Proceedings of the National Academy of Sciences ilmiy jurnalida chop etilgan tadqiqotga ko‘ra, 1 litrli plastik idishdagi suvda o‘rtacha 240 mingga yaqin plastik zarrachalar bo‘lishi mumkin, deb xabar bermoqda Bloomberg. Tadqiqot mualliflari Kolumbiya universiteti (AQSh) kimyogarlaridir.
Tadqiqot mualliflarining ta’kidlashicha, plastik idishlardagi suvning inson salomatligi uchun xavfliligi “tarixiy jihatdan yetarlicha baholanmagan”. Tadqiqot birinchi bo‘lib nanoplastiklarning mavjudligini baholadi. Ularning kattaligi 1 mikrometrdan kam bo‘lgan yoki inson sochining qalinligining 1/70 qismiga teng.
Natijalar shuni ko‘rsatdiki, plastik idishga solingan suv ilgari o‘ylanganidan 100 baravar ko‘p plastik zarralarni o‘z ichiga olishi mumkin, chunki oldingi tadqiqotlar faqat mikroplastmassalar yoki 1 dan 5000 mikrongacha bo‘lgan plastmassa bo‘laklarini hisobga olgan.
Bloomberg ta’kidlashicha, nanoplastiklar inson salomatligiga mikroplastmassalardan ko‘ra ko‘proq xavf tug‘diradi. Zarrachalar inson hujayralariga kirib, qon oqimiga kirib, organlarga ta’sir qilish uchun yetarlicha kichikdir. Shuningdek, ular homilaga platsentadan o‘tishlari mumkin.
Olimlar uzoq vaqtdan beri plastik idishga solingan suvda nanoplastik borligidan gumon qilib kelishgan, biroq ular alohida nanozarrachalarni aniqlash texnologiyasiga ega emas edilar, deb yozadi agentlik. Tadqiqot mualliflari yangi mikroskopiya usulini ixtiro qildilar va katta hajmdagi ma’lumotlarga asoslangan algoritmdan foydalanishdi.
Tahlil uchun Qo‘shma Shtatlardagi uchta mashhur brenddan sotib olingan 25 litrli shisha suv ishlatilgan. Har bir litrda ular 110 mingdan 370 minggacha mayda plastik zarralarni topdilar, ularning 90 foizi nanoplastiklardir.
Tadqiqotchilar yettita keng tarqalgan plastmassa turini, jumladan, ko‘plab suv idishlari tayyorlanadigan polietilen tereftalat (PET) va ko‘pincha suvni plastik idishga quyishdan oldin tozalash uchun filtrlarda ishlatiladigan poliamidni ko‘rib chiqdilar. Natijada ko‘plab noma’lum nanozarrachalar ham topildi.
“Ilgari bu xaritaga tushmagan qorong‘i hudud edi. Tadqiqotlar faqat u yerda nima borligini ko‘rsatishi mumkin edi. Bu bizga ilgari noma’lum bo‘lgan dunyoga qarashimiz mumkin bo‘lgan oynani ochadi “, — dedi tadqiqot hammuallifi, Kolumbiya universiteti atrof-muhit kimyogari Beyjan Yang.
