Ўзбекистонда давлат банкларини хусусийлаштириш яна кечроқ муддатга қолдирилиши мумкин. Бу ҳақда Fitch Ratings`нинг молиявий институтлар бўйича директор ўринбосари Павел Каптелга асосланиб, «Курсив» хабар берди. Бу ҳақда у март ойи бошида Тошкентда бўлиб ўтган анжуманда айтиб ўтган.
Рейтинг агентлиги вакили ҳукуматнинг банк тизимини ислоҳ қилиш бўйича режалари ҳақида гапирган. Мақсадлар қаторида Европа тикланиш ва тараққиёт банки, Халқаро молия корпорацияси ва Осиё тараққиёт банки каби етакчи халқаро тараққиёт институтлари билан ҳамкорликни ўз ичига олган қатор давлат банкларини сотиш ҳам бор эди.
Ушбу банклар техник ёрдам, консультациялар бериши ва кейинчалик стратегик инвесторга сотиш учун хусусийлаштирилган давлат банкларининг миноритар акциядорларига айланиши мумкин.
«Аммо ислоҳот фақат бу билан боғлиқ эмас. Корпоратив бошқарув тартиб-қоидалари ва банкларда нафақат сотилиши керак бўлган, балки давлат мулкида қоладиган рискларни бошқаришнинг сезиларли даражада яхшилангани ҳам муҳим роль ўйнайди. Шунингдек, ислоҳотнинг муҳим жиҳати бу соҳадаги тартибга солишни, хусусан, банклар учун капиталнинг потенциал стандартлари нуқтаи назаридан такомиллаштиришдир», — дея Павел Каптелнинг сўзларидан иқтибос келтиради нашр.
Унинг сўзларига кўра, бу борада сезиларли ўзгаришлар кузатилмоқда — дастлабки тўрт йилда нодавлат банкларнинг соҳадаги улуши 2019 йил охирига нисбатан икки баравар кўпайган ва айни пайтда тармоқ активларининг қарийб учдан бир қисмини ташкил этмоқда. Аммо бу ҳали ҳам ҳукумат томонидан белгиланган мақсаддан сезиларли даражада паст (2025 йил охирига келиб банк тизимидаги хусусий сектор улуши 60 фоизга етиши керак).
Шу билан бирга, учта йирик банкдан фақат «Ипотека-банк» сотилган. Ўзсаноатқурилишбанк (SQB) ва «Асакабанк»нинг сотилиши ҳамон кечикмоқда.
«Иккала банк ҳам 2023 йил охиригача стратегик инвесторларга сотилиши режалаштирилган эди. Аммо ўтган йили ҳукумат белгиланган муддатлар кечиктирилаётганини эълон қилди. Ўзсаноатқурилишбанк учун — 2024 йил охири, „Асакабанк“ учун — 2025 йил охири. Биз ишонамизки, бу муддатлар ҳам узайтирилишига тўғри келиши эҳтимоли бор», — дея ёзди «Курсив» Fitch вакилининг сўзларидан иқтибос келтирган ҳолда.
Унинг таъкидлашича, молия институтларини сотишдан олдинги тайёргарлик ҳали ҳам давом этмоқда, чунки иккала банк ҳам тарихан корпоратив сектор ва давлат компанияларини кредитлашга эътибор қаратган ва ҳозирда кўпроқ диверсификацияланган моделни (кичик ва ўрта бизнес, чакана савдо) қурмоқда, бу эса вақт талаб этади. КЎБ ва чакана савдонинг улуши ўсиб бормоқда, аммо ҳозирча унчалик тез эмас.
Fitch вакили савдо истиқболларини ошириш учун банклар кўпроқ рентабеллик кўрсатиши кераклигини таъкидлади. Бу, айниқса, чакана савдо сегментидаги кредит беришнинг кескинроқ ўсишини талаб қилади, аммо бу учун капитал керак бўлади.
«Шунинг учун ЕТТБ, ХМК ва бошқа ташкилотларнинг банк капиталига лангар инвестор сифатида кириши истиқболи банкларнинг ўз вақтида сотилиши ёки сотилмаслиги нуқтаи назаридан жуда муҳим. Агар бу рўй берса, бу банкларга кредит бериш ҳажмини ошириш учун капитал беради ва шу орқали рентабелликни, бозор улушини оширади», — деди Fitch директори ўринбосари.
Февраль ойидаги шарҳида Fitch, шунингдек, инвесторларнинг кайфиятига постсовет ҳудудидаги ҳозирги геосиёсий ноаниқлик ҳам таъсир қилиши, бу эса хусусийлаштиришни кечиктириши мумкинлигини таъкидлаганди.
2023 йил август ойида президент «Қишлоқ қурилиш банк» (яқинда Бизнесни ривожлантириш банкига айлантирилди), «Асакабанк», «Алоқабанк», «Агробанк» ва бошқа банкларни хусусийлаштириш ҳамда акциялари IPO`сини кечроқ муддатга қолдирганди. Аввалига давлат улушини тўлиқ аукционга қўйиш режалаштирилган Ўзсаноатқурилишбанкнинг давлат улуши 2024 йил охиригача 50 фоизга камайтирилиши кўзда тутилганди.
