Олий Мажлис Қонунчилик палатасида Ўзбекистоннинг 2023 йилги давлат бюджети тўғрисидаги қонун лойиҳаси муҳокамаси умумий ҳисобда уч соатга яқин давом этди. Бу ҳақда «Газета.uz» мухбири хабар берди. 19 декабрь куни молиявий ҳужжат лойиҳаси биринчи ўқишдан ўтказилди ва маъқулланди. 22 декабрь куни қонун дарҳол иккинчи ва учинчи ўқишда қабул қилинди.
Биринчи ўқиш
Қонун лойиҳасининг биринчи ўқишдаги муҳокамаси 1 соат 38 дақиқа давом этди (трансляция ёзуви). Молия вазири Тимур Ишметовнинг ҳисоботи 20 дақиқага яқин, бош вазир ўринбосари Жамшид Қўчқоровнинг нутқи эса қарийб 15 дақиқа давом этди.
Молия вазири Тимур Ишметов
Депутатлар ярим соатдан кам вақт давомида вазирларга саволлар берди, қолган вақт ичида депутатлар қонунни биринчи ўқишда қабул қилиш учун овоз беришга чақирди. Давлат бюджетининг тақдим этилганидек қабул қилинишига ҳеч ким очиқчасига қарши чиқмади.
Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар бўйича қўмита раиси Шарофиддин Назаров ҳукумат ва қўмита ходимларидан иборат ишчи гуруҳ қонун лойиҳасини депутатларнинг савол ва таклифларини инобатга олган ҳолда иккинчи ўқишга тайёрлашни бошлаши учун қонун лойиҳасини биринчи ўқишда концептуал жиҳатдан қабул қилишни таклиф этди.
ЎзЛиДеП партияси бошлиғи Актам Ҳаитов, «Миллий тикланиш» партияси раҳбари Алишер Қодиров ва бошқа депутатлар лойиҳа ҳужжатини қўллаб-қувватлашга чақирди.
Шу билан бирга «Миллий тикланиш» депутати Илҳом Абдуллаев депутатлар ҳукумат аъзолари билан доимий мулоқотда экани, ҳар 3 ойда кўришиб туриши ва у ёки бу масала бўйича мамлакатда юз берган ўзгартиришларни кузатиб, ўзларининг молиявий таклифларини тақдим этаётганини таъкидлади.
«Бу узлуксиз давом этадиган жараён. Келгуси йилнинг бюджет масаласи 1 кун ёки 1 ҳафтада тайёр бўладиган нарса эмас. Айтиш мумкинки, биз 1 июлдан буён бу жараён билан бандмиз. Тегишли вазирликлар ҳузуридаги ҳар бир қўмитада фуқароларнинг тегишли харажатлари бўйича доимий иш олиб борилмоқда, — деди у.
Шунингдек, парламент аъзоси, АҚШни мисол келтириб, мамлакат президенти «шатдаун» (молиялаштиришнинг йўқлиги сабаб федерал органлар фаолиятининг тўхташи) нинг олдини олиш учун 16 дан 23 декабргача бўлган ҳафталик бюджетни имзолаганини таъкидлади. Бундан ташқари ҳужжатнинг имзоланиши 2023 йил учун тўлиқ бюджетни тасдиқлаш учун вақт беришини ҳам айтиб ўтди.
Илҳом Абдуллаев депутатлар «фуқаролар манфаатларини ҳимоя қилмайдиган бюджетни ҳеч қачон қабул қилмаслиги ва ҳатто кўриб чиқмаслигини» таъкидлади.
Биринчи ўқиш натижалари
Биринчи ўқишда овоз бериш натижаларига кўра, қонун лойиҳасини 112 депутат қўллаб-қувватлади, 1 нафар депутат (ЎзЛиДеП партиясидан) қарши чиқди, 3 нафар депутат бетараф қолди, 9 нафари эса овоз бермади.
Иккинчи ва учинчи ўқиш
22 декабрь куни парламент қуйи палатасининг мажлиси 1 соат 20 дақиқага яқин давом этди.
