20 май куни Италияда очилган 18-Венеция архитектура биенналесида Ўзбекистон «Unbuild Together: Archaism vs. Modernity» лойиҳасини тақдим этди. Кўргазма 26 ноябргача давом этади.
Лойиҳа Қорақалпоғистоннинг қадимий қалъа харобалари, Хоразм цивилизацияси мероси ва ўзбек меъморчилигининг асосий қурилиш материали бўлган анъанавий ғишт тайёрлаш технологиясини ўрганишга қаратилган.
Ўзбекистон миллий павильонида кўк рангли сирланган кулолчилик буюмлари бўлаклари билан қопланган ғиштли девор мавжуд. Павильон комиссари вазифасини бажарувчи Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш жамғармаси лойиҳа куратори сифатида Франциянинг «Studio KO» архитектура бюросини жалб қилди.
Жамғарма матбуот хизмати хабарига кўра, кўргазма Ўзбекистон меъморий меросига бағишланган. Тадқиқот ва кўргазма лойиҳаси эртанги дунёни лойиҳалаш ва бугунги кунни биргаликда қайта қуриш учун зарур воситаларни излаш учун ўтмишга шўнғиган.
Тошкентдаги Ажу университети эса тадқиқот ҳамкори сифатида иштирок этди. Январь ойида Ўзбекистонда «Studio KO» ҳамда университет талабалари ва ўқитувчилари иштирокида бир қатор семинарлар, экскурсиялар ва назарий муҳокамалар ўтказилган.
«Studio KO»нинг талабалар билан олиб борган назарий ишлари ва тажрибалари, ғишт ясаш усуллари, уни қуриш усуллари ва безак турларини қайта кўриб чиқиш натижасида Ўзбекистон Миллий павильонининг фазовий ечими ишлаб чиқилди, дея таъкидлади жамғарма.
Фойдаланилган ялтироқ инсталляция «Studio KO» билан ҳамкорликда бухоролик уста Абдулвоҳид Бухорий томонидан яратилган. У ишлатган техника юз йилдан кўпроқ вақтдан буён унутилиб, амалда йўқ бўлиб кетган.
Кўргазмада Марокаш ва Францияда кино санъатини ўрганган муҳандис Эль Меҳди Аззам режиссёрлигидаги фильм намойиш этилди. Бу ерда тақдим этилган павильон модели «Dominique Perrault Architecture» (Париж) компаниясининг модель лабораторияси раҳбари Муччарелли томонидан тайёрланган.
«Келажакка назар ташлар эканмиз, қадимий мерос инсоният тараққиёти траекторияси ва архитектуранинг жамоавий тақдирини шакллантиришдаги ролини қайта кўриб чиқишга ёрдам беради, — деди Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш жамғармаси ижрочи директори Гаянэ Умерова.
«Ўтмишдаги жамиятларнинг меъморий қолдиқларини ўрганиш орқали биз ўша дунёларни шакллантирган қадриятлар, эътиқодлар ва технологиялар ҳақида тушунчага эга бўлишимиз мумкин. Бу, ўз навбатида, бизнинг дизайн танловимиз ва қарорлар қабул қилишимизга таъсир қилиши мумкин, чунки биз яхши келажак яратиш учун ҳаракат қиламиз», — дея қўшимча қилди у.
«Қадимий қалъалар архитектурасини ва анъанавий ғишт ясашини қайта талқин қилувчи ушбу лойиҳа орқали биз ташриф буюрувчиларни ўтмиш ҳозирги ва келажакка қандай таъсир кўрсатиши ҳақида ўйлашга ундаймиз, деб умид қиламиз. Ўзбекистон ғишт ишлаб чиқариш бўйича узоқ тарихга эга ва кўп асрлик технологиядан фойдаланган ҳолда тайёрланган анъанавий ўзбек ғиштлари ўзининг мустаҳкамлиги, чидамлилиги ва гўзаллиги билан машҳур. Ушбу ғиштлар жуда бардошли ва асрлар давомида сақланиши мумкин, бу чидамлиликни талаб қиладиган лойиҳалар қуриш учун ажойиб танлов бўлади. Улар табиий материаллардан тайёрлангани ва ишлаб чиқариш жараёнида энергия талаб қилмагани учун ҳам экологик жиҳатдан қулайдир», — дейди Гаянэ Умерова.
«Биенналеда биз бутун дунё бўйлаб маданий мерос объектларини сақлаш ва муҳофаза қилишнинг муҳим мавзусига ҳам мурожаат қилмоқчимиз. Токи келажак авлодлар уларни ўрганар экан, ўз тарихини, аждодлари эришган буюк ютуқларни ёдга олсин», — деди кўргазмага ташриф буюрган Ўзбекистон президенти Администрациясининг Коммуникациялар ва ахборот сиёсати шуъбаси мудири Саида Мирзиёева.
«Ўзбекистон» павильонида бу йилги Венеция биенналесининг куратори, гана-шотландиялик архитектор ва ёзувчи Лесли Локко томонидан таклиф этилган «Келажак лабораторияси» мавзусида мулоқот қилинмоқда.
«Газета.uz» аввалроқ рус тилида «Studio KO» асосчиларидан бири Оливье Марти билан лойиҳа ҳақида суҳбатни эълон қилганди.
