Ўзбекистон Иқтисодиёт ва Молия вазирлиги ўзининг Бюджетномасида 2024−2026 йилларга мўлжалланган солиқ ва божхона сиёсатининг асосий йўналишларини тақдим этди.
2024 йил учун даромад солиғи (15 фоиз, айрим тоифалар учун — 20 фоиз), жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи (12 фоиз), ижтимоий солиқ (бюджет ташкилотлари — 25 фоиз, бошқалар — 12 фоиз), айланмадан олинадиган солиқ ставкалари (4 фоиз), шунингдек, автотранспорт воситаларининг Ўзбекистон ҳудудига кирганлиги
ва унинг ҳудуди орқали транзити учун йиғимлар ставкаларининг миқдорлари ва алкоголь маҳсулотларини реализация қилиш
ҳуқуқи учун йиғимлар сақланиб қолинади.
Бундан ташқари, ҚҚС (12%), мобил алоқа хизматлари учун акциз солиғи (10%), қишлоқ хўжалиги ерлари учун ер солиғи (0,95%), юридик шахсларнинг мол-мулк солиғи (1,5%) ставкалари ҳам ўзгармайди.
Ўзгаришлар
Соғлом турмуш тарзи ва атроф-муҳитни муҳофаза қилишни тарғиб қилиш доирасида 2024 йил 1 январдан бошлаб алкоголли ичимликларга акциз солиғи ставкасини икки баравар — бир литри учун 7400 сўмдан 14900 сўмгача ошириш таклиф этилмоқда.
Алкоголли маҳсулотларга акциз солиғи 1 июлдан 5 фоизга оширилади. Импорт қилинган ароқ, коньяк ва бошқа спиртли ичимликларга акциз солиғи ЖСТ талаблари доирасида ставкалар ўртасидаги фарқни камайтириш учун 5 фоизга камайтирилади.
2024 йил 1 апрелдан зарарли газлари юқори бўлган бензинга акциз солиғи ставкаси 12 фоизга индексланади (1 литр Ai-80 бензини 1 фоизга ёки 88 сўмга, метан 3 фоизга ёки 84 сўм), шу билан бирга октан миқдори 91 ва ундан юқори бўлган бензинга акциз солиғи ставкалари ўзгартирилмаган.
Шунингдек, 1 апрелдан ортиқча истеъмол қилиш натижасида касалликлар, жумладан, қандли диабет каби касалликларнинг кўпайишини ҳисобга олган ҳолда, таркибида шакар бўлган газланган ичимликлар учун 1 литр учун 500 сўм миқдорида акциз солиғини жорий этиш таклиф қилинмоқда. Бундай солиқ 50 дан ортиқ мамлакатларда (Франция, Венгрия, Буюк Британия ва бошқаларда) мавжуд. Акциз солиғидан тушган маблағлар Тиббиётни ривожлантириш жамғармасига йўналтирилади.
2024 йил 1 июлдан бошлаб битта автомобиль шинаси оғирлигидан (ҳар бир кг) келиб чиққан ҳолда базавий ҳисоблаш миқдорининг 0,3 фоизи (990 сўм) миқдорида утилизация тўловини жорий этиш режалаштирилмоқда. Енгил автомобиль шиналари оғирлигидан келиб чиққан ҳолда (R13 дан R20 гача) тўлов 6200 сўмдан 16 200 сўмгача, юк автомобиллари учун (R16 дан R18 гача) 11 300 сўмдан 58 800 сўмгача бўлади.
Қайта ишлашдан тушган маблағлар «Яшил Макон» дастури ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш лойиҳаларини молиялаштиришга йўналтирилиши режалаштирилган.
Шунингдек, оғирлиги 10 тоннадан ортиқ бўлган юк автомобиллари учун республика ва маҳаллий аҳамиятга молик автомобиль йўлларига юк автомашиналаридан етказилган зарарни ҳисобга олган ҳолда БҲМнинг беш баравари миқдорида (1,65 миллион сўм) йўл солиғи ундирилади. Маблағлар автомобиль йўлларини ривожлантириш мақсадли жамғармасига йўналтирилади.