Агар биринчи куни қонуннинг қабул қилинишига қарши чиққан ва бетараф қолганлар бўлса, иккинчи куни қонун лойиҳасининг моддалари бўйича берилган барча овозлар танқидсиз қабул қилинди ва бир овоздан бетараф ҳолда қабул қилинди. Депутатлар, асосан, Президентнинг 20 декабрь кунги Мурожаатномасига эътибор қаратиб, амалий жиҳатдан алоҳида моддалар бўйича саволлар бермади.
Иккинчи ўқиш натижалари
Учинчи ўқиш натижалари
Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар қўмитаси раиси Шарофиддин Назаров иккинчи ўқишда бир овоздан маъқулланганидан сўнг (119 нафар ёқлаб, 3 нафари овоз бермади, қаршилар ва бетарафлар йўқ) янглишиб, қонун қабул қилингани учун депутатларга миннатдорчилик билдирди.
ЎзЛиДеП ва «Миллий тикланиш» партиялари етакчилари Актам Ҳаитов ва Алишер Қодиров ҳамкасбларини қонунни учинчи ўқишда маъқуллашга чақирди. Қодировнинг сўзларига кўра, саволларнинг камлиги нафақат мазкур ҳужжатнинг фракцияларда муҳокама қилингани, балки унинг партияси йил давомида бюджет дастури бўйича ўз таклифларини юборгани билан ҳам боғлиқ.
Шунингдек, Қонунчилик палатаси спикери Нурдинжон Исмоилов депутатлар Вазирлар Маҳкамаси аъзолари билан биргаликда «бюджет лойиҳаси устида кечаю кундуз ишлагани, ҳукумат депутатларнинг барча саволларига жавоб берганини» таъкидлади. Шу билан бирга, журналистлар йиғилишларда қатнашмади, жонли эфир бўлмагани учун депутатлар ва ҳукумат аъзолари айнан нимани муҳокама қилганини кенг жамоатчилик билмайди.
Муҳокамаларнинг иккинчи кунида доимий танқидий саволлар берувчи депутатлар — ЎзЛиДеП партияси вакиллари Дониёр Ғаниев ва Расул Кушербаев йиғилишда чиқиш қилмади.
Эслатиб ўтамиз, 20 декабрь куни президент парламент ва халққа йўлланган Мурожаатномада Шавкат Мирзиёев вазирни тайинлашда депутатлар иштирок этаётгани, режалари билан танишиб, маъқуллаётгани, лекин, афсуски, кейинчалик фақат танқид билан чекланиб қолганини қайд этди.
«Албатта, танқид ҳам керак. Аммо ҳозирги депутатларга берилган катта ваколат ва имкониятлардан самарали фойдаланиш лозим. Мен ҳам узоқ йиллар депутат бўлиб ишлаганман, ўша даврда Парламентда ҳисобот берган вазирларни камдан-кам кўрар эдик. Ҳозир эса вазият мутлақо бошқачаку! Шунинг учун энг муҳим масала — юрт тақдирига дахлдор бўлиб, халқимизни рози қилиш учун ҳаммамиз биргаликда ишлашимиз керак», — деди давлат раҳбари.
Аввалроқ, қуйи палатанинг Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар қўмитаси 15 декабрга қадар қабул қилиниши керак бўлган 2023 йил учун давлат бюджети тўғрисидаги лойиҳани бор-йўғи 3 кун кўриб чиққани ҳақида хабар берилганди. Вазирлар Маҳкамаси лойиҳа ҳужжатини 15 октябрга қадар парламентга киритиши керак эди. Аммо муддатни бузган ҳолда 16 декабрь куни лойиҳани тақдим этди.
Ўтган йилда ҳам Молия вазирлиги давлат бюджети тўғрисидаги қонун лойиҳасини жамоатчилик муҳокамаси учун махсус порталда эълон қилмаганди.
Молия вазири Тимур Ишметов қуйи палатанинг йиғилишида келгуси йилда бюджет даромадлари 311 трлн сўм миқдорида, харажатлар эса 344 трлн сўм миқдорида режалаштирилганини маълум қилганди. Консолидациялашган бюджет миқдори 32,5 трлн сўм ёки ЯИМга нисбатан 3% тақчиллик билан шакллантирилди
