«Business indicator» (Бизнес-кўрсаткичи) онлайн ахборот тизими орқали 2020 йилда Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида бизнесни ривожлантириш даражаси ўрганилди, дея «Газета.uz»га хабар бермоқда Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази матбуот хизмати.
Президент Администрацияси масъул ходими Дилшод Абдуазизов 2020 йилда ҳудудларда тадбиркорликни ривожлантириш даражасини рейтинг баҳолаш ҳақида гапириб берди. Унинг мақоласининг тўлиқ версияси «Экономическое обозрение» журналининг 5-сонида чоп этилади.
Ўзбекистонда ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг рейтингини баҳолаш тизими жорий этилди, бунинг асосида иқтисодий кўрсаткичлар, бизнесни қўллаб-қувватлаш муҳити, инфратузилма ва мавжуд ресурслардан туман ва шаҳарларда фойдаланиш даражаси ўрганилди.
2020 йилдан бошлаб Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги ва Адлия вазирлиги «Бизнес индикатори» автоматлаштирилган онлайн ахборот тизимини ишга туширди. Тадбиркорликни ривожлантириш кўрсаткичларини ҳисоблаш ва баҳолашнинг онлайн тизими масъул ташкилотлар томонидан тақдим этилган 25 баллик кўрсаткич бўлиб, тадбиркорларнинг 4 та йўналишдаги сўровлари ҳисобланади.
Ҳудудларда тадбиркорликни ривожлантириш даражасини баҳолаш ярим йиллик ва йил якунлари асосида мунтазам равишда олиб борилмоқда.
Сўнгги уч йил ичида Жаҳон банкининг Doing Business рейтингида Ўзбекистон 18 пунткга кўтарилди. Давлатнинг қўллаб-қувватлаши тадбиркорликни ривожлантириш омилларидан бирига айланди, дейилади хабарда.
Тадбиркорликни ривожлантириш борасида амалга оширилган чора-тадбирлар, хусусан, солиқлар, кредитлар ва коммунал тўловлар бўйича берилган имтиёзлар, тадбиркорлик субъектларини текширишлар бўйича мораторий ҳамда молиявий қўллаб-қувватлашни кенгайтириш натижасида қуйидаги йўналишлар бўйича 2020 йилда ижобий тенденциялар аниқланди.
Шундай қилиб, тадбиркорларга тегишли бўлган кўчмас мулкка зарар етказиш ҳолатлари сони 13 баробарга камайди (96 ҳолат, 2019 йилда 1260 та).
Тадбиркорларга берилган кредитлар бўйича фоизлар учун компенсация миқдори 3 баробар ўсди (2,8 трлн.сўм, 2019 йилда 855 млрд. сўм).
Таҳлиллар сўнгги уч йил мобайнида узлуксиз фаолият юритаётган тадбиркорлар сонининг ўсишини кўрсатди, уларнинг сони 32,5% га ошди ва тадбиркорлар умумий сонининг 26% ни (2019 йилда 21%) ташкил этди.
Бундан ташқари, тадбиркорлар иштирокида хўжалик ва маъмурий судларда кўриб чиқилган низолар 44% га (97,6 минг, 2019 йилда 173,3 минг) камайди ва тадбиркорлик субъектларини текширишлар сони 8,5% га (52,3 минг, 2019 йилда — 57,2 минг) камайди.
Коронавирус пандемияси даврида тадбиркорликни ривожлантириш
Карантин туфайли кўплаб корхоналар вақтинча ёпилишга мажбур бўлди, умумий талабнинг пасайиши кузатилди ва ишсизларнинг сони ошди, дейилади хабарда. Вируснинг тарқалишини камайтириш учун қўлланган ижтимоий масофа ва жорий локдаун чекловлари иқтисодиётга таъсир кўрсатди.
Шундай қилиб, тадбиркорларнинг давлат олдидаги қарздорлиги мажбурий ижрода 3,4 баробар ошди (690 млрд. сўм, 2019 йилда 206 млрд. сўм).
Шу билан бирга, тадбиркорларнинг муддати ўтган кредитлар миқдори 63% га (4,8 трлн. сўм 2019 йилда 3,0 трлн. сўм) ошди.
Таҳлилларда бўш турган ерлардан самарали фойдаланиш даражаси 72% дан 37% гача пасайгани аниқланди.
Сўров натижаларига кўра, 2020 йилда 25 мингдан зиёд тадбиркор 2019 йилга нисбатан банк хизматлари, инфраструктура ва давлат органларига тадбиркорларнинг ишончи ортганини қайд этди.
Шу билан бирга, респондентларнинг 44% мажбурий ҳомийлик билан шуғулланган ва 40% суд қарорларининг адолатига шубҳа билан қараган.
Тадқиқот натижаларига кўра, республиканинг вилоят ва туманларидаги шаҳарлар рейтинги тузилди.
Баҳолаш натижаларига кўра, тарбиркорликни ривожлантиришнинг энг юқори даражаси Тошкент шаҳрида қайд этилди (7,8 балл). Энг паст кўрсаткичлар Қашқадарё (4,5 балл), Сурхондарё (4,5 балл) ва Самарқанд (4,6 балл) вилоятларида қайд этилди.
Бектемир (9,0 балл), Мўйноқ (8,9 балл), Қўрғонтепа, Яккасарой ва Кармана (8,4 балл) туманлари етакчи бўлди. Бахмал (6,3 балл), Бувайда (6,4 балл), Тупроққалъа, Учкўприк, Самарқанд, Бекобод ва Янгийўл туманлари (6,5 балл) рейтингда сўнгги ўринларни эгаллади.
