Пайшанба куни эрталаб блогер Никита Макаренко Тошкентнинг Яккасарой тумани Шота Руставели кўчасидаги 28-уй яқинида 4 та катта (улардан бири касал) ва 7 та майда дарахтнинг илдиз тизими шикастлангани ҳақида хабар берди.
Унинг сўзларига кўра, қурувчилар дарахтларнинг тагини июнь ойидаёқ очишган (юқоридаги расм), ҳозир эса «тупроқ билан ёпиш орқали экологик жиноятни яширишга уринмоқда».
Никита Макаренконинг айтишича, ўзини Discovery Invest вакили сифатида таништирган эркак «уни жисмоний куч ишлатиш билан қўрқитган, телефонни тортиб олишга уринган ва қўлларидан чангаллаган».
«Газета.uz» мухбири Шуҳрат Латипов воқеа жойида бўлиб, Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси вакиллари, Яккасарой тумани ҳокими Анвар Сайфутдинов, қурилиш ишларини олиб бораётган Millimetre Construction Company вакиллари ҳамда 28-уйда яшовчилар билан суҳбатлашди.
«Дарахтларга тегишнинг нима кераги бор?»
Журналист воқеа жойига соат 12:30 да етиб келганида, Давлат экология қўмитаси ходимлари аллақачон ҳуқуқбузарлик юзасидан далолатнома тузишаётган эди. Уларнинг сўзларига кўра, қурилиш ишлари давомида ишчилар томонидан 2−3 ёшли 7 туп каштан дарахти ва 50 ёшдан ошган 5 туп чинорнинг илдизлари очилган экан. Ёш кўчатлар президент томонидан эълон қилинган «Яшил макон» умуммиллий дастури доирасида яқинда экилган бўлган.
Ходимлардан бирининг айтишича, чинорларнинг илдиз тизими ерга чуқур кириб кетган, ёш каштанларда эса у ҳали ҳам ер юзасида, шунинг учун биринчи навбатда уларни сақлаб қолиш чоралари кўрилади. Қўмита вакиллари иккита ёш дарахт «аниқ шикастланган», қолганлари дендрологларнинг хулосасини талаб қилишини тасдиқлашди. Кейинроқ Тошкент шаҳар экология бошқармаси «Дарахтларнинг илдизи ўсишдан тўхтамайдиган даражада шикастлангани»ни маълум қилди.
Никита Макаренконинг айтишича, қурувчилар дарахтларнинг тагини бир ой олдин қазиб олишган, бироқ интернетда эълон қилинмагунча ҳеч ким қонунбузарликларни бартараф этиш чораларини кўрмаган. Унинг сўзларига кўра, ишчилар 11 августдан бошлаб шошилинч равишда илдиз тизимини тупроқ билан қоплашни бошлаган.
Давлат экология қўмитасининг Биологик хилма-хиллик ва муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар бош бошқармаси бошлиғи Абдурашид Содиқов воқеа жойида ҳеч қандай дарахт кесилмагани, лекин ўсимликларнинг ўсишига зарар етказилгани, суғориш тизими демонтаж қилинганини айтди. Мазкур ҳолат юзасидан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 79-моддаси 3-қисми (юридик шахсларга тегишли бўлган ёки ўзларига бириктирилган ҳудудларда дарахтларни муҳофаза қилиш ва сақлашга доир қонунчиликда белгиланган чораларни кўрмаганлик / мансабдор шахсларга БҲМнинг 10 бараваридан 20 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади) билан маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисида баённома тузилди.
«Объектив бўлиш керак. Мана бу дарахт аллақачон қуришни бошлаган. Буни ҳозирги ҳолат билан боғлаш нотўғри бўлади», — дейди у.
Абдурашид Содиқов лойиҳага кўра, ушбу ҳудудда ёзги айвон қуриш режалаштирилганини таъкидлади. «Тадбиркорлик бутун дунёда қўллаб-қувватланмоқда. Ёзги айвон бўлади. Мен бунга қарши эмасман, лекин дарахтларга тегиш, уларнинг илдиз тизимини очишнинг нима кераги бор? Нега улар бу дарахтларга зарар етказганини мен ҳам тушунмаяпман», деди у.
Экология давлат қўмитасининг қурувчиларга таяниб хабар беришича, гўёки уйнинг фасадини таъмирлаш ва кафе билан ёзги айвон қуриш лойиҳаси президентга тақдим этилиши режалаштирилган.
