2021 йилнинг баҳоридан бошлаб Ўзбекистон тадбиркорлари йўллардаги қоидабузарликларни фото ва видеога ёзиб олиш учун йўлларга камера ва радарлар ўрнатиш имкониятига эга бўлишди. Лойиҳа доирасида 2022 йил охиригача 3356 та ақлли видеокамера ва 763 та стационар радарлар ўрнатиш режалаштирилган.
Тошкент кўчаларида 28 фоторадар, шунингдек йўл ҳаракати қоидаларини бузилганлигини қайд этадиган 89 та ақлли камера ишлаяпти. Йўл ҳаракати қоидабузарликлари тўғрисидаги видео ёзувларни қабул қилувчи портал ишлаяпти: video.yhxbb.uz (яқинда «Газета.uz» сайтнинг ишлаши билан боғлиқ муаммо ва камчиликлар ҳақида ёзганди).
Афсуски, ҳар доим ҳам жарима ҳақида тезкор маълумот олишнинг имкони йўқ: хатнинг юборилиши турли сабабларга кўра кечикиши ёки машина рўйхатдан ўтказилган манзилида ҳеч ким яшамаслиги мумкин.
Натижада, ҳайдовчи жаримани 30% чегирма билан тўлай олмайди (жарима тўғрисидаги қарор чиқарилганидан кейин 15 кун ичида амал қилади), шунингдек, агар машина 60 кун ичида жаримани тўламаганлик учун жарима майдонига жойлаштирилса, бир муддат машина билан хайрлашиш хавфи туғилади.
Йўл ҳаракати қоидаларини (ЙҲҚ) бузганлик учун жарималарни кузатиш, уларни тезроқ тўлаш ва керак бўлганда норозилик билдириш тўғрисида «Газета.uz» қўлланмасида.
Жарималарни қандай кузатиш мумкин
Йўл ҳаракати қоидаларини бузганлик учун жарималар мавжудлигини турли йўллар орқали кузатиш мумкин.
SMS орқали. Жаримани текширишнинг энг осон йўли (авторизация ва рўйхатдан ўтмасдан) — «автомобиль рақами» бўшлиқ «техпаспортнинг серияси ва рўйхатга олиш рақами» форматида 8860 рақамига SMS юборилади. Мисол: 01А123АА ААС1234567.
Хизмат UMS, Ucell, Uztelecom ва Beeline абонентлари учун ишлайди. Кирувчи SMS нархи 210 сўм. Жавоб дарҳол тақдим этилади.
Ягона давлат хизматлари портали (ЯДХП) орқали. Агар сиз порталдан биринчи марта фойдаланаётган бўлсангиз, рўйхатдан ўтишингиз керак (my.gov.uz), кейин машина ҳақидаги маълумотларни киритинг: давлат рақами, транспорт воситасини рўйхатдан ўтказиш гувоҳномасининг серияси ва рақами (техпаспорт), суғурта компанияси ва полис рақами.
Автотранспорт воситаси тизимга қўшилганидан сўнг сиз «Автомобиль тўғрисида маълумот» саҳифасида йўл ҳаракати жарималарини бепул кузатишингиз мумкин. Улар ЙҲХББ маълумотлар базасида пайдо бўлгандан сўнг дарҳол бу ерда кўрсатилади.
Тўлов иловаларида. Click ёки PayMe ва бошқа тўлов иловаларида «Жарималар мониторинги» хизматини ёқтириш мумкин. Аввал автомобилни қўшиш керак: давлат рақами, техпаспортнинг серияси ва рўйхатга олиш рақами ва телефон рақамини кўрсатиш керак. Тизимда ушбу машина учун жарималар пайдо бўлганда, смартфонга SMS-хабар келади.
Муҳим: битта телефон рақамига фақат битта машина бириктирилиши мумкин. Хизмат нархи ойига 2000 сўм.
ЙҲҚни бузганлик учун жаримани тўлаш
Агар жарима буйруқ чиқарилган кундан бошлаб биринчи 15 кун ичида тўланса, 30% чегирма олиш мумкин. Масалан, қизил чироқда тўхтамаслик учун жарима миқдори 540 минг сўм (БҲМнинг икки баравари) бўлса, у ҳолда жаримани тўлаш учун дастлабки 15 кунда 378 минг сўм тўлаш кифоя. Чегирма автоматик равишда ҳисобланади.
Чегирма қуйидаги ҳолларда қўлланилмайди:
- маъмурий ҳуқуқбузарлик учун суд томонидан жарима солиниши;
- жарима солиш тўғрисидаги буйруқ устидан шикоят қилиш ёки норозилик билдириш;
- маъмурий жазо қўлланилгандан кейин бир йил ичида бир хил қоидабузарликни такроран содир этиш.
Жаримани тўлаш учун жарима бўйича қарорнинг рақамини ва миқдорини билиш кифоя. Бу маълумотларни почта орқали олинган жарима тўғрисидаги буйруқнинг қоғоз нусхасидан ёки SMS-хабардан олиш мумкин. Қарор рақамига мисол: RR21413047652.
Тўлов иловаси орқали. Кўпгина тўлов иловаларида «ЙҲХББ жарималари» бўлими мавжуд. Бунда қарор рақамини киритиш кифоя, шундан сўнг тўлов миқдори (агар қарор чиқарилган кундан бошлаб 15 кундан ошмаган бўлса, чегирма ҳисобга олинган ҳолда), машина эгасининг исми шарифи ва қоидабузарлик тури пайдо бўлади.
Банк кассасида. Тўлов учун Ўзбекистондаги исталган банк (филиал) кассасига мурожаат қилиб, жарима қарорини тақдим этиш мумкин. Жаримани ҳар қандай қулай усулда тўлаш мумкин.
Туман ЙҲХБда. Ҳар бир туманнинг ЙҲХБсида жарима тўлаш мумкин бўлган касса бор.
Жарима тафсилотларини билиш ёки унга норозилик билдириш
Агар сиз жарима хатолик билан белгиланган деб ҳисобласангиз, ЙҲХДХга қуйидаги рақам орқали мурожаат қилишингиз мумкин: (+998) 71−254−22−16.
Агар жарима тўғрисидаги буйруқ video.yhxbb.uz портали орқали чиқарилган бўлса, қоидабузарлик видеосини ушбу порталнинг ўзида кўриш мумкин. Бу учун қидирув саҳифасида автомобилнинг давлат рақамини ёки буйруқ рақамини кўрсатиш кифоя. Қидирув натижасида тизимда мавжуд бўлган барча қоидабузарликлар видеолари кўрсатилади.
Агар сиз жарима билан рози бўлмасангиз ёки қоидабузарлик видеосини шахсан кўришни хоҳласангиз шаҳар, туман ёки вилоят ИИБ ЙҲХБга мурожаат қилишингиз мумкин.
