O‘zbekiston Iqtisodiyot va Moliya vazirligi o‘zining budjetnomasida 2024−2026-yillarga mo‘ljallangan soliq va bojxona siyosatining asosiy yo‘nalishlarini taqdim etdi.
2024-yil uchun daromad solig‘i (15 foiz, ayrim toifalar uchun — 20 foiz), jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i (12 foiz), ijtimoiy soliq (budjet tashkilotlari — 25 foiz, boshqalar — 12 foiz), aylanmadan olinadigan soliq stavkalari (4 foiz), shuningdek, avtotransport vositalarining O‘zbekiston hududiga kirganligi
va uning hududi orqali tranziti uchun yig‘imlar stavkalarining miqdorlari va alkogol mahsulotlarini realizatsiya qilish
huquqi uchun yig‘imlar saqlanib qolinadi.
Bundan tashqari, QQS (12%), mobil aloqa xizmatlari uchun aksiz solig‘i (10%), qishloq xo‘jaligi yerlari uchun yer solig‘i (0,95%), yuridik shaxslarning mol-mulk solig‘i (1,5%) stavkalari ham o‘zgarmaydi.
O‘zgarishlar
Sog‘lom turmush tarzi va atrof-muhitni muhofaza qilishni targ‘ib qilish doirasida 2024-yil 1-yanvardan boshlab alkogolli ichimliklarga aksiz solig‘i stavkasini ikki baravar — bir litri uchun 7400 so‘mdan 14900 so‘mgacha oshirish taklif etilmoqda.
Alkogolli mahsulotlarga aksiz solig‘i 1-iyuldan 5 foizga oshiriladi. Import qilingan aroq, konyak va boshqa spirtli ichimliklarga aksiz solig‘i JST talablari doirasida stavkalar o‘rtasidagi farqni kamaytirish uchun 5 foizga kamaytiriladi.
2024-yil 1-apreldan zararli gazlari yuqori bo‘lgan benzinga aksiz solig‘i stavkasi 12 foizga indekslanadi (1 litr Ai-80 benzini 1 foizga yoki 88 so‘mga, metan 3 foizga yoki 84 so‘m), shu bilan birga oktan miqdori 91 va undan yuqori bo‘lgan benzinga aksiz solig‘i stavkalari o‘zgartirilmagan.
Shuningdek, 1-apreldan ortiqcha iste’mol qilish natijasida kasalliklar, jumladan, qandli diabet kabi kasalliklarning ko‘payishini hisobga olgan holda, tarkibida shakar bo‘lgan gazlangan ichimliklar uchun 1 litr uchun 500 so‘m miqdorida aksiz solig‘ini joriy etish taklif qilinmoqda. Bunday soliq 50 dan ortiq mamlakatlarda (Fransiya, Vengriya, Buyuk Britaniya va boshqalarda) mavjud. Aksiz solig‘idan tushgan mablag‘lar Tibbiyotni rivojlantirish jamg‘armasiga yo‘naltiriladi.
2024-yil 1-iyuldan boshlab bitta avtomobil shinasi og‘irligidan (har bir kg) kelib chiqqan holda bazaviy hisoblash miqdorining 0,3 foizi (990 so‘m) miqdorida utilizatsiya to‘lovini joriy etish rejalashtirilmoqda. Yengil avtomobil shinalari og‘irligidan kelib chiqqan holda (R13 dan R20 gacha) to‘lov 6200 so‘mdan 16 200 so‘mgacha, yuk avtomobillari uchun (R16 dan R18 gacha) 11 300 so‘mdan 58 800 so‘mgacha bo‘ladi.
Qayta ishlashdan tushgan mablag‘lar “Yashil Makon” dasturi va atrof-muhitni muhofaza qilish loyihalarini moliyalashtirishga yo‘naltirilishi rejalashtirilgan.
Shuningdek, og‘irligi 10 tonnadan ortiq bo‘lgan yuk avtomobillari uchun respublika va mahalliy ahamiyatga molik avtomobil yo‘llariga yuk avtomashinalaridan yetkazilgan zararni hisobga olgan holda BHMning besh baravari miqdorida (1,65 million so‘m) yo‘l solig‘i undiriladi. Mablag‘lar avtomobil yo‘llarini rivojlantirish maqsadli jamg‘armasiga yo‘naltiriladi.