Яккасарой тумани ҳокими Анвар Сайфутдинов бундан кейинги ишлар Экология давлат қўмитаси назоратида амалга оширилишини айтди. «Ўзингиз ҳам биласиз, биз табиат қўриқчиларимиз… Гапингизга қўшиламан, [бундай ҳолатлар] бўлиб туради. Биз тез муносабат билдирамиз», деди у.
Ўз шахсий ташаббуси билан ёки хайрия лойиҳаси
Millimetre Construction Company вакили Шаҳзоднинг айтишича, компаниянинг ўзи 28-уй фасадини ва унинг атрофини таъмирлаш ташаббуси билан чиққан.
«Биз кўтариш учун дарахтлар ёнида бетон қоплама қилмоқчи эдик … Тупроқни озроқ олиб ташламоқчи эдик, илдизлар чиқиб қолганини кўрдик. [Ишни] тўхтатдик ва дарҳол янги тупроқ билан ёпдик. Ҳозир дарахтлар зарар кўрмаслиги учун бетонни қандай эҳтиёткорлик билан қуйиш ҳақида ўйлаяпмиз. Кейин суғориш тизимини ўрнатиб, яшил майсазор қоплашни режалаштиряпмиз. Дарахтларни сақлаб қоламиз, деб ваъда берамиз», деди у.
Ундан лойиҳа бўйича ҳужжатлар ва буюртмачи ҳақида сўралганда, ҳозир тайёрланаётганини айтишди. «Биз буни ўзимиз қиламиз. Буни фақат яхшилик учун, гўзаллик учун қиламиз. Буюртмачи ким? Ҳеч ким, ўзимиз», — деди Шаҳзод.
Журналистлар билан суҳбатга ҳоким Анвар Сайфутдинов аралашиб, иш жараёнида фақат битта дарахтнинг илдизи шикастлангани, қолганлари зарар кўрмаганини таъкидлади.
«Ўша қурувчилар дарахт илдизларига бепарволик билан тегиб кетишган, ҳозир уларни [экология бошқармаси] жаримага тортяпти. Улар жазосини олади ва жарима тўлайди. Мен бу хайрия Discover Invest компанияси томонидан эканлигини тушунтирмоқчиман. Millimetre Construction Company субпудратчи (компания вакили улар пудратчи эканликларини ва ҳамма нарсани ўз ташаббуси билан бажарганларини даъво қилди — таҳр.). Бу намуна сифатида амалга оширилаётган хайрия лойиҳасидир. Хайрия ишларида буюртмачи бўлмайди», — деди у.
Яккасарой тумани ҳокими Анвар Сайфутдинов журналист ва блогерлар билан суҳбатда.
Туман ҳокимлиги раҳбарининг қўшимча қилишича, айни пайтда 28-уй фасадини таъмирлашни назарда тутувчи лойиҳа бўйича ҳужжатлар расмийлаштирилмоқда. «Энг муҳими, одамлар билан мулоқот бўлиб ўтди, аҳолига ҳаммаси тушунтирилди, — деди ҳоким яқин атрофда турган аҳолига ишора қилиб.
Millimetre Construction Company директори Рустамжон Усмонов ишни рухсат олмасдан бажариб, хатога йўл қўйган бўлиши мумкинлигини айтди. Шу билан бирга, «Мен хоҳлаган ишимни қила оламан, чунки бу менинг пулим. Ёки сизнинг чўнтагингиздан шу ишни қиляпманми?» — деди.
Шундан сўнг ҳоким Millimetre Construction Company вакилларидан лойиҳа тафсилотларини тушунтириб беришини учун Discover Invest компаниясидан Жавоҳирга қўнғироқ қилишни сўради.
Уй фасадини янгилаш.
«Газета.uz» мухбири билан суҳбатда 28-уйда яшовчи Тамара Белохатюк ва Ирина Спирова қурилиш компанияси 25 май куни аҳоли билан илк бор учрашганини айтишди. Улар таъмирлашга қарши эмас, лекин дераза панжараларини демонтаж қилишга рози бўлишмаган.
«Фактларни олдимизга қўйишди. Кейин биз рози бўлдик. Кейин панжара ва соябонларни кесиб олишди. Панжараларни кесишаётганда баъзилар уйларида йўқ эди. Менинг кичкина болам бор, мен тўртинчи қаватда яшайман. Биз яқинда шу бола учун панжара қўйгандик», — деди у.
Аҳолининг сўзларига кўра, лойиҳани бир ярим ойда якунлаш режалаштирилган бўлса-да, учинчи ойдирки ишлар олиб борилмоқда.
Уйнинг ҳовлисидаги демонтаж қилинган панжаралар.
