Биржада Аи-80 бензинини сотиш лимитининг 5 тоннадан 10 тоннага оширилиши харидорлар сонини камайтирди. Бу ҳақда Spot ҳар куни товар биржаси савдоларида иштирок этувчи брокерларга таяниб хабар берди.
Эслатиб ўтамиз, Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси август ойида Аи-80 бензинини харид қилишнинг кунлик лимитини 5 тонна миқдорида белгилаган эди. Бироқ 17 октябрда қўмита «импорт нархларининг ички бозорга таъсирини юмшатиш» учун лимитни икки мартага оширди.
Қўмита биржада кунлик бензин етказиб бериш таклифи 14 фоизга — августдаги 2800 тоннадан октябрда 3200 тоннагача ошганини маълум қилди. Бироқ Бухоро нефтни қайта ишлаш заводи томонидан октябрь ойида етказиб берилган бензин ҳажмини сентябрь ойидаги ойлик кўрсаткич билан солиштирадиган бўлсак, етказиб бериш деярли чорак баробарга — 71,48 минг тоннадан 54,39 минг тоннага қисқаргани маълум бўлади, деб ёзади Spot.
Нашр аввалроқ бозор иштирокчиларининг президент қабулхонасига Аи-80 бензинини харид қилиш бўйича кунлик лимитни 10 тоннадан 4 тоннагача камайтиришни сўраган хатини келтириб ўтган эди. Ёқилғи қуйиш шохобчалари вакиллари Ўзбекистонда ушбу маркадаги бензиннинг кунлик ишлаб чиқарилиши ўртача 150−170 тоннани ташкил этиши, биржа савдоларида эса 30−34 та хусусий ёқилғи қуйиш шохобчалари иштирок этишини маълум қилди. Лимитнинг оширилиши натижасида биржадаги бензин харидорлари сони икки баробарга — 15 тагача ёқилғи қуйиш шохобчасига қисқарган.
Иштирокчиларнинг сўзларига кўра, айрим ёқилғи қуйиш шохобчалари аллақачон бензин тақчиллиги туфайли ўз фаолиятини тўхтатишга мажбур бўлган, ёқилғи сотиб олган бошқаларида эса автомобилларда километрлаб навбатлар пайдо бўлган.
Уч нафар брокер Spot`га янги жорий этилган 10 тонналик бензин сотиш лимити «харидорлар сонини сезиларли даражада чеклаганини» тасдиқлади.
Хусусан, Grand Broker Trade брокерлик компанияси вакили Малик Сахатқурбоновнинг айтишича, алоҳида лотлар бўйича талаб таклифдан 4−5 баравар кўп. У мавжуд бензин ҳажмини барча иштирокчилар ўртасида оқилона тақсимлашни таклиф қилди, акс ҳолда бу ажиотажга олиб келади.
Унинг сўзларига кўра, лимитнинг кўтарилиши ёқилғи бозоридаги вазиятни янада ёмонлаштирган. Савдодан сўнг иштирокчилар бензин олиш бўйича ўз шартномаларини биржада сотиб ололмаган бошқа ўйинчиларга қайта сотишлари мумкин.
Power Broker компаниясидан бошқа бир брокер Максим Федосьиннинг айтишича, товар-хом ашё биржаси, шунингдек, 10 тонна Аи-80 бензинига 68,94 млн сўм нарх чегарасини белгилаган. Буни Рақобатни ривожлантириш қўмитасининг ўзи ҳам билвосита тасдиқлаб, 2000 та ёқилғи қуйиш шохобчаларининг 99 фоизида Аи-80 бензини литри 6800 сўмгача бўлган нархларда сотилаётганини таъкидлади, дейилади нашр.
Бензин нархининг чекланиши савдо иштирокчиларининг биржадаги нархнинг юқори чегарасига мос келадиган бир хил нархни белгилашга мажбур бўлишига олиб келади, бу эса бозор тамойилини бузиб, товарни унга кўпроқ тўлашга тайёр бўлганлар томонидан олиб келади, деб ёзмоқда Spot.
«Максимал тушуниш учун имкон қадар тезроқ кетма-кет иккита сичқончани босинг. Энди тасаввур қилинг-а, мана шу икки сичқончани босиш орасида бутун мамлакат бўйлаб электрон айирбошлаш тизимига бензин сотиб олиш учун бир неча минг аризалар бир хил нархда топширилади, чунки нархни бир тийинга ҳам ошириб бўлмайди. Минглаб мурожаатлар орасида қайси аризалар биринчи бўлиб тушгани ва бугунги кунда кимга умуман бензин ололмаслигини қандай аниқлаш мумкин?» — деб сўрайди брокер.
«Ўзбекнефтгаз» компанияси матбуот котиби Мўмин Ибодов 20 октябрь куни куннинг иккинчи ярмидан бошлаб айрим АЁҚШларда кузатилган АИ-80 бензини тақчиллиги масаласи кечга бориб бартараф этилади ва АЁҚШларда бензин аввалгидек тартибда сотувга чиқарилишини маълум қилди.
