24-oktabr kuni Samarqandda “C5+1” (Markaziy Osiyo mamlakatlari + AQSh) formatida mintaqaviy hamkorlik bo‘yicha birinchi Vazirlar uchrashuvi bo‘lib o‘tmoqda, deb xabar berdi “Gazeta.uz” muxbiri. Unda Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston, O‘zbekiston, shuningdek, AQSh Xalqaro taraqqiyot agentligi (USAID) administratori Samanta Pauer boshchiligidagi delegatsiyalar ishtirok etmoqda.
O‘zbekiston investitsiyalar, sanoat va savdo vaziri Laziz Kudratov konferensiya ishtirokchilarini qutlar ekan, oziq-ovqat xavfsizligi, iqlim o‘zgarishi va ta’minot zanjirining uzilishi kabi muammolarni birgalikdagi sa’y-harakatlar va o‘zaro qo‘llab-quvvatlov orqali hal qilish mumkinligini ta’kidladi.
“Markaziy Osiyo doimo Yevropa va Osiyoni bog‘lovchi ko‘prik vazifasini o‘tagan. Davlatlarimiz o‘rtasida mustahkam aloqalar mavjud. Dunyoda an’ana, urf-odatlari va qadriyatlari jihatidan bir-biriga bunchalik yaqin bo‘lgan davlatlar mavjud emas. Biz shunchaki qo‘shnilar emas, balki katta bir hududda birga yashayotgan qarindoshlar, aka-uka va do‘stlarmiz”, — dedi vazir.
Shu bois bugungi tadbirdan ko‘zlangan asosiy maqsad — aniq kompleks chora-tadbirlarni birgalikda puxta ishlab chiqish orqali mintaqa mamlakatlari o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash va rivojlantirishdan iborat, dedi u.
Laziz Kudratov so‘nggi bir necha yil ichida Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasidagi hamkorlik tarixida yangi davr boshlanganini ta’kidladi. “2022-yilda mintaqadagi barcha mamlakatlarning umumiy tovar ayirboshlash hajmi 220 milliard AQSh dollarini tashkil etdi va 2017-yilga nisbatan qariyb ikki baravar oshdi. O‘zaro investitsiyalar hajmi 5,6 barobarga ko‘paydi. Bu ijobiy tendensiyalarning barchasi besh yil davomida umumiy yalpi ichki mahsuloti 40 foizga o‘sgan davlatlarimizning umumiy iqtisodiy rivojlanishida ham o‘z ifodasini topmoqda”, — dedi u.
“Shu bilan birga, iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish uchun bizda hali salohiyat mavjudligini ta’kidlash muhimdir. Shu munosabat bilan biz AQShning dunyodagi kutilmagan muammolar oldida mintaqamizning yanada gullab-yashnashi va jadal rivojlanishiga bo‘lgan qiziqishi va intilishini mamnuniyat bilan qabul qilamiz”.
Investitsiyalar vaziri Samarqanddagi uchrashuvni sentabr oyida Nyu-Yorkda “C5+1” platformasi doirasida mintaqa va AQSh davlat rahbarlari o‘rtasida erishilgan kelishuvlarni amalga oshirishning davomi deb atadi.
“Ushbu uchrashuv bo‘lajak qo‘shma tashabbuslar uchun mustahkam qo‘llanma bo‘lib xizmat qilishi kerak, bu ham mintaqalararo xarakterga ega bo‘lib, Markaziy Osiyo va AQSh o‘rtasidagi sheriklikni sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqadi”, — dedi u.
USAID administratori Samanta Pauer ushbu mintaqaviy uchrashuv e’lon qilingan sentabr oyida Nyu-Yorkdagi sammitda prezident Jo Bayden AQShning Markaziy Osiyo mamlakatlarida suverenitet, barqarorlik va farovonlikni mustahkamlashga sodiqligini yana bir bor tasdiqlaganini eslatdi.
“Mamlakatlaringizning ko‘pi bu yo‘nalishda muhim qadamlarni qo‘ydi: investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha islohotlarni amalga oshirish, energiya va suv resurslarini taqsimlash bo‘yicha ish olib borish, fuqarolik jamiyati hamkorlari bilan ishlashning qadr-qimmatini e’tirof etish, bolalar mehnati va majburiy mehnatga barham berish hamda rahbarlarning o‘z xalqi oldida javobgarligini ta’minlash shular jumlasidan”, — dedi u.
