2023 yil yanvaridan Angren issiqlik elektr stansiyasi ishonchli boshqaruvdan chiqarilgan. Bu haqda Angren shahar hokimligi ma’lum qildi. Ma’lumotni «Gazeta.uz»ga O‘zbekiston Energetika vazirligi matbuot xizmati ham tasdiqladi.
Energetika vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, Angren IES «Issiqlik elektr stansiyalari» kompaniyasi tarkibiga qaytarilgan. Ayni vaqtda «Yangi Angren IES» hozircha ishonchli boshqaruvda qolmoqda.
Angren IES O‘zbekiston yagona energetika tizimining bir qismi hisoblanadi. U Angren shahri va Toshkent viloyatining boshqa tumanlarini elektr va issiqlik energiyasi bilan ta’minlash uchun mo‘ljallangan. Elektr stansiyasining o‘rnatilgan quvvati 393 MVt. Stansiya Angren konining qo‘ng‘ir ko‘mirida ishlaydi. IES uskunasiga 53 MVt, 54 MVt, 68 MVt quvvatga ega turbina bloklari, shuningdek, 150 MVt quvvatga ega energiya bloki kiradi.
2020 yil iyunida «Gazeta.uz» «Angren IES» AJ «Yangi Angren» IES bilan birgalikda, shuningdek, «O‘zbekko‘mir» AJ ko‘mir va kaolin qazib oluvchi korxona Qozog‘istonning «Gorniye raboti» kompaniyasi tomonidan tashkil etilgan Central Asia Energy MCHJ boshqaruviga o‘tkazilgani haqida xabar bergan edi.
Angren va Yangi-Angren IESlari Qozog‘istonning Mining Works kompaniyasiga o‘tkazilishi rejalashtirilgani haqida 2019 yil iyun oyida IES raisi Ruslan Muborakshin ma’lum qilgan edi. Uning ta’kidlashicha, stansiyalar uch yilga ishonchli boshqaruvga o‘tadi. Unga ko‘ra, tabiiy gazdan foydalanishni imkon qadar kamaytirish va ko‘mir yoqish ulushini oshirish rejalashtirilgan edi.
2021 yil yakuni bo‘yicha Angren IES davlat ulushiga ega bo‘lgan korxonalar orasida zarar ko‘rish bo‘yicha oltinchi o‘rinni egalladi — 87,6 mlrd so‘m.
Munosabatlar
Moliyachi Otabek Bakirov Angren IES 2022 yilning 9 oyida 111,8 mlrd so‘m zarar ko‘rganiga e’tibor qaratdi. Stansiya ishonchli boshqaruvga o‘tkazilgandan buyon ko‘rilgan zararlarning umumiy miqdori 577 mlrd so‘mga yetdi. Sof aktivlar qiymati 117 mlrd so‘mga kamaydi. Ayni paytda 2017, 2018, 2019 yillarda IES daromadli bo‘lgan. Yangi-Angren esa IES 2022 yilning 9 oyini 169 mlrd so‘m zarar bilan yakunladi. Stansiya ishonchli boshqaruvga o‘tkazilgandan buyon to‘plangan zarar 875 mlrd so‘mdan oshdi. Sof aktivlar qiymati minus 440 mlrd so‘m.
«Ya’ni jamiyat o‘zining kapitalini yeb tugatgan. To‘liq yoki to‘liq bo‘lmagan 3 yil ichida 1,5 trln so‘mlik zarar jamlangan. Ongli ravishda tekinga bersa, birov olmadigan darajaga olib kelingan. Yana, shunday katastrofa oqibatlarga qaramay, davlat bu shovvozlarga ishonchli boshqaruv uchun komissiya haqi ham to‘lagan. To‘langan komissiyalar to‘g‘risidagi axborot biron marta ochiqlanmagan», -deb yozdi Otabek Bakirov.
Ikkala issiqlik elektr stansiyasi ham O‘zbekistondagi eng yirik ko‘mir importyorlari sanaladi, ammo ko‘mir qayerdan va qanday narxda olib kelingani haqida jamoatchilikka ma’lumot yo‘q.
«Gazeta.uz» 2022 yilning 11 oyi davomida mamlakatga 105,8 mln dollarga 2,39 mln tonna ko‘mir yetkazib berilgani haqida xabar bergan edi. O‘rtacha import narxi ham 44,1 dollarni tashkil etdi (2021 yilga nisbatan +15,3%).
Qozog‘istondan esa 51,1 mln dollarga (tonnasiga 39,4 dollar) 1,296 mln tonna import qilindi. Qirg‘iziston yetkazib berish hajmini 32,3 mln dollarlik (31,2 dollarga) 1,03 mln tonnaga, Rossiya esa 21,78 mln dollarlik (tonnasi 347,8 dollar) 62,53 ming tonnagacha oshirdi.
Rossiya ko‘miri O‘zbekistonga Qozog‘istondan 8,8 barobar, Qirg‘iziston ko‘miridan 11,1 barobar qimmat turadi.
Otabek Bakirovning so‘zlariga ko‘ra, «davlatga zarar, cho‘ntakka foyda» sxemasi ishonchli boshqaruvga o‘tkazilgan barcha mulklarga nisbatan qo‘llanilgan va qo‘llanilayapti.
«Bu sxemalar to‘liq taftish etilishi va hech qursa, xatolarga boshqa qaytmaslik uchun siyosiy baho berilishi lozim va lobud!», — dedi u.
Moliyachi Davlat aktivlarini boshqarish agentligidan ma’lumotlarni oshkor qilishni, prokuraturadan esa ish ochishni so‘ragan.
Bloger Qobil Xidirov (davletov.uz) birinchi navbatda ishonchli boshqaruvning huquqiy asoslarini yaratish, davlat xavfsizligi va milliy manfaatlar ustuvorligini belgilash, mas’uliyat bilan bog‘liq masalalarni hal etish zarur, deb hisoblaydi.
«Ungacha davlat aktivlari ishonchli boshqaruvga berilmasligi kerak. Ikkinchidan, ishonchli boshqaruvga berilgan barcha davlat aktivlarida taftish o‘tkazilishi, taftish natijalari asosida ko‘rilgan zarar qoplanishi, siyosiy javobgarlik bo‘lishi zarur», — deb yozadi bloger.
Uning fikricha, o‘zini oqlamagan ishonchli boshqaruv tashkilotlari va ularning benifitsiarlari biror davlat aktiviga yaqinlashtirilmasligi, xususiylashtirish jarayonida qatnashmasligi, davlat xaridlarida ishtirok etmasligi kerak.
«Gazeta.uz» Davlat aktivlarini boshqarish agentligi matbuot xizmati bilan bog‘lana olmadi. Central Asia Energy keyinroq qo‘ng‘iroq qilishni so‘radi.
