Жаҳон прогнозлаш марказларининг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, Ўзбекистонда 2024 йилги апрель ойи қуруқ ва ўртача илиқ об-ҳаво билан бошланади, дея хабар берди Ўзгидромет хизмати агентлиги матбуот хизмати.
Ойнинг биринчи беш кунлигида ҳаво +15…+20 даража илиққача исийди, кечалари ҳарорат +5…+10 даража илиқ атрофида бўлади.
Ушбу даврда республиканинг тоғолди ва тоғли ҳудудларида ёғингарчилик бўлиши эҳтимоли кўпроқ. Текислик ҳудудларда асосан ёғингарчиликсиз об- ҳаво бўлади, фақат Самарқанд, Қашқадарё, Сурхондарё вилоятларида 2−3 апрель кунлари баъзи жойларда ёмғир ёғиши мумкин.
Апрель ойи биринчи ўн кунлигининг иккинчи ярмида ҳарорат асосан кечалари +8…+13 даража илиқ, кундуз кунлари +18…+23 даража илиқ бўлади. Иккинчи ва учинчи ўн кунликларда ҳарорат кечалари +2…+7 даража илиқдан +10…+15 даража илиққача, кундуз кунлари +13…+18 дан +25…+30 даражагача ўзгариб туради.
Ойлик ёғингарчилик миқдори меъёрдан кам, баъзи жойларда меъёр атрофида бўлади.
Ўзбекистонда апрель ойи одатда қандай ўтади?
Ушбу ой Ўзбекистонда баҳорнинг айни қизғин давридир — бунда боғларда дарахтлар гуллаши, сабзавот ва мевали экинлар ҳосиллари шаклланиши бошланади.
Апрель ойида ҳаво ҳароратининг кескин кўтарилиши давом этади. Ҳудуднинг катта қисмида апрель ойининг ўртача ҳарорати март ойига нисбатан 5−7 даражага юқори бўлади. Республиканинг шимоли ва чўл ҳудудларида ҳаво тезроқ исийди, бунда ўртача ҳарорат март ойидаги кўрсаткичлардан +8…+10 даражага юқори бўлади.
Апрель — йилнинг энг нам ойларидан биридир. Ёмғир, одатда момақалдироқ ва кучли шамоллар билан тез-тез кузатилади. Шимолда, энг чекка жанубда ва республиканинг чўл ҳудудларида ўртача бир ойда 5 кундан 8 кунгача ёғингарчилик бўлади, тоғларга яқин ҳудудларда эса ёғингарчилик кузатиладиган кунлар сони 9−13 кунга кўпаяди.
Метеорологик кузатувларнинг бутун тарихи давомида хилма-хил апрель ойлари қайд этилган.
Жуда қуруқ апрель ойлари ҳам кузатилган, бунда ой учун ёғингарчилик миқдори меъёрдан 20−50% дан кўп бўлмаган, баъзи жойларда эса умуман кузатилмаган. 1975 йилнинг апрель ойи ҳам шундай бўлган эди. Тошкентда ёмғир фақат икки марта ёққан ва ой давомида ёғингарчилик миқдори атиги 2 мм (меъёрдан 3%) ни ташкил этган.
Бу асрда энг қуруқ апрель ойи 2022 йилда кузатилди. Тошкентда бир ойда 9 мм (меъёрдан 14%) ёғингарчилик бўлди. Лекин шундай апрель ойлари ҳам кузатилганки, унда ой учун ёғингарчилик меъёрдан 3−5 марта кўп бўлган.
Масалан, Тошкентда 1990 йил апрель ойи метеорологик кузатувлар тарихида энг нам бўлиб, ой давомида ёғингарчилик ойлик меъёрдан 300% атрофида бўлди, ёғингарчилик бўлган кунлар сони эса 19 кунни ташкил этди.
1990 йил 8 апрель куни Тошкентда ёғингарчилик миқдори бўйича мутлақ рекорд ўрнатилди — бунда бир кеча-кундузда 65 мм ёмғир ёғди, апрель ойининг ойлик меъёри 62 мм саналади.
Апрель ойида ёғингарчиликнинг ўзига хос хусусиятларидан бири ҳудуд бўйича ва ҳатто битта шаҳар атрофида ёғингарчиликнинг ўта нотекис тақсимланишидир.
Ўтган 2023 йилнинг 2 апрель куни Тошкент шаҳрида момақалдироқ, кучли шамол, баъзи жойларда дўл билан кучли жала ёмғир ёғди. Бунда 2,5−3 соат ичида ёғингарчилик миқдори: Телеминора ҳудудида — 10 мм, Тошкент-Обсерватория метеостанцияси (Олой бозори) ҳудудида — 22 мм ва Тошкент Халқаро аэропорти ҳудудида — 33 мм ни ташкил этди.
Ҳар 2−4 йилда республиканинг айрим ҳудудларида ёмғир қорга айланиши кузатилади. Охирги марта ушбу ҳолат 2020 йил апрель ойида бўлган, бунда апрель ойи биринчи ўн кунлигининг охирида марказий ва ҳатто жанубий ҳудудларнинг баъзи жойларида, қишда ҳам камдан-кам ҳолларда ёғадиган қор ёғди.
9 апрель куни эрталаб баъзи жойларда қор қопламининг баландлиги 7−20 см га етди.
Ўзбекистонда қор ёғишининг энг кечки санаси — 1989 йил 30 апрель ойида кузатилган эди. Бу Ўзбекистондаги кузатувлар тарихидаги ягона ва ажойиб ҳолатдир.
Апрель ойининг ҳарорат фони одатда беқарор бўлади. Ҳавони баҳорий исиши қисқа муддатга сезиларли салқинлашиш билан ўрин алмашади.
Исиш даврида ҳаво ҳарорати кундуз кунлари +30…+33, айрим кунларда +35, жанубда +36…+38 даражагача кўтарилади. Кўпинча бундай ҳарорат қийматлари ойнинг иккинчи ярмида кузатилади.
Салқин бўлган даврда, март ойидаги каби тез-тез бўлмаса ҳам, лекин баъзида кечалари ҳарорат совуқ даражасигача тушади. Сўнгги 30 йил ичида совуқларнинг жадаллиги −1…−4 даража совуққа етди.
2022 йил апрель ойи Ўзбекистонда метеорологик кузатувлар тарихидаги энг иссиқ апрель бўлди, бунда меъёрдан 3−5 даражага илиқ бўлди. Ушбу асрда 2009 йилнинг апрель ойи ҳудудларнинг катта қисмида энг совуқ бўлган.
