Innovatsion rivojlanish vazirligi hay’ati O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev muallifligidagi «Yangi O‘zbekiston strategiyasi» kitobiga mobil ilova yaratish loyihasiga ikki marta mablag‘ ajratishdan bosh tortdi. Bu haqdagi qaror kengashning 26 iyul va 2 avgustdagi yig‘ilishlarida qabul qilingan.
Tashabbus Oliy Majlis Qonunchilik palatasi birinchi vitse-spikeri, ayni paytda Konstitutsiyaviy islohotlar komissiyasiga rahbarlik qilayotgan Akmal Saidov tomonidan ilgari surildi. «Barqaror taraqqiyot markazi» nodavlat notijorat tashkiloti tashabbus ijrochisi sifatida tanlandi. Loyiha tavsifida: «Shavkat Mirziyoyevning kitobi mamlakatimiz va xorijiy jamoatchilik, ayniqsa, yoshlar tomonidan katta qiziqish bilan o‘rganilayotgani, ushbu kitobda davlatimiz rahbari tomonidan bildirilgan g‘oya va amaliy takliflarni o‘rganishga ehtiyoj ortib borayotgani» qayd etilgan.
Innovatsiyalar vazirligi kengashining 26 iyul kuni bo‘lib o‘tgan yig‘ilishida vazirlik ilmiy-texnik kengashi (ITK) kitobning mobil ilovasini yaratish uchun 2,6 mlrd so‘m ajratishni tavsiya qilgani, ekspertlar esa loyihaga 94,73 ball bilan ijobiy baho bergani ma’lum bo‘ldi. Vazirlik tomonidan moliyaviy ekspertizadan o‘tkazilgandan so‘ng tavsiya etilgan mablag‘ miqdori 2 mlrd 480 mln so‘mgacha qisqartirilgan.
Innovatsion rivojlanish vaziri Ibrohim Abdurahmonov «Raqamlashtirish va informatsion texnologiyalar» yo‘nalishi bo‘yicha ITK a’zosi, Toshkent axborot texnologiyalari universiteti kafedra dotsenti, texnik fanlar bo‘yicha falsafa doktori Abror Turg‘unovdan loyihaning texnik qismini asoslab berishni so‘radi.
Abror Turg‘unov muhokamada loyihani amalga oshirish muddati 2 yildan 1 yilga qisqartirilganini aytdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, respublikaning markaziy hududlari yetarli hajmdagi adabiyot va kitoblar bilan ta’minlangan, biroq chekka hududlarda bu borada muammolar mavjud.
«Shu sababli biz ushbu mobil ilovani yaratishni, ayniqsa, respublikamizning chekka hududlaridagi yoshlar uchun ham maqsadga muvofiq deb hisobladik… Mazkur loyihada Guliston, Nukus, Samarqand, Farg‘ona va Namangan shaharlariga xizmat safarlari ham ko‘zda tutilgan. Shuningdek, ushbu loyiha doirasida xalqaro jurnallarda „Yangi O‘zbekiston strategiyasi“ kitobi bo‘yicha maqolalar chop etish ko‘zda tutilganiga e’tibor qaratmoqchiman. Bu xarajatlar uchun 60 mln so‘m so‘raldi», — dedi Abror Turg‘unov.
Vazir nega loyihani amalga oshirish muddati 2 yildan 1 yilga qisqartirilgani bilan moliyalashtirish hajmi ikki barobarga kamaymay, amalda o‘zgarishsiz qolganiga hayron bo‘ldi. Vazirlik vakilining aytishicha, xarajatlarning asosiy qismini tashviqot materiallarini tayyorlashga jalb etiladigan 25 nafar xodimning maoshi tashkil etadi. Shu bilan birga, mobil ilovani ishlab chiqishni autsorsingga topshirish rejalashtirilgan.
Ibrohim Abdurahmonov loyihaning vazifalari dastlab noto‘g‘ri belgilangan, deb hisobladi va «Barqaror rivojlanish markazi» NNT nega o‘z vazifalarini davlat zimmasiga yuklamoqchi ekaniga hayron bo‘ldi.
«Unda NNT o‘z hisobidan nima qiladi? Hamma narsa davlat tomonidan moliyalashtiriladimi? Ko‘p savollar bor. Xalq beradigan savollarni beraman», — dedi u.
ITK vakilasining so‘zlariga ko‘ra, yig‘ilishda pudratchi dasturchi yordamida dasturni yaratish uchun katta xarajatlarni oqlagan, ammo kengash hali ham bu miqdorni «juda yuqori» deb hisoblagan. Ma’lum qilinishicha, loyihada dizayner xizmatlari va audiovizual grafikalar yaratish ham mavjud.
Bunda autsorsing xizmatlari uchun ajratilgan mablag‘ umumiy summaning 10 foizini, xodimlarning ish haqi esa 1,4 mlrd so‘mni tashkil etadi. Ekspertlar ish haqi va ishchilar soni bo‘yicha e’tiroz bildirishdi, biroq kengash vakilasi loyiha rahbari (Akmal Saidov) «aynan shuncha miqdordagi xodimlar sonini talab qilgan"ini ta’kidladi.
Ibrohim Abdurahmonovning aytishicha, agar shunday buyurtma tushgan bo‘lsa, loyiha kerak bo‘lishi mumkin, lekin to‘g‘ri hisob-kitoblar bo‘lishi va «chegarani bilish» kerak.