“Ushbu qadamlarning barchasi bu mamlakatlarning har birida ish haqi, barqarorlik va umumiy farovonlik darajasini oshirishga qodir. O‘tgan oy BMTda prezident Bayden ta’kidlaganidek, iqtisodiy aloqalarni kengaytirish ushbu maqsadga erishish uchun juda muhim bo‘ladi — mamlakatlaringizda iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish uchun ham, barcha fuqarolaringiz inklyuziv o‘sishdan foydalanishlari uchun ham”, — dedi USAID rahbari.
Samanta Pauerning qo‘shimcha qilishicha, mintaqalararo va xalqaro savdodagi to‘siqlarni kamaytirish bo‘yicha real choralar ko‘rish orqali Markaziy Osiyo mamlakatlari mintaqaga yangi investitsiyalarni jalb qilish, shuningdek, eksport uchun yangi bozorlarni topish va fermerlar, tadbirkorlar, kichik va o‘rta biznes egalari daromadlarining o‘sishiga erishish uchun vositalarga ega bo‘lishlari mumkin.
“Iqtisodiyotlaringizni diversifikatsiya qilishga — innovatsiyalar bilan bo‘lishishga, iqlim o‘zgarishiga moslashishga va qayta tiklanadigan energiyadan samaraliroq foydalanishga yordam beradigan bilim va vositalar almashinuviga hissa qo‘shasiz. USAID sizga yordam berishga tayyor bo‘lgan yangi bozorlarda savdoni kengaytirish esa barcha mamlakatlaringiz uchun adolatli va samarali iqtisodiy o‘sish uchun yangi imkoniyatlar ochadi”, — dedi u.
“Tarix davomida, Ipak yo‘li davridan boshlab, bu mintaqa odamlar o‘rtasidagi savdo va aloqalar o‘zgarishlar jarayonlarini qanday osonlashtirishini bizga ko‘rsatib berdi. Bugun siz ham xuddi shunday qilishingiz — dunyoning qolgan qismiga qo‘shni davlatlar o‘rtasidagi savdo va hamkorlik barcha fuqarolarga qanday foyda keltirishi, suverenitetni mustahkamlash, haqiqiy va mustahkam barqarorlikni oshirish va umumiy farovonlikni ta’minlashini ko‘rsatish imkoniyatiga egasiz”, — dedi Samanta Pauer.
USAID administratori AQShning mintaqadagi hamkorlikni qo‘llab-quvvatlash majburiyatini yana bir bor ta’kidladi: “Qo‘shma Shtatlar siz bilan birga bo‘lishga tayyor, chunki prezident Bayden o‘tgan oy Nyu-Yorkda sizning yetakchilaringiz bilan uchrashganida aytganidek, „Biz birlashsak, kuchliroqmiz va shunda dunyo ham xavfsizroq bo‘ladi“”.
23-oktabr kuni USAID rahbari Samanta Pauerni Toshkentda O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev qabul qildi. Yig‘ilishda u so‘nggi yillarda O‘zbekistonda o‘tgan yillardagidan ko‘ra ko‘proq islohotlar amalga oshirilganini ta’kidlab, iqtisodiy islohotlar siyosiy islohotlar bilan birga olib borilayotgani muhimligini ta’kidladi.
Samanta Pauer, shuningdek, O‘zbekiston xalqini qo‘llab-quvvatlash uchun 14 mln dollardan ortiq mablag‘ ajratilishini ma’lum qildi. Bu pullar silga qarshi kurashishga (3,2 million dollar), epidemiya va pandemiya tahdidiga qarshi kurashga (4 million dollar), xususiy sektorni mustahkamlashga (3,5 million dollar) va mahalliy davlat hokimiyati organlarining mas’uliyati va samaradorligini oshirishga (3,5 million dollar) yo‘naltiriladi.
Bundan tashqari, AQSh O‘zbekistonda inklyuziv ta’limni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha yangi dasturni amalga oshiradi. Dasturning birinchi yili uchun 4,5 mln dollar ajratilgan.
19-sentabr kuni BMTning Nyu-Yorkdagi shtab-kvartirasida Markaziy Osiyo davlatlari va AQSh rahbarlarining “S5+1” formatidagi birinchi sammiti bo‘lib o‘tgan. Muzokaralarda terrorizmga qarshi kurashni kuchaytirish, mintaqaviy iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash va energiya xavfsizligini ta’minlash masalalari muhokama qilingan. Sammitda “barcha davlatlarning suvereniteti va hududiy yaxlitligini hurmat qilish zarurati” hamda “boshqaruv va qonun ustuvorligini takomillashtirish bo‘yicha olib borilayotgan islohotlar” muhokama qilingan.
