20-may kuni Italiyada ochilgan 18-Venetsiya arxitektura biyennalesida O‘zbekiston “Unbuild Together: Archaism vs. Modernity” loyihasini taqdim etdi. Ko‘rgazma 26-noyabrgacha davom etadi.
Loyiha Qoraqalpog‘istonning qadimiy qal’a xarobalari, Xorazm sivilizatsiyasi merosi va o‘zbek me’morchiligining asosiy qurilish materiali bo‘lgan an’anaviy g‘isht tayyorlash texnologiyasini o‘rganishga qaratilgan.
O‘zbekiston milliy pavilonida ko‘k rangli sirlangan kulolchilik buyumlari bo‘laklari bilan qoplangan g‘ishtli devor mavjud. Pavilon komissari vazifasini bajaruvchi O‘zbekiston madaniyati va san’atini rivojlantirish jamg‘armasi loyiha kuratori sifatida Fransiyaning “Studio KO” arxitektura byurosini jalb qildi.
Jamg‘arma matbuot xizmati xabariga ko‘ra, ko‘rgazma O‘zbekiston me’moriy merosiga bag‘ishlangan. Tadqiqot va ko‘rgazma loyihasi ertangi dunyoni loyihalash va bugungi kunni birgalikda qayta qurish uchun zarur vositalarni izlash uchun o‘tmishga sho‘ng‘igan.
Toshkentdagi Aju universiteti esa tadqiqot hamkori sifatida ishtirok etdi. Yanvar oyida O‘zbekistonda “Studio KO” hamda universitet talabalari va o‘qituvchilari ishtirokida bir qator seminarlar, ekskursiyalar va nazariy muhokamalar o‘tkazilgan.
“Studio KO”ning talabalar bilan olib borgan nazariy ishlari va tajribalari, g‘isht yasash usullari, uni qurish usullari va bezak turlarini qayta ko‘rib chiqish natijasida O‘zbekiston Milliy pavilonining fazoviy yechimi ishlab chiqildi, deya ta’kidladi jamg‘arma.
Foydalanilgan yaltiroq installyatsiya “Studio KO” bilan hamkorlikda buxorolik usta Abdulvohid Buxoriy tomonidan yaratilgan. U ishlatgan texnika yuz yildan ko‘proq vaqtdan buyon unutilib, amalda yo‘q bo‘lib ketgan.
Ko‘rgazmada Marokash va Fransiyada kino san’atini o‘rgangan muhandis El Mehdi Azzam rejissyorligidagi film namoyish etildi. Bu yerda taqdim etilgan pavilon modeli “Dominique Perrault Architecture” (Parij) kompaniyasining model laboratoriyasi rahbari Muchcharelli tomonidan tayyorlangan.
“Kelajakka nazar tashlar ekanmiz, qadimiy meros insoniyat taraqqiyoti trayektoriyasi va arxitekturaning jamoaviy taqdirini shakllantirishdagi rolini qayta ko‘rib chiqishga yordam beradi, — dedi O‘zbekiston madaniyati va san’atini rivojlantirish jamg‘armasi ijrochi direktori Gayane Umerova.
“O‘tmishdagi jamiyatlarning me’moriy qoldiqlarini o‘rganish orqali biz o‘sha dunyolarni shakllantirgan qadriyatlar, e’tiqodlar va texnologiyalar haqida tushunchaga ega bo‘lishimiz mumkin. Bu, o‘z navbatida, bizning dizayn tanlovimiz va qarorlar qabul qilishimizga ta’sir qilishi mumkin, chunki biz yaxshi kelajak yaratish uchun harakat qilamiz”, — deya qo‘shimcha qildi u.
“Qadimiy qal’alar arxitekturasini va an’anaviy g‘isht yasashini qayta talqin qiluvchi ushbu loyiha orqali biz tashrif buyuruvchilarni o‘tmish hozirgi va kelajakka qanday ta’sir ko‘rsatishi haqida o‘ylashga undaymiz, deb umid qilamiz. O‘zbekiston g‘isht ishlab chiqarish bo‘yicha uzoq tarixga ega va ko‘p asrlik texnologiyadan foydalangan holda tayyorlangan an’anaviy o‘zbek g‘ishtlari o‘zining mustahkamligi, chidamliligi va go‘zalligi bilan mashhur. Ushbu g‘ishtlar juda bardoshli va asrlar davomida saqlanishi mumkin, bu chidamlilikni talab qiladigan loyihalar qurish uchun ajoyib tanlov bo‘ladi. Ular tabiiy materiallardan tayyorlangani va ishlab chiqarish jarayonida energiya talab qilmagani uchun ham ekologik jihatdan qulaydir”, — deydi Gayane Umerova.
“Biyennaleda biz butun dunyo bo‘ylab madaniy meros obyektlarini saqlash va muhofaza qilishning muhim mavzusiga ham murojaat qilmoqchimiz. Toki kelajak avlodlar ularni o‘rganar ekan, o‘z tarixini, ajdodlari erishgan buyuk yutuqlarni yodga olsin”, — dedi ko‘rgazmaga tashrif buyurgan O‘zbekiston prezidenti Administratsiyasining Kommunikatsiyalar va axborot siyosati shu’basi mudiri Saida Mirziyoyeva.
“O‘zbekiston” pavilonida bu yilgi Venetsiya biyennalesining kuratori, gana-shotlandiyalik arxitektor va yozuvchi Lesli Lokko tomonidan taklif etilgan “Kelajak laboratoriyasi” mavzusida muloqot qilinmoqda.
“Gazeta.uz” avvalroq rus tilida “Studio KO” asoschilaridan biri Olive Marti bilan loyiha haqida suhbatni e’lon qilgandi.