Алкоголь ва тамаки маҳсулотларига акциз солиғи ставкалари 12 фоизга оширилади. Масалан, 0,5 литрли шиша ароқ 448 сўмга, бир қути сигарет 601 сўмга қимматлашади.
2024 йил 1 январдан бошлаб қишлоқ хўжалиги ерларини суғориш ва балиқ етиштириш учун фойдаланиладиган сув ҳажмига солиқ ставкаси сув ҳисоблагичлари бўлмаган ҳолда ҳар куб метр учун 80 сўм миқдорида белгиланади, агар ҳисоблагичлар мавжуд бўлса, 0,7 га пасайтириш коэффициенти қўлланилиши мумкин. ставка.
Саноат корхоналари, электр станциялари, коммунал хизматлар учун, шунингдек, автомобилларни ювиш, салқин ва алкоголли ичимликлар ишлаб чиқариш учун фойдаланиладиган сув нархи 12 фоизга, бошқа корхоналар ва якка тартибдаги тадбиркорлар учун эса 30 фоизга ошади.
Аниқ белгиланган солиқлар ошиши
2024 йил 1 февралдан жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғининг қатъий белгиланган суммалари бўйича солиқ ставкаларини 10 фоизга оширишни таклиф этилмоқда.
Мулкни ижарага берувчилар учун 2024 йил 1 январдан бошлаб жисмоний шахслар учун энг кам ойлик ижара тўловлари қуйидаги миқдорларда (амалда бундай) белгиланиши мумкин:
- Тошкент шаҳридаги турар жойлар кв/метрга 25 000 сўм, вилоят марказларида 12 000 сўм, бошқа ҳудудларда 5 000 сўм;
- Тошкент шаҳридаги нотураржой бинолар кв/метрга 40 000 сўм, вилоят марказларида 23 500 сўм, бошқа ҳудудларда 10 000 сўм;
- енгил автомобиллар учун ойлик ижара ҳақи (ҳайдовчи ўриндиғи 8 дан кўп бўлмаган транспорт воситалари) — 780 минг сўм, микроавтобуслар, автобуслар ва юк машиналари учун — 1,55 миллион сўм.
2024 йил 1 апрелдан бошлаб жисмоний шахслар учун кўчмас мулкдан текин фойдаланиш шартномаларига (яқин қариндошлар ўртасидаги шартномалардан ташқари) ва юридик шахслар томонидан кўчмас мулкдан текин фойдаланиш шартномаларига ижара ҳақининг энг кам ставкаларини жорий этилади.
Халқ депутатлари туман ва шаҳар Кенгашларига бозордаги реал ижара нархларидан келиб чиқиб, 3 баробаргача ошириш коэффициэнтини қўллаш ҳуқуқи берилиши мумкин.
Жисмоний шахслардан мулкни ижарага беришдан олинадиган даромад солиғининг 10 фоизини маҳалла бюджетига ўтказиш сўралади.
2024 йил 1 январдан солиқ тўловчининг айланмаси 500 миллион сўмгача бўлган тақдирда қатъий белгиланган миқдорда айланма солиқ ставкаси йилига 25 миллион сўмни (амалда — 20 миллион сўм) ва агар товар айланмаси 500 миллион сўмдан ошса 34 миллион сўмни (ҳозир — 30 миллион сўм) ташкил этади.
Келгуси йилдан бошлаб жисмоний шахсларнинг мол-мулк солиғини ҳисоблашда солиқ солинадиган базани белгилашда нотураржой мулклари ҳам ҳисобга олинади ва юридик шахсларнинг мол-мулкига солиқни ҳисоблашда энг кам миқдордан фойдаланган ҳолда солиқ солиш тартиби жорий этилади.
Юридик шахсларнинг мол-мулк солиғини белгилашда бинолар учун солиқ солинадиган база қуйидаги ўлчамларда 1 кв/м учун мутлақ қийматда белгиланган энг кам қийматдан паст бўлиши мумкин эмас:
- Тошкент шаҳрида — 3 миллион сўм (илгари 2,5 миллион сўм);
- Нукус ва вилоят марказларида — 2 миллион сўм (1,5 миллион сўм);
- бошқа шаҳарлар ва қишлоқ жойларда — 1,2 миллион сўм (1 миллион сўм).
