1 mart kuni BMT bosh kotibi Ukrainaga favqulodda gumanitar yordam ko‘rsatish bo‘yicha ikkita keng ko‘lamli dasturni ishga tushirdi, deb xabar berdi tashkilot matbuot xizmati.
Ulardan biri to‘g‘ridan-to‘g‘ri mojaro zonasida qolgan odamlarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan bo‘lsa, ikkinchisi mamlakatni tark etishga majbur bo‘lgan ukrainaliklarga yordam berish bilan bog‘liq.
«Xalqaro hamjamiyat Ukraina xalqiga so‘zsiz yordam ko‘rsatishga majbur, — dedi Antonio Guterrish. BMT rahbarining so‘zlariga ko‘ra, Ukrainadagi jangovar harakatlardan jabr ko‘rgan va uy-joyini tark etgan 6 milliondan ortiq odamning ortib borayotgan gumanitar ehtiyojlarini qondirish uchun kelasi uch oy ichida 1,1 mlrd dollar kerak bo‘ladi.
«Xorijga, asosan Polsha, Vengriya, Ruminiya va Moldovaga qochib ketgan ukrainaliklarga kelsak, bu yerda biz 551 mln dollar yig‘ishni so‘rayapmiz», — dedi Antoniu Guterrish.
Ikkala dastur ham hayotan muhim dori-darmonlar va tibbiy buyumlar, ichimlik suvi, chodirlar va himoya vositalari zaxirasini to‘ldirish uchun vositalarni sotib olishni o‘z ichiga oladi. BMT rahbarining so‘zlariga ko‘ra, har ikki dastur ham muvofiqlashtirilgan, bir-birini to‘ldiradi va darhol amalga oshirishga mo‘ljallangan.
BMT bosh kotibi BMT agentliklari Ukrainada qolishi va ishlashini yana bir bor tasdiqladi.
«Hozirgi keskinlashuvdan oldin ham gumanitar tashkilotlar mamlakat sharqidagi 3 mln kishiga yordam berishdi, — dedi Antonio Guterres. — Endi biz mavjud dasturlarni kengaytiramiz, shuningdek, mamlakatning istalgan nuqtasida, kerakli joylarda yangilarini yaratamiz. Biz va hamkorlarimiz betaraflik, xolislik, mustaqillik va insonparvarlik tamoyillariga muvofiq jabrlanganni qo‘llab-quvvatlash tarafdorimiz».
Insonparvarlik ehtiyojlarini baholash va yordam hajmini oshirish uchun BMT agentliklari, bosh kotibning so‘zlariga ko‘ra, kechayu kunduz va haftada yetti kun ishlaydi. O‘tgan yakshanba kuni BMTning Qochqinlar bo‘yicha agentligi o‘zining birinchi yuk mashinasida gumanitar yordamni Ukrainaning markaziy qismiga yetkazdi. YUNICYeF hamkorlari bolalarga psixologik yordam ko‘rsatishga tayyor.
Jahon oziq-ovqat dasturining (WFP) oziq-ovqat yordamining birinchi partiyalari Turkiyadan Ukrainaga yo‘l oldi. WFP 3 mln kishiga oziq-ovqat, naqd pul va vaucherlarni tarqatish bo‘yicha favqulodda operatsiya o‘tkazmoqda.
«Biroq eng samarali insonparvarlik yordami — zambaraklar ovozini o‘chirishdir, — dedi Antonio Guterrish. — Askarlar o‘z kazarmalariga qaytishlari kerak. Rahbarlar diplomatiyaga murojaat qilishlari lozim. Men ta’sirga ega bo‘lganlarning barchasini undan ushbu bema’ni mojaroga barham berish uchun foydalanishga chaqiraman».
«Ukraina xalqi o‘z tarixidagi eng qora kunni boshidan kechirmoqda, — dedi BMT bosh kotibining gumanitar masalalar bo‘yicha o‘rinbosari va favqulodda yordam koordinatori Martin Griffits. — Yosh bolali oilalar yerto‘lalar va shahar metrosiga yashirinmoqda yoki portlashlar va sirenalar chinqirig‘idan qochish uchun ketishga harakat qilishmoqda. Tinch aholi orasida qurbonlar soni tez sur’atlarda o‘sib bormoqda. Biz oddiy ukrainaliklarning hayoti va qadr-qimmatini himoya qilish uchun yordamni zudlik bilan kengaytirishimiz kerak».
Griffitsning so‘zlariga ko‘ra, 6 mln ukrainalik uchun favqulodda yordam dasturi eng zaif qatlamlar uchun naqd pul taqdim etish, oziq-ovqat yordami, suv, sanitariya, sog‘liqni saqlash va ta’lim dasturlarini qo‘llab-quvvatlash choralari hamda vayron bo‘lgan uylarni tiklashni o‘z ichiga oladi.
