Markaziy bank valyuta bozoridagi savdolar bo‘yicha ma’lumotlarni qisman tasniflashni boshladi.
Ilgari har oyda chop etiladigan statistik byulletenda valyuta ayirboshlash hajmi to‘g‘risidagi jadvalda tijorat banklari tomonidan valyuta oldi-sotdisi bo‘yicha alohida ma’lumotlar e’lon qilinar edi. 2023-yilga mo‘ljallangan yangi byulletenda mazkur bo‘lim umumlashtirilgan va “Tijorat banklarining valyuta savdosi aylanmasi” deb o‘zgartirilgan.
2023-yilning 11 oyi davomida banklar tomonidan 17,02 milliard dollarga (2022-yilning shu davriga nisbatan +20 foiz) chet el valyutasi sotib olindi va 5,6 milliard dollarga sotildi (-12,5 foiz), ya’ni yil davomida xaridlar va sotishlar o‘rtasidagi farq 7,79 milliard dollardan 11,42 milliard dollargacha (+46,6%) oshdi. Banklar o‘z mijozlari uchun ko‘proq valyuta sotib olmoqda va birjada kamroq sotmoqda.
Moliyachi Otabek Bakirovning ta’kidlashicha, bu farq Markaziy bank, shuningdek, Iqtisodiyot va moliya vazirligi hamda Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi (FRRU, oltin, mis va gazni ma’lum narx chegaralaridan yuqori sotishdan daromad oluvchi suveren jamg‘arma) zimmasiga tushadi.
Yanvar-noyabr oylaridagi byulletenda so‘mning dollarga nisbatan keskin qadrsizlanishi valyuta savdosiga qanday ta’sir qilganini ko‘rish mumkin. 2022-yil mart oyida milliy valyuta uch hafta ichida 4,5 foizga devalvatsiyaga uchragach, birjada savdo hajmi qariyb ikki baravar oshgan, shu sababli aprel oyida banklar sotib olganidan ko‘ra ko‘proq valyuta sotgan (so‘nggi bir necha yil ichida bunday ijobiy farq kuzatilmagan edi).
Vaholanki, 2023-yil avgust oyida milliy valyuta bir kunda 408 so‘mga (-3,5 foizga) qulagan kursdagi korrektirovka valyuta birjasida taklifning oshishiga olib kelmagan. sentabr oyida savdo hajmi pasayishda davom etgan va faqat oktabr oyiga kelib banklar taklifni oshirishni boshlagan.
2023-yil uchun yakuniy byulletenga ko‘ra, dekabr oyida oxirgi to‘rt yil ichida eng yuqori valyuta savdosi hajmi (2020-yildan boshlab olingan ma’lumotlar) 2,66 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2022-yil dekabr oyiga nisbatan 9,7 foizga ko‘p.
Bundan tashqari, Markaziy bank oltin-valyuta zaxiralarini nashr etishni 20 kunga kechiktirmoqda. XVFning kengaytirilgan umumiy ma’lumotlarni tarqatish tizimi taqvimi ushbu oylik hisobotni har oyning 7-kunida e’lon qiladi.
Avval xabar berganimizdek, O‘zbekistonning xalqaro zaxiralari 2023-yil yakuniga ko‘ra 1,2 milliard dollarga kamayib, 34,56 milliard dollarni tashkil etdi. 2018-yildan beri birinchi marta yil oxirida zaxiralarning pasayishi kuzatildi. Oltinning fizik hajmi yil davomida qariyb 25 tonnaga qisqardi, valyuta zaxiralari esa 2,27 milliard dollarga kamayib, 9,37 milliard dollarni tashkil etdi.
