Rossiyada prezidentlik saylovi yakunlandi. Birinchi marta saylov uch kun davomida — 15 dan 17-martgacha bo‘lib o‘tdi. Kutilganidek, saylovda Vladimir Putin g‘olib bo‘ldi. Ovoz berish kunlarida mamlakat bo‘ylab o‘nlab vandalizm holatlari qayd etildi va saylovning so‘nggi kunida muxolifatning “Putinga qarshi peshin” (“Polden protiv Putina”) aksiyasi bo‘lib o‘tdi. Ovoz berish yakunlari haqida asosiy xulosalar “Gazeta.uz” materialida.
Putin 87 foizdan ko‘proq ovoz bilan g‘alaba qozondi
Rossiya Federatsiyasi Markaziy saylov komissiyasi ma’lumotlariga ko‘ra, protokollarning 99 foizdan ortig‘i ko‘rib chiqilgach, amaldagi prezident Vladimir Putin 87,32 foiz ovoz to‘pladi — bu uning Rossiyani boshqargan deyarli 25 yillik tarixidagi eng yuqori natijadir. 2018-yilgi saylovlarda Putin 76,69 foiz ovoz olgan. Bu uning beshinchi prezidentlik muddati bo‘ladi. 2020-yilda konstitutsiyaga kiritilgan o‘zgartirishlar Putinga avvalgi muddatlarni “nollashtirish” imkon berdi.
Ikkinchi o‘rinda Kommunistik partiyadan Nikolay Xaritonov (4,30 foiz ovoz), uchinchi o‘rinda “Yangi xalq” partiyasidan Vladislav Davankov (3,82 foiz), to‘rtinchi o‘rinda Liberal-demokratik partiyadan Leonid Slutskiy (3,20 foiz) qayd etildi. Hammasi bo‘lib ular 13 foizdan kam ovoz to‘plashdi. Mustaqil nomzodlarning saylovda ishtirok etishiga ruxsat berilmadi.
Saylovdagi davomad 77,44 foizni tashkil etdi. Rossiya Markaziy saylov komissiyasi bu zamonaviy Rossiya tarixida rekord bo‘lganini ta’kidladi.
Rossiya tomonidan bosib olingan Ukraina viloyatlarida ham ovoz berish tashkil etildi. BBC rus xizmatiga ko‘ra, Zaporoje, Xerson, Donetsk va Lugansk viloyatlari aholisi saylovda o‘z uylarida qatnashishga majbur bo‘lgan, saylov komissiyalari a’zolari esa harbiylar hamrohligida uylarga kelgan.
O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Ozarbayjon va Belarus prezidentlari allaqachon Putinni qayta saylangani bilan tabrikladi.
Putinning o‘zi MSK ma’lumotlari e’lon qilinganidan keyin o‘tkazgan matbuot anjumanida saylov natijalari rossiyaliklar tomonidan “ishonch” ekanini ta’kidladi va “rejalashtirilgandek ishlaymiz, degan umiddamiz”, dedi. U saylovchilarning yuqori faolligini “mamlakat boshidan kechirayotgan voqealar dramasi” va “hozirgi vaziyat” bilan bog‘ladi.
Hududlardagi vandalizm
Rossiyada 2024-yilgi saylovlar misli ko‘rilmagan darajadagi vandalizmga duch keldi, deya ta’kidladi “Agentstvo”, Republic va BBC rus xizmati. Ovoz berishning birinchi kunida mamlakatda saylovchilarning saylov qutilariga siyoh yoki yashil bo‘yoq to‘kishi, shuningdek, saylov uchastkalariga o‘t qo‘yishga uringan kamida 15 ta holat qayd etildi.
Rossiya IIV ma’lumotlariga ko‘ra, asosan “saylov huquqlarini amalga oshirishga to‘sqinlik qilish” moddasi bo‘yicha saylov uchastkalariga rang beruvchi va tez yonuvchi suyuqliklar olib kirish bo‘yicha 52 ta holat bo‘yicha 33 ta jinoiy ish ochilgan. Maksimal jazo — besh yil ozodlikdan mahrum qilish. Ko‘pgina mahbuslar telefon firibgarlari tomonidan bu voqealarga majburlanganini da’vo qilmoqda.
“Putinga qarshi peshin”
Saylovning so‘nggi kunida butun Rossiya va ko‘plab mamlakatlarda muxolifatning “Putinga qarshi peshin” keng ko‘lamli aksiyasi bo‘lib o‘tdi. Vladimir Putinga qarshi chiqqan rossiyaliklardan 17-mart kuni soat 12:00 da saylov uchastkalariga kelishlari va istalgan muqobil nomzodga ovoz berishlari yoki byulletenni buzishlari so‘ralgan.
“Verstka” nashrining yozishicha, yakshanba kuni tushdan keyin Moskva, Sankt-Peterburg, Novosibirsk, Yekaterinburg, Chelyabinsk, Perm va Rossiyaning boshqa shaharlaridagi obyektlarda navbatlar paydo bo‘lgan. “OVD-Info” inson huquqlari loyihasiga ko‘ra, aksiya davomida politsiya Rossiyaning 21 shahrida 85 kishini qo‘lga olgan.
Rossiyaning xorijdagi elchixonalarida: London, Berlin, Tel-Aviv, Parij, Yerevan, Tallin, Riga, Pxuket, Bishkek, Olmaota va boshqa shaharlarda ham “Putinga qarshi peshin” namoyishi chog‘ida saylovchilar navbatlari paydo bo‘ldi. BBC hisob-kitoblariga ko‘ra, aksiyada chet elda yuzlab, ayrim shaharlarda esa minglab odamlar ishtirok etgan. Ular bir necha soat navbatda turishdi.
Soat 12:00 ga kelib Rossiyaning Toshkentdagi elchixonasida ham katta navbat paydo bo‘ldi. “Gazeta.uz” muxbirlarining yozishicha, u 500 metrgacha cho‘zilgan. “Gazeta.uz” suhbatlashgan saylovchilar saylovda ishtirok etishni o‘zlarining fuqarolik burchi, deb bilishlarini ta’kidladi.
Rossiya elchixonasi ma’lumotlariga ko‘ra, 17-mart kuni O‘zbekistonda 4600 dan ortiq rossiyalik ovoz bergan. Toshkentdan tashqari Samarqand shahrida ham saylov uchastkasi ochildi. Ovoz berish “xotirjam, do‘stona muhitda” o‘tdi", — deyiladi diplomatik missiya xabarida.
