Эски ТошМИ ҳудудидаги собиқ кадет корпусининг босмахона биноси профнастилдан ясалган панжара билан ўралди, бинони демонтаж қилиш ишлари бошланди. Январь ойи бошида ижтимоий тармоқларда бино бузилиши мумкинлиги ҳақида хабарлар тарқалганди. Тиббиёт ходимларидан зудлик билан биноларни бўшатиш сўралган.
Ўшанда Маданий мерос агентлиги бино бузилиши ҳақидаги миш-мишларни рад этган, аммо режали демонтаж ҳақида маълумот бермаганди. Иш буюртмачиси — шаҳар ҳокимлиги ҳузуридаги «Ягона буюртмачи хизмати» ДУК, пудратчи — «Трест 12».
Яқин вақтгача Тошкент тиббиёт институтининг 3-клиникаси жойлашган асосий бино Н.И.Пирогов номидаги Россия миллий тадқиқот тиббиёт университети (РМТТУ) филиали учун тайёрланмоқда. Уни ташкил этиш президентнинг 2021 йил 1 июлдаги қарорида кўзда тутилган.
Ҳужжатда филиал «Тошкент шаҳри Яшнобод тумани Махтумқули кўчаси 103-уй манзилида жойлашган Тошкент тиббиёт академиясининг кўп тармоқли клиникаси бино ва иншоотларига текин фойдаланиш ҳуқуқи асосида» жойлаштирилиши кўрсатилган.
Қарорга кўра, РМТТУ филиали 2022/2023 ўқув йилида илк талабаларни қабул қилиши керак эди. Янги маълумотларга кўра, катта эҳтимол билан дарслар 2025 йилдан бошланади.
«Ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва Вазирлар Маҳкамасининг масъул вакиллари билан биргаликда зарур қурилиш ва реконструкция ишлари муҳокама қилинмоқда, филиалнинг асбоб-ускуналар ва қўшимча клиник жиҳозларга бўлган эҳтиёжини аниқлаш, кафедралар, ўқув хоналари, факультет бинолари ва бошқаларни жойлаштиришга оид режаларни мувофиқлаштириш бўйича таҳлиллар ўтказилмоқда», — дейилади университет сайтида.
Филиални ташкил этиш Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги соғлиқни сақлаш соҳасидаги ҳамкорлик нуқтаи назаридан ҳам кўриб чиқилмоқда. Университет ректори Сергей Лукьянов ва собиқ соғлиқни сақлаш вазири Амрилло Иноятов томонидан имзоланган Н.И. Пирогов номидаги Россия миллий тадқиқот тиббиёт университети Тошкент филиалининг фаолияти бўйича чора-тадбирлар режаси ўтган йилнинг сентябрь ойида икки ҳукумат раҳбарлари даражасидаги Қўшма комиссиянинг тўртинчи йиғилишида муҳокама қилинган эди. Клиникани кўчириш ва тарихий бинода демонтаж ишларини бошлашга шошишаётганини айнан шу билан изоҳлаши мумкин.
Кадетлар корпуси XIX аср охирида Туркистон ўлкаси қурилиш бошқармаси бошлиғи, меъмор Вильгельм Гейнцельман раҳбарлигида ҳарбий бўлим лойиҳаси бўйича қурилган. Филиал учун берилган бино Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатига киритилган ва давлат муҳофазасида сақланади.
Ундан ташқари, эски ТошМИ ҳудудида XIX асрга оид яна тўртта меъморий ёдгорлик мавжуд. Булар болалар ва катталар юқумли касалликлар шифохонаси биноси, юқумли касалликлар клиникасининг изолятор бўлими биноси ва бактериологик лаборатория, болалар терапевтик стоматологияси (маъмурий бино), тиббий реабилитация, ЛОР бўлими ва поликлиникани ўз ичига олган 29-сонли тиббиёт академияси даволаш бўлими биноси ҳисобланади.
«Маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш тўғрисида»ги қонун ҳамда президентнинг 2021 йил 6 апрелдаги «Туризм, спорт ва маданий мерос соҳаларида давлат бошқаруви тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонига асосан Моддий маданий мерос объектларини рухсатномасиз тадқиқ этиш, консервациялаш, таъмирлаш ҳамда ҳозирги замонда фойдаланишга мослаштириш тақиқланади.
«Ягона буюртмачи хизмати» вакили «Газета.uz» мухбири билан телефон орқали суҳбатда «йигитлар объектда ишлаётгани», бироқ ўзи йўқлигини айтди. Меъморий ёдгорлик ҳисобланган 19 аср охирига оид тарихий бинода қандай асосда иш олиб борилаётгани сўралганда, суҳбатдош жавоб бермай, гўшакни қўйди. Қайта боғланишнинг иложи бўлмади.
Аноним қолишни истаган «Трест 12» ходими ишчилар фақат тўсиқлар ўрнатаётганини айтди. Таъмирлаш ишлари Маданий мерос агентлиги рухсати олингандан сўнг бошланади.
Тошкент шаҳри Маданий мерос бошқармасининг «Газета.uz» мухбирига маълум қилишича, мутахассислар собиқ кадетлар корпуси биносини техник кўрикдан ўтказган. Хавфсизлик нуқтаи назаридан атрофи панжара билан ўралган. Бунга параллел равишда «бинонинг озодлиги» амалга оширилмоқда.
Иш «лойиҳа учун рухсат олингунга қадар» Маданий мерос агентлиги назорати остида олиб борилмоқда. Ҳаммаси «белгиланган тартибда ва қонуний равишда» амалга оширилмоқда, деди бошқармадагилар. Бундай объектларда таъмирлаш ва бошқа ишларни амалга оширишдан аввал лойиҳани агентлик илмий эксперт кенгаши билан келишиш ва рухсатнома олиш зарурати қонун бузилиши ҳисобланмайди.
«Лойиҳавий ечимлар аввалроқ Маданий мерос агентлиги кенгашига кўриб чиқиш учун тақдим этилган ва ҳозирда тасдиқлаш босқичида. Айни пайтда тажрибали мутахассисларни жалб қилган ҳолда тўлиқ лойиҳа ҳужжатларини ишлаб чиқиш якунланган. Техник кўрикдан ўтказиш ишлари тугалланиши кутилмоқда», — дея тушунтирди бошқарма.
Маълумотларга кўра, бинонинг тарихий қиёфасини сақлаб қолиш мақсадида интерьерни таъмирлаш билан бирга, фасад қисмида ҳам реставрация ишлари режалаштирилган.
«Бузилган жойларни ретуш қилиш (сифатини яхшилаш), шикастланган ғиштларни алмаштириш, шунингдек, архитектура деталларини тиклаш режалаштирилган. Бинонинг келажакда хавфсиз ишлашини таъминлаш учун тузилмани мустаҳкамлаш чоралари ҳам кўрилиши мумкин», — дейилади бошқарма хабарида.
Эслатиб ўтамиз, бир йил аввал эски ТошМИ ҳудудидаги собиқ саратон бўлими — XX аср бошларида қурилган икки қаватли бино бузиб ташланган эди. У ерда Александр Солженициннинг «Саратон бўлими» романи воқеалари бўлиб ўтган.
