Марказий банк валюта бозоридаги савдолар бўйича маълумотларни қисман таснифлашни бошлади.

валюта савдоси, марказий банк, олтин-валюта захиралари

Илгари ҳар ойда чоп этиладиган статистик бюллетенда валюта айирбошлаш ҳажми тўғрисидаги жадвалда тижорат банклари томонидан валюта олди-сотдиси бўйича алоҳида маълумотлар эълон қилинар эди. 2023 йилга мўлжалланган янги бюллетенда мазкур бўлим умумлаштирилган ва «Тижорат банкларининг валюта савдоси айланмаси» деб ўзгартирилган.

валюта савдоси, марказий банк, олтин-валюта захиралари

2023 йилнинг 11 ойи давомида банклар томонидан 17,02 миллиард долларга (2022 йилнинг шу даврига нисбатан +20 фоиз) чет эл валютаси сотиб олинди ва 5,6 миллиард долларга сотилди (-12,5 фоиз), яъни йил давомида харидлар ва сотишлар ўртасидаги фарқ 7,79 миллиард доллардан 11,42 миллиард долларгача (+46,6%) ошди. Банклар ўз мижозлари учун кўпроқ валюта сотиб олмоқда ва биржада камроқ сотмоқда.

Молиячи Отабек Бакировнинг таъкидлашича, бу фарқ Марказий банк, шунингдек, Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳамда Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси (ФРРУ, олтин, мис ва газни маълум нарх чегараларидан юқори сотишдан даромад олувчи суверен жамғарма) зиммасига тушади.

валюта савдоси, марказий банк, олтин-валюта захиралари

Январь-ноябрь ойларидаги бюллетенда сўмнинг долларга нисбатан кескин қадрсизланиши валюта савдосига қандай таъсир қилганини кўриш мумкин. 2022 йил март ойида миллий валюта уч ҳафта ичида 4,5 фоизга девальвацияга учрагач, биржада савдо ҳажми қарийб икки баравар ошган, шу сабабли апрель ойида банклар сотиб олганидан кўра кўпроқ валюта сотган (сўнгги бир неча йил ичида бундай ижобий фарқ кузатилмаган эди).

валюта савдоси, марказий банк, олтин-валюта захиралари

Ваҳоланки, 2023 йил август ойида миллий валюта бир кунда 408 сўмга (-3,5 фоизга) қулаган курсдаги корректировка валюта биржасида таклифнинг ошишига олиб келмаган. Сентябрь ойида савдо ҳажми пасайишда давом этган ва фақат октябрь ойига келиб банклар таклифни оширишни бошлаган.

2023 йил учун якуний бюллетенга кўра, декабрь ойида охирги тўрт йил ичида энг юқори валюта савдоси ҳажми (2020 йилдан бошлаб олинган маълумотлар) 2,66 миллиард долларни ташкил этди, бу 2022 йил декабрь ойига нисбатан 9,7 фоизга кўп.

Бундан ташқари, Марказий банк олтин-валюта захираларини нашр этишни 20 кунга кечиктирмоқда. ХВФнинг кенгайтирилган умумий маълумотларни тарқатиш тизими тақвими ушбу ойлик ҳисоботни ҳар ойнинг 7-кунида эълон қилади.

Аввал хабар берганимиздек, Ўзбекистоннинг халқаро захиралари 2023 йил якунига кўра 1,2 миллиард долларга камайиб, 34,56 миллиард долларни ташкил этди. 2018 йилдан бери биринчи марта йил охирида захираларнинг пасайиши кузатилди. Олтиннинг физик ҳажми йил давомида қарийб 25 тоннага қисқарди, валюта захиралари эса 2,27 миллиард долларга камайиб, 9,37 миллиард долларни ташкил этди.