Eski ToshMI hududidagi sobiq kadet korpusining bosmaxona binosi profnastildan yasalgan panjara bilan o‘raldi, binoni demontaj qilish ishlari boshlandi. Yanvar oyi boshida ijtimoiy tarmoqlarda bino buzilishi mumkinligi haqida xabarlar tarqalgandi. Tibbiyot xodimlaridan zudlik bilan binolarni bo‘shatish so‘ralgan.
O‘shanda Madaniy meros agentligi bino buzilishi haqidagi mish-mishlarni rad etgan, ammo rejali demontaj haqida ma’lumot bermagandi. Ish buyurtmachisi — shahar hokimligi huzuridagi “Yagona buyurtmachi xizmati” DUK, pudratchi — “Trest 12”.
Yaqin vaqtgacha Toshkent tibbiyot institutining 3-klinikasi joylashgan asosiy bino N.I.Pirogov nomidagi Rossiya milliy tadqiqot tibbiyot universiteti (RMTTU) filiali uchun tayyorlanmoqda. Uni tashkil etish prezidentning 2021-yil 1-iyuldagi qarorida ko‘zda tutilgan.
Hujjatda filial “Toshkent shahri Yashnobod tumani Maxtumquli ko‘chasi 103-uy manzilida joylashgan Toshkent tibbiyot akademiyasining ko‘p tarmoqli klinikasi bino va inshootlariga tekin foydalanish huquqi asosida” joylashtirilishi ko‘rsatilgan.
Qarorga ko‘ra, RMTTU filiali 2022/2023 o‘quv yilida ilk talabalarni qabul qilishi kerak edi. Yangi ma’lumotlarga ko‘ra, katta ehtimol bilan darslar 2025-yildan boshlanadi.
“Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi va Vazirlar Mahkamasining mas’ul vakillari bilan birgalikda zarur qurilish va rekonstruksiya ishlari muhokama qilinmoqda, filialning asbob-uskunalar va qo‘shimcha klinik jihozlarga bo‘lgan ehtiyojini aniqlash, kafedralar, o‘quv xonalari, fakultet binolari va boshqalarni joylashtirishga oid rejalarni muvofiqlashtirish bo‘yicha tahlillar o‘tkazilmoqda”, — deyiladi universitet saytida.
Filialni tashkil etish O‘zbekiston va Rossiya o‘rtasidagi sog‘liqni saqlash sohasidagi hamkorlik nuqtai nazaridan ham ko‘rib chiqilmoqda. Universitet rektori Sergey Lukyanov va sobiq sog‘liqni saqlash vaziri Amrillo Inoyatov tomonidan imzolangan N.I. Pirogov nomidagi Rossiya milliy tadqiqot tibbiyot universiteti Toshkent filialining faoliyati bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi o‘tgan yilning sentabr oyida ikki hukumat rahbarlari darajasidagi Qo‘shma komissiyaning to‘rtinchi yig‘ilishida muhokama qilingan edi. Klinikani ko‘chirish va tarixiy binoda demontaj ishlarini boshlashga shoshishayotganini aynan shu bilan izohlashi mumkin.
Kadetlar korpusi XIX asr oxirida Turkiston o‘lkasi qurilish boshqarmasi boshlig‘i, me’mor Vilgelm Geynselman rahbarligida harbiy bo‘lim loyihasi bo‘yicha qurilgan. Filial uchun berilgan bino Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari milliy ro‘yxatiga kiritilgan va davlat muhofazasida saqlanadi.
Undan tashqari, eski ToshMI hududida XIX asrga oid yana to‘rtta me’moriy yodgorlik mavjud. Bular bolalar va kattalar yuqumli kasalliklar shifoxonasi binosi, yuqumli kasalliklar klinikasining izolyator bo‘limi binosi va bakteriologik laboratoriya, bolalar terapevtik stomatologiyasi (ma’muriy bino), tibbiy reabilitatsiya, LOR bo‘limi va poliklinikani o‘z ichiga olgan 29-sonli tibbiyot akademiyasi davolash bo‘limi binosi hisoblanadi.
“Madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to‘g‘risida”gi qonun hamda prezidentning 2021-yil 6-apreldagi “Turizm, sport va madaniy meros sohalarida davlat boshqaruvi tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoniga asosan Moddiy madaniy meros obyektlarini ruxsatnomasiz tadqiq etish, konservatsiyalash, ta’mirlash hamda hozirgi zamonda foydalanishga moslashtirish taqiqlanadi.
“Yagona buyurtmachi xizmati” vakili “Gazeta.uz” muxbiri bilan telefon orqali suhbatda “yigitlar obyektda ishlayotgani”, biroq o‘zi yo‘qligini aytdi. Me’moriy yodgorlik hisoblangan 19 asr oxiriga oid tarixiy binoda qanday asosda ish olib borilayotgani so‘ralganda, suhbatdosh javob bermay, go‘shakni qo‘ydi. Qayta bog‘lanishning iloji bo‘lmadi.
Anonim qolishni istagan “Trest 12” xodimi ishchilar faqat to‘siqlar o‘rnatayotganini aytdi. Ta’mirlash ishlari Madaniy meros agentligi ruxsati olingandan so‘ng boshlanadi.
Toshkent shahri Madaniy meros boshqarmasining “Gazeta.uz” muxbiriga ma’lum qilishicha, mutaxassislar sobiq kadetlar korpusi binosini texnik ko‘rikdan o‘tkazgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan atrofi panjara bilan o‘ralgan. Bunga parallel ravishda “binoning ozodligi” amalga oshirilmoqda.
Ish “loyiha uchun ruxsat olingunga qadar” Madaniy meros agentligi nazorati ostida olib borilmoqda. Hammasi “belgilangan tartibda va qonuniy ravishda” amalga oshirilmoqda, dedi boshqarmadagilar. Bunday obyektlarda ta’mirlash va boshqa ishlarni amalga oshirishdan avval loyihani agentlik ilmiy ekspert kengashi bilan kelishish va ruxsatnoma olish zarurati qonun buzilishi hisoblanmaydi.
“Loyihaviy yechimlar avvalroq Madaniy meros agentligi kengashiga ko‘rib chiqish uchun taqdim etilgan va hozirda tasdiqlash bosqichida. Ayni paytda tajribali mutaxassislarni jalb qilgan holda to‘liq loyiha hujjatlarini ishlab chiqish yakunlangan. Texnik ko‘rikdan o‘tkazish ishlari tugallanishi kutilmoqda”, — deya tushuntirdi boshqarma.
Ma’lumotlarga ko‘ra, binoning tarixiy qiyofasini saqlab qolish maqsadida intererni ta’mirlash bilan birga, fasad qismida ham restavratsiya ishlari rejalashtirilgan.
“Buzilgan joylarni retush qilish (sifatini yaxshilash), shikastlangan g‘ishtlarni almashtirish, shuningdek, arxitektura detallarini tiklash rejalashtirilgan. Binoning kelajakda xavfsiz ishlashini ta’minlash uchun tuzilmani mustahkamlash choralari ham ko‘rilishi mumkin”, — deyiladi boshqarma xabarida.
Eslatib o‘tamiz, bir yil avval eski ToshMI hududidagi sobiq saraton bo‘limi — XX asr boshlarida qurilgan ikki qavatli bino buzib tashlangan edi. U yerda Aleksandr Soljenitsinning “Saraton bo‘limi” romani voqealari bo‘lib o‘tgan.
