Raqamli texnologiyalar vaziri Sherzod Shermatov chorshanba kuni Qonunchilik palatasida deputatlar oldidagi so‘zlagan nutqida maktablarning internet va kompyuterlar bilan ta’minlanishi haqida fikr bildirdi.
Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti ekspertlari (MHTI) avvalroq maktablarda har bir o‘quvchiga 0,03 ta, qishloq joylarda esa 0,04 ta kompyuter to‘g‘ri kelishini aytgandi. Ushbu ko‘rsatkich dunyo mamlakatlari bilan solishtirganda ancha past. Masalan, Qozog‘istonda har bir o‘quvchiga 0,72 ta, Ozarbayjonda 0,55 ta, Belarusda 0,55 ta, Turkiyada 0,25 ta, umumiy IHTT (Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti) mamlakatlarida esa 0,85 ta kompyuter to‘g‘ri keladi.
O‘zbekiston maktablarida kompyuterlarning 71,6 foizi, qishloq joylarda esa 69,4 foizi internetga ulangan. Ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha mahalliy maktablar chet el maktablaridan orqada qolmoqda. Xususan, Turkiyadagi maktablarda kompyuterlarning 92 foizi, Ozarbayjonda 80 foizi va Belorusda 85 foizi internetga ulangan.
Sherzod Shermatovning ta’kidlashicha, 2021-yilda prezident topshirig‘i bilan O‘zbekistondagi deyarli barcha maktablarga internetga ulanish uchun optik tolali va radiorele aloqa liniyalari o‘rnatilgan, ularning tezligi tarifga bog‘liq.
“Bu savolning birinchi qismi. Ikkinchidan, internet keldi, lekin ichkarida kompyuterlarning bor yoki yo‘qligi masalasi bor. Ilgari [kompyuterlarni sotib olish uchun] maktablarda pul ajratish muammo bo‘lib kelgan. Men buni eski lavozimimdan ayta olaman (2018−2021-yillarda Sherzod Shermatov xalq ta’limi vaziri bo‘lib ishlagan — tahr.). Bu savol maktabgacha va maktab ta’limi vazirligiga tegishli, ammo ular buni qanday qilishadi? Agar ularga budjetdan pul berishsa. Ilgari budjetdan kompyuterlarni sotib olish uchun pul berilsa, endi prezident topshirig‘i bilan har yili mablag‘ ajratiladi”, — dedi u.
Uning so‘zlariga ko‘ra, ushbu maqsadlar uchun ajratilgan summa hali ham kam, bu budjet taqsimlanishi va pul kelib tushishiga bog‘liq. budjetda ko‘p pul bor, lekin uni davlat bermayapti emas, budjet puli u qadar ko‘p emasligini mendan ham yaxshi bilasizlar, buning sababi O‘zbekistonda xufiyona iqtisodiyotning ulushi katta ekanligi, deya ta’kidladi vazir.
“Xufiyona iqtisodiyot qanchalik katta bo‘lsa, budjetga kamroq mablag‘ tushadi. Taqqoslash uchun: Uztelecom uyali aloqa operatorimiz 2023-yilda 1 trillion so‘mdan ortiq soliq to‘lagan, butun umumiy ovqatlanish sohasi 900 milliard so‘mga yaqin to‘lagan. Siz telefoningizga bir oy sarflaydigan puldan ko‘ra tushlikka ko‘proq sarflaysiz, ammo umumiy ovqatlanish sohasida hali ancha soliqlar to‘lamaganligini ko‘rasiz. Yoki Uztelecom eng yirik 20 ta qurilish kompaniyalariga qaraganda ko‘proq soliq to‘ladi”, — dedi u.
Vazir budjet tushumlari ko‘payishi bilan maktablarni kompyuterlar bilan jihozlash uchun ko‘proq mablag‘ ajratilishiga umid bildirdi.
Sherzod Shermatov, shuningdek, maktablarda Internet va kompyuterlar qamrovi bo‘yicha O‘zbekiston bilan taqqoslaydigan boshqa mamlakatlardagi aholi jon boshiga daromadini ham hisobga olishni so‘radi.
“Ularda jon boshiga daromad O‘zbekistondan 5−10 baravar katta. Prezident tomonidan qabul qilingan O‘zbekistonning 2030-yilgacha bo‘lgan rivojlanish strategiyasida aholi jon boshiga YAIMni kamida ikki baravarga oshirish belgilangan. Keyin bu masalalar hal qilinadi”, — dedi vazirlik rahbari.
Ma’lumot uchun, 2023-yilda kompyuter sinflarini yangilash uchun budjetdan 220 mlrd so‘m ajratildi.