Alkogol va tamaki mahsulotlariga aksiz solig‘i stavkalari 12 foizga oshiriladi. Masalan, 0,5 litrli shisha aroq 448 so‘mga, bir quti sigaret 601 so‘mga qimmatlashadi.
2024-yil 1-yanvardan boshlab qishloq xo‘jaligi yerlarini sug‘orish va baliq yetishtirish uchun foydalaniladigan suv hajmiga soliq stavkasi suv hisoblagichlari bo‘lmagan holda har kub metr uchun 80 so‘m miqdorida belgilanadi, agar hisoblagichlar mavjud bo‘lsa, 0,7 ga pasaytirish koeffitsiyenti qo‘llanilishi mumkin. stavka.
Sanoat korxonalari, elektr stansiyalari, kommunal xizmatlar uchun, shuningdek, avtomobillarni yuvish, salqin va alkogolli ichimliklar ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan suv narxi 12 foizga, boshqa korxonalar va yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun esa 30 foizga oshadi.
Aniq belgilangan soliqlar oshishi
2024-yil 1-fevraldan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining qat’iy belgilangan summalari bo‘yicha soliq stavkalarini 10 foizga oshirishni taklif etilmoqda.
Mulkni ijaraga beruvchilar uchun 2024-yil 1-yanvardan boshlab jismoniy shaxslar uchun eng kam oylik ijara to‘lovlari quyidagi miqdorlarda (amalda bunday) belgilanishi mumkin:
- Toshkent shahridagi turar joylar kv/metrga 25 000 so‘m, viloyat markazlarida 12 000 so‘m, boshqa hududlarda 5 000 so‘m;
- Toshkent shahridagi noturarjoy binolar kv/metrga 40 000 so‘m, viloyat markazlarida 23 500 so‘m, boshqa hududlarda 10 000 so‘m;
- yengil avtomobillar uchun oylik ijara haqi (haydovchi o‘rindig‘i 8 dan ko‘p bo‘lmagan transport vositalari) — 780 ming so‘m, mikroavtobuslar, avtobuslar va yuk mashinalari uchun — 1,55 million so‘m.
2024-yil 1-apreldan boshlab jismoniy shaxslar uchun ko‘chmas mulkdan tekin foydalanish shartnomalariga (yaqin qarindoshlar o‘rtasidagi shartnomalardan tashqari) va yuridik shaxslar tomonidan ko‘chmas mulkdan tekin foydalanish shartnomalariga ijara haqining eng kam stavkalarini joriy etiladi.
Xalq deputatlari tuman va shahar Kengashlariga bozordagi real ijara narxlaridan kelib chiqib, 3 barobargacha oshirish koeffitsientini qo‘llash huquqi berilishi mumkin.
Jismoniy shaxslardan mulkni ijaraga berishdan olinadigan daromad solig‘ining 10 foizini mahalla budjetiga o‘tkazish so‘raladi.
2024-yil 1-yanvardan soliq to‘lovchining aylanmasi 500 million so‘mgacha bo‘lgan taqdirda qat’iy belgilangan miqdorda aylanma soliq stavkasi yiliga 25 million so‘mni (amalda — 20 million so‘m) va agar tovar aylanmasi 500 million so‘mdan oshsa 34 million so‘mni (hozir — 30 million so‘m) tashkil etadi.
Kelgusi yildan boshlab jismoniy shaxslarning mol-mulk solig‘ini hisoblashda soliq solinadigan bazani belgilashda noturarjoy mulklari ham hisobga olinadi va yuridik shaxslarning mol-mulkiga soliqni hisoblashda eng kam miqdordan foydalangan holda soliq solish tartibi joriy etiladi.
Yuridik shaxslarning mol-mulk solig‘ini belgilashda binolar uchun soliq solinadigan baza quyidagi o‘lchamlarda 1 kv/m uchun mutlaq qiymatda belgilangan eng kam qiymatdan past bo‘lishi mumkin emas:
- Toshkent shahrida — 3 million so‘m (ilgari 2,5 million so‘m);
- Nukus va viloyat markazlarida — 2 million so‘m (1,5 million so‘m);
- boshqa shaharlar va qishloq joylarda — 1,2 million so‘m (1 million so‘m).
