Birjada Ai-80 benzinini sotish limitining 5 tonnadan 10 tonnaga oshirilishi xaridorlar sonini kamaytirdi. Bu haqda Spot har kuni tovar birjasi savdolarida ishtirok etuvchi brokerlarga tayanib xabar berdi.
Eslatib o‘tamiz, Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi avgust oyida Ai-80 benzinini xarid qilishning kunlik limitini 5 tonna miqdorida belgilagan edi. Biroq 17-oktabrda qo‘mita “import narxlarining ichki bozorga ta’sirini yumshatish” uchun limitni ikki martaga oshirdi.
Qo‘mita birjada kunlik benzin yetkazib berish taklifi 14 foizga — avgustdagi 2800 tonnadan oktabrda 3200 tonnagacha oshganini ma’lum qildi. Biroq Buxoro neftni qayta ishlash zavodi tomonidan oktabr oyida yetkazib berilgan benzin hajmini sentabr oyidagi oylik ko‘rsatkich bilan solishtiradigan bo‘lsak, yetkazib berish deyarli chorak barobarga — 71,48 ming tonnadan 54,39 ming tonnaga qisqargani ma’lum bo‘ladi, deb yozadi Spot.
Nashr avvalroq bozor ishtirokchilarining prezident qabulxonasiga Ai-80 benzinini xarid qilish bo‘yicha kunlik limitni 10 tonnadan 4 tonnagacha kamaytirishni so‘ragan xatini keltirib o‘tgan edi. Yoqilg‘i quyish shoxobchalari vakillari O‘zbekistonda ushbu markadagi benzinning kunlik ishlab chiqarilishi o‘rtacha 150−170 tonnani tashkil etishi, birja savdolarida esa 30−34 ta xususiy yoqilg‘i quyish shoxobchalari ishtirok etishini ma’lum qildi. Limitning oshirilishi natijasida birjadagi benzin xaridorlari soni ikki barobarga — 15 tagacha yoqilg‘i quyish shoxobchasiga qisqargan.
Ishtirokchilarning so‘zlariga ko‘ra, ayrim yoqilg‘i quyish shoxobchalari allaqachon benzin taqchilligi tufayli o‘z faoliyatini to‘xtatishga majbur bo‘lgan, yoqilg‘i sotib olgan boshqalarida esa avtomobillarda kilometrlab navbatlar paydo bo‘lgan.
Uch nafar broker Spot`ga yangi joriy etilgan 10 tonnalik benzin sotish limiti “xaridorlar sonini sezilarli darajada cheklaganini” tasdiqladi.
Xususan, Grand Broker Trade brokerlik kompaniyasi vakili Malik Saxatqurbonovning aytishicha, alohida lotlar bo‘yicha talab taklifdan 4−5 baravar ko‘p. U mavjud benzin hajmini barcha ishtirokchilar o‘rtasida oqilona taqsimlashni taklif qildi, aks holda bu ajiotajga olib keladi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, limitning ko‘tarilishi yoqilg‘i bozoridagi vaziyatni yanada yomonlashtirgan. Savdodan so‘ng ishtirokchilar benzin olish bo‘yicha o‘z shartnomalarini birjada sotib ololmagan boshqa o‘yinchilarga qayta sotishlari mumkin.
Power Broker kompaniyasidan boshqa bir broker Maksim Fedosinning aytishicha, тоvaр-xom ashyo birjasi, shuningdek, 10 tonna Ai-80 benziniga 68,94 mln so‘m narx chegarasini belgilagan. Buni Raqobatni rivojlantirish qo‘mitasining o‘zi ham bilvosita tasdiqlab, 2000 ta yoqilg‘i quyish shoxobchalarining 99 foizida Ai-80 benzini litri 6800 so‘mgacha bo‘lgan narxlarda sotilayotganini ta’kidladi, deyiladi nashr.
Benzin narxining cheklanishi savdo ishtirokchilarining birjadagi narxning yuqori chegarasiga mos keladigan bir xil narxni belgilashga majbur bo‘lishiga olib keladi, bu esa bozor tamoyilini buzib, tovarni unga ko‘proq to‘lashga tayyor bo‘lganlar tomonidan olib keladi, deb yozmoqda Spot.
“Maksimal tushunish uchun imkon qadar tezroq ketma-ket ikkita sichqonchani bosing. Endi tasavvur qiling-a, mana shu ikki sichqonchani bosish orasida butun mamlakat bo‘ylab elektron ayirboshlash tizimiga benzin sotib olish uchun bir necha ming arizalar bir xil narxda topshiriladi, chunki narxni bir tiyinga ham oshirib bo‘lmaydi. Minglab murojaatlar orasida qaysi arizalar birinchi bo‘lib tushgani va bugungi kunda kimga umuman benzin ololmasligini qanday aniqlash mumkin?” — deb so‘raydi broker.
“O‘zbekneftgaz” kompaniyasi matbuot kotibi Mo‘min Ibodov 20-oktabr kuni kunning ikkinchi yarmidan boshlab ayrim AYOQSHlarda kuzatilgan AI-80 benzini taqchilligi masalasi kechga borib bartaraf etiladi va AYOQSHlarda benzin avvalgidek tartibda sotuvga chiqarilishini ma’lum qildi.
