2023 йилнинг дастлабки олти ойида Ўзбекистон газ импортини кескин оширди, бир вақтнинг ўзида қазиб олиш камайган. Бу ҳақда Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг Давлат бюджети ижроси тўғрисидаги ҳисоботидан маълум бўлди.
Ҳужжатга кўра, биринчи ярим йилликда газ қазиб олиш 9,6 фоизга ёки 2,51 млрд куб метрга камайиб, 23,6 млрд куб метрни ташкил этди. Шу вақт ичида 2,6 млрд куб метр газ импорт қилинди, бу ўтган йилнинг шу даврига (364 млн куб метр) нисбатан 7,2 баробар кўпдир.
Статистика агентлиги маълумотларига кўра, январь-июнь ойларида Ўзбекистон 200 млн долларлик газ импорт қилган, бу ўтган йилнинг биринчи ярмига нисбатан 2,6 баробар кўпдир. «Газета.uz»да мавжуд бўлган маълумотларга кўра, ўтган йилнинг январь-ноябрь ойларида Туркманистон 266 млн долларга 2 млрд куб метр газ етказиб берган (ҳар 1000 куб метр учун 132,7 доллардан).
Етказиб бериш нархи пасаймаганида, Туркманистондан 2,6 млрд куб метр газ импорти Ўзбекистонга 200 млн эмас, 333 млн долларга тушиши керак эди. Ёки 200 млн долларга қўшни давлат 1,45 млрд куб метрга яқин газ етказиб бериши, яъни икки идора маълумотлари ўртасидаги фарқ импорт қилинганда тахминан 1,15 млрд куб метр газни ташкил қилиши мумкин эди.
Бундан ташқари, газ импорт қилишда эҳтимолий воситачи мавжудлигини, шунингдек, давлат бюджети ҳисобидан қопланиши керак бўлган фарқни ҳисоблаш тартибини ҳисобга олиш зарур.
Газ таъминоти учун тўловни кечиктириш вариантига келсак, июль ва август ойларида «мовий ёқилғи» импорти бўйича статистик маълумотларда ўзгаришлар кузатилмади.
Июль ойида Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуратов биринчи ярим йилликда давлат бюджети тақчиллиги ошишига газ импортининг кўпайиши сабаб бўлганини айтган эди. Аввал хабар берганимиздек, ушбу даврда давлат бюджети харажатлари (консолидациялашган бюджетдан ташқари) даромадлардан 27,4 трлн сўмга ошган.
Статистика агентлиги маълумотлар расмий методология ва божхона декларацияси маълумотлари асосида шакллантирилаётганини таъкидлади. Статистика агентлиги уларнинг маълумотлари манбасини аниқлаш учун Иқтисодиёт ва молия вазирлиги билан боғланишни тавсия қилди, бироқ ИМВ «Газета.uz» сўровига жавоб бермади.
Ўтган йилнинг декабрь ойида Ўзбекистон биринчи марта Туркманистон билан газ етказиб бериш бўйича тўғридан-тўғри, учинчи томон иштирокисиз қисқа муддатли шартнома тузди. Уч ой давомида қишки мавсумдаги тақчилликни қоплаш учун 1,5 млрд куб метрга яқин газ импорти режалаштирилган эди.
Август ойида Ўзбекистон Туркманистон билан йилига 2 млрд куб метргача туркман газини етказиб бериш бўйича шартнома тузди. Томонлар, шунингдек, узоқ муддатга ва етказиб бериш ҳажмини кўпайтиришга мўлжалланган шартномани ҳам ишлаб чиқдилар, дея маълум қилди энергетика вазири раҳбари Жўрабек Мирзамахмудов.
«Газета.uz» аввалроқ Ўзбекистон ва Хитой ўртасидаги газ экспорти маълумотларидаги фарқларга эътибор қаратган эди.
