydigan va rivojlantiradigan “O‘zsuvtaminot” kompaniyasi tashkil etildi. Kvintning so‘zlariga ko‘ra, kompaniyaning avvalgi rahbariyati “afsuski, hech narsa qilmadi”.
“Afsuski, hech qanday ish qilinmadi, vaziyat esa yanada yomonlashdi… Uy-joy kommunal xizmatlari foizlarda kam iste’mol qiladi, ammo uy-joy kommunal xizmatlariga ketadigan har bir gramm suv ko‘p jihatdan qishloq xo‘jaligiga qaraganda muhimroqdir, chunki u odamlarning kayfiyatiga bevosita bog‘liq”, — dedi u.
Vladimir Kvint O‘zbekistonda zudlik bilan tezkor, taktik va strategik suv zaxiralarini yaratish muhimligini ta’kidladi.
“Afsuski, Toshkentda bunday suv zaxiralari yaratilmagan… Ko‘plab [konsepsiya va strategiyadagi] ishlar amalga oshirilmagan… O‘shandan beri vaziyat juda ham murakkablashdi. U falokatli emas, hali yana ikki-uch yil bor, lekin juda kritik nuqtada. Geologiya, muzliklar, Afg‘onistonda suv yo‘llari [kanal] qurilishi va boshqalar bilan bog‘liq muammolar mavjud. Bu masalalarning barchasini strategiyamiz bilan qamrab olishimiz kerak”, — deya ta’kidladi u.
U “O‘zbekiston-2030 “strategiyasida suv resurslarini tejash masalasi eng muhim besh ustuvor yo‘nalish qatoriga kiritilganini ta’kidladi.
Kvint sayyoraning suv tanqisligi eng yuqori bo‘lgan mamlakatlaridan biri bo‘lmish O‘zbekiston uchun strategiyani ishlab chiqish qiyin vazifa bo‘lishini qayd etdi.
Yanvar oyi oxiriga qadar suv xo‘jaligi sohasidagi asosiy strategik yo‘nalishlarni aniqlash rejalashtirilgan. Har bir ustuvor yo‘nalish bo‘yicha ikkita ishchi guruh tuziladi: O‘zbekistonda va Moskva davlat universitetining strategik tadqiqotlar markazida. Hujjatning pirovard maqsadi O‘zbekistondagi suv tanqisligini bartaraf etish va chuchuk suv sifatini oshirishdan iborat, dedi u.
Oktabr oyi boshida yuqori boshqaruv xodimlari uchun uch kunlik seminar tashkil etish rejalashtirilgan bo‘lib, unda strategiya metodologiyasi batafsil tushuntirib beriladi.
“„Bir suv“ tushunchasini ishlab chiqqanimizdan keyin vazifalarning bajarilishini nazorat qilish uchun guruhlar tuzilishi kerak… Strategiya prognoz emas, balki qonun hujjatidir. U qonun bilan tasdiqlanganidan so‘ng, hech kim, hatto hokimlar ham o‘zgartirish kirita olmaydi. Tuzatishlarni mamlakat hukumati kiritishi mumkin”, — dedi akademik.
Bosh vazir o‘rinbosari Jamshid Kuchkarov “bu bizga kerak”, deya ta’kidladi, shuning uchun ham tomonlar bu borada yaqindan hamkorlik qilishlari muhim.
Uchrashuv ishtirokchilari uy-joy kommunal xo‘jaligi, qishloq xo‘jaligi va sanoatda suv resurslarini samarali taqsimlashning muhimligi yuzasidan fikr almashdilar. Suv resurslaridan to‘g‘ri foydalanish va suv bilan bog‘liq muammolarni bartaraf etish uchun Jamshid Kuchkarov va Vladimir Kvint Kuznetsk ko‘mir havzasi (Kuzbass) misolida 2030-yilgacha O‘zbekiston suv resurslari uchun muqobil strategiyani ishlab chiqishga kelishib oldi.
Kuzbass strategiyasi Kemerovo viloyatini 2035-yilgacha ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo‘yicha ishlab chiqilgan va amalga oshirilgan strategiya bo‘lib, u mintaqaning har tomonlama hayot sifati va iqtisodiy o‘sishi uchun asosiy yo‘nalishlar, maqsadlar, tashabbuslar va vazifalarni belgilaydi.
