Energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudov 22-noyabr kuni Oliy Majlis Qonunchilik palatasida bo‘lib o‘tgan hukumat soatida O‘zbekistonda kelayotgan qish mavsumida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan energiya resurslari taqchilligini qoplash bo‘yicha rejalashtirilgan chora-tadbirlar haqida gapirdi.
Unga ko‘ra, buning uchun zaxira ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalaniladi. Xususan, o‘tgan yilning noyabr oyida elektr energiyasi ishlab chiqarish uchun 1800−2600 tonna mazut yoqilgan bo‘lsa, bugungi kunda bu ko‘rsatkich kuniga 100−200 tonnani tashkil etib, 340 ming tonna mazut zaxirasini (avval 46 ming tonna bo‘lgan) shakllantirish imkonini berdi.
“Anomal sovuq havoda [mazutdan foydalanishni] kuniga 10 ming tonnagacha oshirish mumkin. 10 ming tonna mazut yoqish orqali kuniga 10 million kVt/soat elektr energiyasi taqchilligini qoplaymiz”, — dedi u.
Bundan tashqari, taqchillikning qolgan qismini qoplash uchun 838 ta yirik korxonani tungi ish rejimiga o‘tkazish rejalashtirilmoqda, bu esa yuklamani 1350 MVtga kamaytirish imkonini beradi. Shu bilan birga, tungi vaqtda faoliyat yurituvchi korxonalar uchun elektr energiyasi uchun amaldagi tariflardan 1,5 baravar past chegirma koeffitsiyenti qo‘llaniladi.
Uning ta’kidlashicha, yirik kompaniyalar reaktiv quvvatni kompensatsiya qiluvchi qurilmalarni o‘rnatishi kerak, ularning 200 dan ortig‘i allaqachon ko‘rsatmalar olgan.
Mazkur chora-tadbirlar tufayli kuniga 5 million kVt/soat elektr energiyasini tejash ko‘zda tutilgan.
Shuningdek, vazir zarur hollarda ko‘chalarni yoritishni tartibga solish ko‘zda tutilganini ta’kidladi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, o‘tgan yili iste’molning tig‘iz vaqtida 46 million kub metr gaz yoqilgan bo‘lsa, 2023-yilda issiqlik elektr stansiyalariga 51 million kub metr gaz yetkazib berilishi kafolatlanadi.
Kerak bo‘lsa, bugungi kunda kuniga 5 million kVt/soat elektr energiyasi oladigan Afg‘onistonga elektr energiyasi yetkazib berish ham qisqarishi mumkin.
Bundan tashqari, anomal sovuq ob-havo sharoitida O‘zbekiston kuniga 20 million kVt/soat elektr energiyasini import qilishni rejalashtirmoqda. Unga ko‘ra, yil boshidan buyon mamlakatga 4 mlrd kVt/soat elektr energiyasi yetkazib berilgan. Bugungi kunda O‘zbekiston elektr energiyasini Turkmanistondan, yozda esa Qirg‘izistondan qo‘shimcha ravishda sotib oladi.
“Ayni paytda O‘zbekistonda kuniga taxminan 212−220 million kVt/soat elektr energiyasi iste’mol qilinmoqda. O‘tgan yilgi g‘ayritabiiy sovuq havoda talabning eng yuqori darajasi 260 million kVt/soatga yetdi va 20 million kVt/soatga cheklovlar joriy etildi. 2023-yilda 280 million kVt/soatgacha bo‘lgan ehtiyojni to‘liq qoplash rejalashtirilgan”, — dedi Jo‘rabek Mirzamahmudov.
O‘tgan qish mavsumida gaz tanqisligining tig‘iz kuniga 21,6 million kub metrga yetdi. 2023-yilda o‘tkazish quvvati 18−20 million kub metrdan 35−40 million kub metrgacha ko‘tarilgan gaz taqchilligini gaz omborlaridan to‘ldirish, shuningdek, gaz ta’minotini har yili 5 million kub metrga kamaytirish rejalashtirilgan.
O‘tgan qish mavsumida gaz tanqisligining eng yuqori darajasi kuniga 21,6 million kub metrga yetdi. 2023-yilda gaz tanqisligini o‘tkazish quvvati 18−20 million kub metrdan 35−40 million kub metrgacha ko‘tarilgan gaz omborlaridan to‘ldirish, shuningdek, Uzbekistan GTL sintetik suyuq yoqilg‘i ishlab chiqarish majmuasiga gaz yetkazib berishni kuniga 5 million kub metrga qisqartirish rejalashtirilgan. Zarur bo‘lganda, ayrim gaz quyish shoxobchalariga (AGTKSH) gaz ta’minoti 30 foizga qisqartiriladi: hozirda ular kuniga 15 million kub metr gaz oladi, 5 million kub metrga cheklovlar joriy etilishi mumkin.
Energetika vaziri Toshkent va O‘zbekistonda energetika inqirozining oldini olish maqsadida qish mavsumiga qanday tayyorgarlik ko‘rilayotgani haqida ham gapirdi. Uning ma’lum qilishicha, shu maqsadda qozonxonalar ta’mirlanib, yangi podstansiya va elektr tarmoqlari qurildi, mazut zaxiralari yaratildi va boshqa ishlar amalga oshirilgan.
O‘tgan haftada prezident matbuot xizmati aholi va korxonalarni barqaror gaz bilan ta’minlash uchun O‘zbekistonga 5 milliard kub metr gazni kafolatli yetkazib berish masalasi hal etilgani haqida xabar bergan edi. Yaqin oylarda 2200 MVt quvvatga ega elektr stansiyalarini ishga tushirish, shuningdek, 900 ming tonna ko‘mir qazib olishni boshlash rejalashtirilgan.
Avvalroq “O‘ztransgaz”, “Hududgazta’minot”, “Hududiy elektr tarmoqlari”, “O‘zenergoinspeksiya” va boshqa korxonalar rahbarlari prezidentga qish mavsumiga tayyorgarlik bo‘yicha hisobot bergan edi. Ularning so‘zlariga ko‘ra, energiya tizimi “har qanday injiq ob-havo va anomal sovuqqa tayyor”.