2024-йилдан бошлаб мол-мулк солиғи ставкалари ва жисмоний шахслар учун ер солиғининг базавий ставкалари ўртача 12 фоизга оширилади. 2018 йилда, кейинги йилда белгиланган кадастр қийматидан келиб чиққан ҳолда ҳисобланган солиқ суммаси 2023 йил учун ҳисобланган солиқ суммасидан 1,3 баравардан ортиқ бўлиши мумкин эмас.
Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ бўйича қатъий белгиланган солиқ ставкаларининг алоҳида турлари (цемент ишлаб чиқариш учун мўлжалланган оҳактошдан ташқари) 12 фоизга индексация қилинади.
Шу билан бирга, давлат улуши устун бўлган корхоналар учун барча конлар, шу жумладан янги конлар бўйича ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ ставкалари қуйидаги миқдорларда белгиланади:
- Навоий кон-металлургия комбинати (НКМК), Олмалиқ кон-металлургия комбинати (ОКМК) олтин учун 10 фоиз, палладий, кумуш ва мис учун 15 фоиз, Навоиюранда уран учун — 16 фоиз;
- Цемент ишлаб чиқариш учун мўлжалланган оҳактошнинг 1 тоннаси учун 22 500 сўм бўлган солиқ ставкаси 11 250 сўмгача пасайтирилди. Фақат кўмир ҳисобига ишлайдиган цемент заводлари учун белгиланган пасайтирилган солиқ ставкалари ҳам бекор қилинди.
Тенг шарт-шароитларни яратиш ва имтиёзларни бекор қилиш
ҚҚС занжирининг яхлитлиги ва узлуксизлигини таъминлаш ҳамда тадбиркорларга тенг шароитлар яратиш мақсадида 2024 йил 1 апрелдан бошлаб ҚҚС бўйича қуйидаги имтиёзларни бекор қилиш таклиф этилмоқда:
- дори воситалари, тиббиёт ва ветеринария буюмларини, шунингдек, дори воситалари, тиббиёт ва ветеринария буюмларини ишлаб чиқариш учун хом ашёни олиб кириш ва реализация қилиш айланмаси;
- тиббий ва ветеринария хизматлари.
Шу билан бирга, ижтимоий реестрга киритилган фуқаролар дори воситаларини сотиб олаётганда қўшилган қиймат солиғи суммасини кешбэк орқали қайтариши мумкин бўлади.
Шунингдек, апрель ойидан аҳолига сув таъминоти, канализация, канализация ва иссиқлик таъминоти соҳасида кўрсатилаётган хизматлар учун ҚҚСнинг «ноль» ставкасини бекор қилиш таклиф этилмоқда.
Шу кундан бошлаб Ўзбекистон ҳудудида хизмат кўрсатувчи хорижий жисмоний шахсларга қўшилган қиймат солиғини ундириш орқали солиқ тўловчилар тоифасини кенгайтириш режалаштирилмоқда.
Апрель ойидан электрон тижорат иштирокчилари учун даромад солиғи (7,5 фоиз) ва айланма солиғи (2 фоиз) бўйича имтиёзли солиқ ставкаларини бекор қилиш таклиф қилинмоқда.
Бундан ташқари, якка тартибдаги тадбиркорларнинг йиллик даромади 100 миллион сўмдан ошса, 4 фоиз ставкада (якка тартибдаги тадбиркорларнинг айланма солиғи сифатида) солиқ солиш тартибини белгилаш кўзда тутилган. Шу боис, якка тартибдаги тадбиркорлар ва якка тартибдаги тадбиркорлар фаолият турларини солиштириш ва кейинчалик уларнинг рўйхатини қайта кўриб чиқиш режалаштирилган.
Бундан ташқари, айрим озиқ-овқат ва ноозиқ-овқат товарлари, янги қурилиш ва махсус техника, шунингдек, юк ташиш ва туристик хизматлар учун автотранспорт воситаларини олиб киришда назарда тутилган божхона тўловларининг ноль ставкалари амал қилиш муддати тугамоқда.