BMTning gumanitar yordam xodimlarining barcha mojarolardan jabr ko‘rgan hududlarga insonparvarlik, betaraflik, xolislik va mustaqillik tamoyillariga muvofiq xavfsiz va to‘siqsiz kirishi talab etiladi, deya qo‘shimcha qildi BMT rahbari o‘rinbosari.
BMTning Qochqinlar bo‘yicha oliy komissari Filippo Grandi, o‘z navbatida, Ukrainadagi urush Yevropadagi bu asrdagi eng katta gumanitar inqirozga aylanishi mumkinligini aytdi. «Biz qochqinlarni, jumladan, mahalliy hamjamiyat va alohida shaxslarni qabul qilishda qo‘shni davlatlardan birdamlik va mehmondo‘stlikni ko‘ryapmiz, — dedi u. — Biroq inqiroz ko‘lamiga munosib yordam berish va yangi kelganlarni himoya qilish uchun ko‘proq harakat talab etiladi».
YUNICYeF, o‘z navbatida, Ukrainadagi bolalarga yordam berish uchun 276 mln dollar, shuningdek, qo‘shni mamlakatlardagi qochqinlarga qarshi kurash mintaqaviy rejasini amalga oshirish uchun qo‘shimcha 73 mln dollar so‘ramoqda. Bu haqda YUNICYeF ijrochi direktori Ketrin Rassel ma’lum qildi.
«Ukrainadagi mojaro avj olgan zonada qolgan bolalar va ularning oilalarining ahvoli daqiqa sayin yomonlashmoqda, — dedi u. — Inson huquqlari bo‘yicha oliy komissarlik boshqarmasi tomonidan tekshirilgan ma’lumotlarga ko‘ra, kamida 13 nafar bola halok bo‘lgan va jangovar harakatlar kuchaygani sari bu raqamning oshishini kutmoqdamiz. Ko‘plab bolalar shikastlangan, boshqalari esa atrofda sodir bo‘layotgan voqealardan chuqur jarohat olishgan. Yuz minglab bolalar maktabga bormayapti».
Ketrin Rassel YUNICYeF Ukrainadagi hayoti va kelajagi qil ostida turgan bolalar va oilalarga yordam berishda jahon hamjamiyatining saxiyligi va yordamiga tayanadi. «Ushbu mojarodan jabrlangan har bir bolaga yetib bormagunimizcha, biz tinchlana olmaymiz», — dedi u.
XVJ va Jahon banki Ukrainaga yordam paketlarini tayyorlaydi
Xalqaro valyuta jamg‘armasi va Jahon banki Ukrainadagi urush yuzasidan qo‘shma bayonot berdi.
«Muassasalarimiz Ukrainani moliyaviy va siyosiy jabhada qo‘llab-quvvatlash uchun birgalikda ishlamoqda va ushbu yordam hajmini zudlik bilan oshirmoqda», — deyiladi bayonotda.
«Ukrainaning tezkor moliyalashtirish instrumenti orqali favqulodda moliyalashtirish to‘g‘risidagi so‘rovini kengashimiz keyingi haftadayoq ko‘rib chiqishi mumkin, — deyiladi bayonotda. — Bundan tashqari, biz Ukraina uchun Stand-By dasturi ustida ishlashni davom ettirmoqdamiz, unga ko‘ra iyun oyi oxirigacha qo‘shimcha 2,2 mlrd dollar ajratiladi».
«Jahon banki Guruhida joriy haftada boshqaruvga tasdiqlash uchun taqdim etiladigan kamida 350 mln dollarlik budjet mablag‘larini tezkor o‘zlashtirish, keyin esa sog‘liqni saqlash va ta’limni qo‘llab-quvvatlashga tezkor to‘lov uchun 200 mln dollarlik operatsiyalar uchun yaqin oylarga mo‘ljallangan 3 mlrd dollarlik ko‘mak paketini tayyorlamoqdamiz», — deyiladi bayonotda.
XVJ va JB mintaqa va dunyoning boshqa davlatlari uchun mojaro va qochqinlarning iqtisodiy va moliyaviy oqibatlari ustida ham birgalikda ish olib borayotganini ma’lum qildi.
«Biz kerak bo‘lganda qo‘shni davlatlarga kengaytirilgan siyosiy, texnik va moliyaviy yordam ko‘rsatishga tayyormiz, — deya ishontirmoqda xalqaro moliya institutlari. — Ushbu inqiroz butun dunyodagi odamlarning hayoti va turmush tarziga ta’sir qiladi va biz ularga o‘zimizning to‘liq ko‘magimizni taklif qilamiz».
