100 yoshga to‘lgan «Mushtum»ning karikaturalari

100 yil avval — 1923 yil 18 fevralida Qodiriy asos solgan «Mushtum»ning ilk soni chiqqan. Tanqidiy hajviyalar istalgan nashrda chiqishi mumkin, ammo bu jurnalni ajratib turuvchi jihat — uning o‘tkir karikaturalari edi. «Gazeta.uz» «Mushtum»da chiqqan hajv-suratlar to‘plamini e’tiboringizga havola qiladi.

Abdulla Qodiriyni «o‘zbek romanchiligining asoschisi» deb ulug‘laydilar. Qodiriyning millat oldidagi xizmatlari faqat «O‘tkan kunlar» yoki «Mehrobdan chayon» romanlarini yozish bilan kifoyalanib qolmagan, albatta. Bundan roppa-rosa bir asr muqaddam — 1923 yilning 18 fevral kuni «Mushtum» jurnalining birinchi soni bosmadan chiqqan edi. 100 yil o‘tsa hamki «O‘zbekistonning yagona hajv jurnali» maqomini o‘zida saqlab turgan bu nashrning asoschisi ham Abdulla Qodiriydir.

Bu 100 yilda O‘zbekistonda o‘zgarmagan hech narsa qolmadi. Jurnal chiqa boshlagan vaqtda hozirgi O‘zbekiston o‘rnida Turkiston, Buxoro, Xorazm Respublikalari mavjud edi. Keyinchalik ular nomi O‘zbekiston bo‘lgan yangi davlatga birlashdi — «Mushtum» chiqayotgan mamlakatning nomi o‘zgardi, lekin «Mushtum»ning o‘zi o‘zgarmadi. Nafaqat nomi, balki g‘oyasi, yo‘nalishi ham, deyish mumkin — u hali ham jamiyatdagi illatlarga mushtini ko‘rsatib, ular ustidan kuladi.

Bu kulgi, bu hajviyotning eng o‘tkir qismi, albatta, karikaturalardir. «Mushtum»ning 100 yillik to‘yi munosabati bilan «Gazeta.uz» turli yillarda jurnalda e’lon qilingan karikaturalar to‘plamini e’tiboringizga havola qiladi. Ular orasida 90 yil avval, 60 yil avval, 30 yil avval chizilganlari bor, ammo, nazarimizda, hali ham o‘z dolzarbligini yo‘qotmagan.

Ushbu to‘plamni tayyorlashda ko‘rsatgan yordami uchun «Mushtum» jurnali tahririyatiga va O‘zbekiston Milliy kutubxonasiga minnatdorchilik bildiramiz.