«Энди ишни 1 сентябргача тугатишга ваъда беришяпти. Тупроқ ва чанг ичида яшаяпмиз. Ишчилар уй ҳудудида овқатланишади, қолдиқларини, идишларини ташлаб кетишади. Шу ҳудудда ухлашади. Улар баклашка билан чўмилишади, шортиларигача ечинишади. Гап ҳовлининг ички томони ҳақида кетяпти. Лекин бу ерда дарахтларнинг илдиз тизимини очишгани, бу энди пичоқ томоққа қадалгани… Ҳовлимизда демонтаж қилинган панжаралар ётибди, кимдир кечаси келиб, уларни ўғрилаши мумкин. Бизга, шунингдек, кейинчалик панжараларни ўз ҳисобимиздан жойига қайтариб ўрнатишимизга тўғри келишини айтишди», — деди Тамара Белохатюк.
Уй яқинидаги скамейкада ўтирган кекса аёл ҳам панжараларнинг олиб ташланишига қарши эканини айтди. «Мен йиғладим ва қўлларим билан панжараларни ушлаб олдим, лекин барибир улар уни кесиб ташлашди. Ҳамма айбни ҳокимлик зиммасига юклашди», — дейди у.
Бобур кўчасидаги 40-уй фасади.
Аҳолининг иддао қилишича, 28-уй фасадини таъмирлаш бўйича пудратчи Бобур кўчаси, Шота Руставели кўчаси билан кесишган 40-уй фасадини таъмирлаётган бошқа пудратчи билан рақобатлашмоқда.
«Ким танловда ғолиб чиқса, ўша Шота Руставели кўчасини тўлиқ қилади», дейишди.
Ҳоким Анвар Сайфутдинов Шота Руставели кўчасини реконструкция қилиш лойиҳаси ғолиби қандай аниқланиши ҳақида ҳозирча маълумотга эга эмаслигини айтди.
«[Лойиҳа] ҳали тайёр эмас. Тайёр бўлиши биланоқ ҳаммасини расман тақдим этамиз. Олдиндан бир нарса дея олмайман», — деди у.
13 июль куни Тошкент ҳокими Жаҳонгир Ортиқхўжаев Шота Руставели кўчасини ободонлаштириш билан бирга тўлиқ реконструкция қилиш, дренаж ва ирригация тизимларини яратиш, пиёдалар ва велосипед йўлакларини қуриш тўғрисидаги қарорни имзолаган эди.
Корхоналар ва ташкилотларнинг ягона давлат реестрига кўра, Discover Invest 2008 йил сентябрь ойида рўйхатга олинган. 56,9% улуш Исмоил Исроиловга, 43,1% эса компания раҳбари Абдурасул Зоҳидовга тегишли.
Исмоил Исроилов бунгача Akfa Engineering and Management компанияси директори ва директор ўринбосари лавозимларида ишлаган. Шунингдек, Kolorpak босмахонаси (36,7%) ва Zo’r TV (50%) га эгалик қилади ёки улушга эга. Абдурасул Зоҳидов 2020 йил январь ойида Discover Invest директори сифатида «Дўстлик» ордени билан тақдирланган (у Tashkent City ва «Ашхобод» боғларини, конгресс марказли Hilton меҳмонхонаси, Imzo ва Artel, Akfa Medline ҳамда бошқа объектларни қурган).
Интеллектуал мулк агентлигининг «Интеллектуал мулк» ахборот-қидирув тизимига кўра, Discover Invest савдо белгиси Power Construction Planet компаниясига (ҳозирги Discovery Invest) тегишли бўлиб, белгини рўйхатдан ўтказиш учун ариза (патент) ягона таъсисчиси Тошкент шаҳар ҳокими Жаҳонгир Ортиқхўжаев бўлган J-United Group томонидан берилган. Ушбу компания жами 200 дан ортиқ савдо белгиларига, жумладан Discovery Invest Akfa`га эгалик қилган. Ҳозир уларнинг сони 23 тага камайган.
Яқинда Тошкентнинг Чилонзор туманидаги Чилонзор кўчасини реконструкция қилиш чоғида 100 дан ортиқ дарахт илдизларига зарар етказилиши билан боғлиқ жанжал авж олди. Бу ҳақда бонг кўтарган фаоллар орасида Никита Макаренко ҳам бор эди. Шундан сўнг президент топшириғига кўра Чилонзор тумани ҳокими ва прокурори ишдан бўшатилди, Тошкент ҳокими ва прокурорига эса «вазифа вазифасига масъулиятсиз муносабатда бўлгани учун» қаттиқ ҳайфсан олди.