2024-yildan boshlab mol-mulk solig‘i stavkalari va jismoniy shaxslar uchun yer solig‘ining bazaviy stavkalari o‘rtacha 12 foizga oshiriladi. 2018-yilda, keyingi yilda belgilangan kadastr qiymatidan kelib chiqqan holda hisoblangan soliq summasi 2023-yil uchun hisoblangan soliq summasidan 1,3 baravardan ortiq bo‘lishi mumkin emas.
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq bo‘yicha qat’iy belgilangan soliq stavkalarining alohida turlari (sement ishlab chiqarish uchun mo‘ljallangan ohaktoshdan tashqari) 12 foizga indeksatsiya qilinadi.
Shu bilan birga, davlat ulushi ustun bo‘lgan korxonalar uchun barcha konlar, shu jumladan yangi konlar bo‘yicha yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq stavkalari quyidagi miqdorlarda belgilanadi:
- Navoiy kon-metallurgiya kombinati (NKMK), Olmaliq kon-metallurgiya kombinati (OKMK) oltin uchun 10 foiz, palladiy, kumush va mis uchun 15 foiz, Navoiyuranda uran uchun — 16 foiz;
- Sement ishlab chiqarish uchun mo‘ljallangan ohaktoshning 1 tonnasi uchun 22 500 so‘m bo‘lgan soliq stavkasi 11 250 so‘mgacha pasaytirildi. Faqat ko‘mir hisobiga ishlaydigan sement zavodlari uchun belgilangan pasaytirilgan soliq stavkalari ham bekor qilindi.
Teng shart-sharoitlarni yaratish va imtiyozlarni bekor qilish
QQS zanjirining yaxlitligi va uzluksizligini ta’minlash hamda tadbirkorlarga teng sharoitlar yaratish maqsadida 2024-yil 1-apreldan boshlab QQS bo‘yicha quyidagi imtiyozlarni bekor qilish taklif etilmoqda:
- dori vositalari, tibbiyot va veterinariya buyumlarini, shuningdek, dori vositalari, tibbiyot va veterinariya buyumlarini ishlab chiqarish uchun xom ashyoni olib kirish va realizatsiya qilish aylanmasi;
- tibbiy va veterinariya xizmatlari.
Shu bilan birga, ijtimoiy reyestrga kiritilgan fuqarolar dori vositalarini sotib olayotganda qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini keshbek orqali qaytarishi mumkin bo‘ladi.
Shuningdek, aprel oyidan aholiga suv ta’minoti, kanalizatsiya, kanalizatsiya va issiqlik ta’minoti sohasida ko‘rsatilayotgan xizmatlar uchun QQSning “nol” stavkasini bekor qilish taklif etilmoqda.
Shu kundan boshlab O‘zbekiston hududida xizmat ko‘rsatuvchi xorijiy jismoniy shaxslarga qo‘shilgan qiymat solig‘ini undirish orqali soliq to‘lovchilar toifasini kengaytirish rejalashtirilmoqda.
Aprel oyidan elektron tijorat ishtirokchilari uchun daromad solig‘i (7,5 foiz) va aylanma solig‘i (2 foiz) bo‘yicha imtiyozli soliq stavkalarini bekor qilish taklif qilinmoqda.
Bundan tashqari, yakka tartibdagi tadbirkorlarning yillik daromadi 100 million so‘mdan oshsa, 4 foiz stavkada (yakka tartibdagi tadbirkorlarning aylanma solig‘i sifatida) soliq solish tartibini belgilash ko‘zda tutilgan. Shu bois, yakka tartibdagi tadbirkorlar va yakka tartibdagi tadbirkorlar faoliyat turlarini solishtirish va keyinchalik ularning ro‘yxatini qayta ko‘rib chiqish rejalashtirilgan.
Bundan tashqari, ayrim oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlari, yangi qurilish va maxsus texnika, shuningdek, yuk tashish va turistik xizmatlar uchun avtotransport vositalarini olib kirishda nazarda tutilgan bojxona to‘lovlarining nol stavkalari amal qilish muddati tugamoqda.
