Бир йил аввал «Mening fikrim» порталида IMEI кодларни рўйхатга олишда тўлов ундиришни бекор қилиш бўйича петиция эълон қилинган эди. Мазкур петиция 3 соат ичида керакли овозни (10 минг) тўплаган. Бугунга келиб бу овозлар сони 25 мингга яқинлашди. Бунга блогер Xushnudbek.uz эътибор қаратди.
«Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Кенгаши ва Олий Мажлиси Сенати Кенгашининг қўшма қарори билан тасдиқланган низом талабига кўра, Парламент ва Ҳукумат номига йўлланган мурожаат камида ўн мингта қўллаб-қувватловчи овозни олганда у белгиланган тартибда кўриб чиқилиши ҳамда мурожаатни кўриб чиқиш натижалари бўйича қабул қилинган қарор модератор томонидан 60 кундан ошмаган муддат ичида „Mening fikrim“ веб-порталига жойлаштирилиши лозим», — дея таъкидлади Хушнудбек Худойбердиев.
Бироқ, орадан 365 кун ўтган бўлсада, мурожаат халигача «Кўриб чиқиш жараёнида» турибди.
Шунингдек, Хушнудбек «гап IMEI тизимини бутунлай бекор қилиш ҳақида кетмаётганини», «бу тизимнинг қолиши тарафдори эканлиги, фақат рўйхатдан ўтказиш бепул, мантиқий ва ортиқча бюрократиясиз бўлиши» лозимлигини таъкидлаган.
Ўтган йилнинг 21 февралида «Газета.uz» IMEI бўйича пулли рўйхатга олишни бекор қилиш тўғрисидаги масалани ўрганиш учун парламент қуйи палатасининг мутасадди қўмитаси томонидан саккиз кишидан иборат ишчи гуруҳ тузилгани ҳақида хабар берган эди. Ишчи гуруҳдан тегишли қўмитадан тўрт нафар депутат, бюджет бошқаруви вакили ҳамда АКТ соҳасида тажрибали уч мутахассис ўрин олган эди.
Ўрганилган ишлар асосида қўмита IMEI кодлари бўйича рўйхатдан ўтказиш учун тўловни бекор қилиш/қолдиришнинг мақсадга мувофиқлиги, шунингдек, ушбу соҳада фаолиятни такомиллаштириш бўйича маърузада ўз фикрини баён қилиши ва ушбу фикрни Олий Мажлис Қонунчилик палатасига кўриб чиқиш учун тақдим этиши кўзда тутилган эди.
Ўрганишлар натижаси бўйича маъруза Қонунчилик палатасига 2020 йилнинг 5 мартида юборилиши керак эди.
Лекин Қонунчилик палатаси фақат 3 июнь куни «Mening fikrim» веб-порталига жойлаштирилган «мобил қурилмаларнинг imei кодларини рўйхатдан ўтказишни соддалаштириш ҳақида"ги электрон жамоавий мурожаатни кўриб чиқиш тўғрисида қарор қабул қилган.
Қуйи палата қўмитасиниг маърузаси эшитилган ва Вазирлар маҳкамасига юборилган, дейилади қарорда. Лекин маъруза мазмуни келтирилмаган.
Шунингдек, IMEI-кодларни рўйхатдан ўтказиш тизими «ишлатиладиган миллий ахборот тизимлари ва ахборот ресурсларининг ахборот хавфсизлиги даражасини оширишга, фуқаролар томонидан турли хил электрон хизматларни олиши учун хавфсиз платформани шакллантиришга, фуқаролар томонидан йўқотилган ёки ўғирлатиб қўйилган мобил қурилмалардан фойдаланишнинг олдини олишга, радиотехник ускуналарнинг импорт оқимини легаллаштириш ва уларни стандартлаштиришга кенг имкон яратиши» эътиборга олинган.
Қонунчилик палатаси IMEI-кодларни рўйхатдан ўтказиш амалиётини Вазирлар Маҳкамасининг 847-сонли ҳамда 778-сонли қарорларида белгиланган қоидаларга асосан давом эттириш мақсадга мувофиқ ва асосли дея таъкидлаган.
Вазирлар Маҳкамасига маърузада тақдим этилган таклиф ва камчиликларни инобатга олган ҳолда IMEI-кодларни рўйхатдан ўтказиш тизимини янада такомиллаштириш бўйича ишларни давом эттириш тавсия этилган.
IMEI кодларни рўйхатдан ўтказиш тизими Ўзбекистонда 2019 йил апрель ойида ишга туширилган ва мажбурий қилиб қўйилган. Дастлаб, қурилмалар автоматик равишда бепул рўйхатдан ўтказилган. 2019 йилнинг декабрь ойидан бошлаб хизмат пуллик қилиб қўйилди. Йил бошида IMEI кодларни рўйхатдан ўтказиш пуллик асосда амалга ошириш бошланганидан буён 240 млрд сўм маблағ келиб тушгани маълум қилинган эди.
IMEI тизими Ўзбекистонга телефонлар импорт қилишни қонунийлаштиришга ёрдам берди. Хусусан, 2020 йил январидан ноябригача 781,7 мингта мобиль телефонлар импорт қилинган, бу ўтган йилга нисбатан 10 баравар кўпдир.
Аммо фуқароларнинг шахсий маълумотлари тарқалганидан кейин тизим танқидга учради. 2020 йилнинг кузида UZIMEI тизими оператори мобиль қурилмаларнинг IMEI-кодини учинчи шахслар паспортларидан фойдаланган ҳолда рўйхатдан ўтказиш ҳолатлари (шу сабабдан кўплаб фуқаролар ўзларининг қурилмаларини ўз номларига рўйхатдан ўтказа олишмаган) билан боғлиқ можаро ҳақидаёзган эдик. Тез орада Давлат божхона қўмитаси ноқонуний рўйхатга олиш билан шуғулланган жиноий гуруҳ фаолияти фош қилинганлигини эълон қилган эди. Кейинчалик UZIMEI тизими оператори рўйхатдан ўтиш тартибини ўзгартирган эди.