Yig‘ilishda xodimlar tomonidan ilova uchun kontent, tahliliy materiallar yaratish, studiyalar orqali audio va video suratga olish va boshqalar ta’kidlandi. Vazir loyihaga tayyorgarlikdan noroziligini bildirdi, ilmiy-texnik kengashni tanqid qildi va kontent yaratish uchun qayta hisob-kitob qilishni so‘radi. Uning eslatishicha, bu yerda gap «firibgarlik» emas, balki odamlarning pulini sarflash va real yangi narsa yaratish haqida ketmoqda.
Yakunda hay’at moliyalashtirishni rad etdi hamda xarajatlar smetasi va loyiha maqsadlarini aniqlashtirish uchun loyihani ITKga qaytardi.
Ko‘rib chiqilgach, ITK tavsiya etilgan moliyalashtirish hajmini 1,93 mlrd so‘mga, xodimlar sonini esa 18 nafarga qisqartirdi. Kengash vakilasining ta’kidlashicha, loyihada xodimlarning ish haqiga 800 mln so‘m (har biri uchun taxminan 3,4 mln so‘m), shuningdek, autsorserlar — dizayner, iOS va Android dasturchilari, ilovani Google Play va App Store`ga joylashtirish, «Yangi O‘zbekiston strategiyasi» 1000 ta o‘quv materiallari, 1000 ta targ‘ibot materiallari, mobil ilova uchun 1000 ta uslubiy ko‘rsatmalar, 10 turdagi reklama xizmatlarini chop etish xarajatlari ko‘zda tutilgan.
Bundan tashqari, loyiha doirasida mobil ilovalar yaratish tajribasini o‘rganish maqsadida Koreya Respublikasi va Hindistonga xizmat safarlariga 169 mln so‘m sarflash ko‘zda tutilgan.
Bundan tashqari, xarajatlarga mobil ilovaga xizmat ko‘rsatish, ya’ni o‘quv yo‘riqnomalari, lug‘at va boshqalarni yaratish kiradi. ITK vakili «Taraqqiyot», «Yangi O‘zbekiston nima» va boshqa atamalarni tavsiflab, so‘ng xorijiy tillarga tarjima qilinadigan «Yangi O‘zbekiston» lug‘atini yaratish rejalashtirilayotganini aytdi. Innovatsiyalar vazirligi rahbari o‘zbek tilining lug‘ati borligini, unda umumiy atamalar allaqachon kiritilgani, «Yangi O‘zbekiston» lug‘atiga ehtiyoj borligini tushunmayotganini ta’kidladi.
Vazir, agar asar yozib bo‘lingan bo‘lsa, 18 nafar xodim nima qiladi, deb hayron bo‘ldi. «Hududlarda tashviqot bilan shug‘ullanmoqchi bo‘lsa, madaniyat va ma’naviyat markazlari, hokimliklar, oliy o‘quv yurtlari nima qiladi? Ular yaratilgan ilovani targ‘ib qilmaydimi? Tashviqotini tushunganim yo‘q», — dedi u.
Uning fikricha, bunday lug‘atlarning yaratilishi aholi o‘rtasida «Yangi O‘zbekiston» so‘zini salbiy qabul qilishiga sabab bo‘ladi. U barcha loyiha va tashabbuslarga mantiqiy va oqilona yondashish kerakligini ta’kidladi.
Ibrohim Abdurahmonov dasturni yaratishda autsorsing kompaniyasi ishtirok etayotgan bo‘lsa, nima uchun xodimlar ilovalar ishlab chiqish bo‘yicha tajriba o‘rganish uchun boshqa davlatlarga borishi kerakligi haqida ham qiziqdi.
Innovatsiyalar vazirligi rahbarining ta’kidlashicha, ilgari turli tashabbuslar uchun pulni chuqur o‘rganmay turib ajratish mumkin edi, ammo hozir «pulni sochishga» yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi, u barcha loyihalar uchun yetarli emas.
Natijada prezident kitobiga mobil ilova yaratish loyihasi qayta ko‘rib chiqish uchun qaytarildi.
Ikkinchi yig‘ilishda gap prezidentning «2022−2026 yillarda Yangi O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi» Davlat dasturi emas, balki «Yangi O‘zbekiston strategiyasi» kitobi haqida ketayotgani ma’lum bo‘ldi. Mazkur kitob 2021 yil sentabr oyida O‘zLiDeP partiya qurultoyida taqdim etilgan. Uning saylovoldi dasturiga ham shu nom berilgan. Kitobda Yangi O‘zbekiston va Uchinchi Uyg‘onish davri poydevorini yaratish borasidagi ishlar, milliy taraqqiyot istiqbollari haqida so‘z boradi.
Fan va innovatsiyalar sohasidagi loyihalarni moliyalashtirish uchun Innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Fanni moliyalashtirish va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasiga 2022 yilda davlat budjetidan 636,9 mlrd so‘m ajratilgan.
«Gazeta.uz» mamlakat bo‘ylab budjet tashkilotlari prezident kitobining audioyozuviga olib boradigan QR-kodli «Yangi O‘zbekiston strategiyasi» nomli yirik (balandligi yarim metrdan ortiq) kitob va plakatlarni xarid qilish uchun qariyb 1,8 mlrd so‘m sarflagani haqida xabar bergan edi. Ayni vaqtda mahsulotlar bir-biriga bog‘liq ikkita korxona tomonidan yetkazib berilgan. AOKA korxonalar Shavkat Mirziyoyevning asaridan ruxsatsiz foydalanib, mualliflik huquqini buzganini ma’lum qildi.
