2023-yilning 1-yanvar holatiga davlat qarzi qoldig‘i 29,2 mlrd dollarni tashkil etib, 2022-yil davomida yalpi ichki mahsulot (YAIM)ga nisbatan 36,4 foizgacha pasaydi. Bu haqda Iqtisodiyot va moliya vazirligining 2022-yil yakuni bo‘yicha “O‘zbekiston Respublikasi davlat qarzi holati va dinamikasi sharhi”da ma’lumot berildi.
2022-yil yakuni bo‘yicha davlat tashqi qarzi 25,9 mlrd dollarni, davlat ichki qarzi esa 3,3 mlrd dollarni tashkil etdi. Davlat qarzi 2022-yil davomida 2,9 mlrd dollarga oshgan bo‘lsa-da, dollar hisobida yalpi ichki mahsulot tez sur’atda, ya’ni 11,1 mlrd dollarga o‘sgani tufayli davlat qarzining YAIMga nisbati pasaygan.
Davlat qarzining YAIMga nisbati 2021 йил yakunida 38 foiz, 2022 йил yakunida esa 36,4 foizni tashkil etgan. 2022-yil to‘rtinchi choragida davlat qarzi 3 mlrd dollarga oshgan (26,2 dan 29,2 mlrd dollargacha), 3 mlrd dollarning 2,7 mlrd dollari tashqi qarz hisoblanadi.
Xalqaro valyuta jamg‘armasining mamlakatlar иқтисодиётиga bag‘ishlangan hisoboti bo‘yicha Ўзбyekiстоннинг davlat qarzi bugungi kunda “мўъtaдил” darajada hisoblanadi.
Eslatib o‘tamiz, “2022 йил uchun Ўзбyekiстон Respublikasining Davlat budjeti тўғрисиda”gi qonunga muvofiq Ўзбyekiстон nomidan va kafolati ostida jalb qilingan davlat qarzining summasi yalpi ichki mahsulotning йиллик prognoz кўрсаткичиga nisbatan 60 foizdan oshmasligi belgilangan.
2022 йил davomida Ўзбyekiстон nomidan ёки kafolati ostida tashqi qarzni jalb etish бўйича imzolanadigan yangi shartnomalarning chegaralangan hajmi 4,5 mlrd dollar miqdorida hamda Ўзбyekiстон Respublikasi nomidan chiqariladigan davlat qimmatli qog‘ozlarining cheklangan sof hajmi 12 trln сўм miqdorida belgilangandi.
“2022 йил davomida umumiĭ қиймати 4,5 mlrd AQSh dollari miqdoridagi 23 ta (shundan 2,5 mlrd dollari davlat budjetini қўллаб-quvvatlash uchun) yangi davlat tashqi qarz bitimlari imzolandi hamda Davlat budjetini moliyalashtirish uchun sof hajmi 12 trln сўм бўлgaн davlat qimmatli qog‘ozlari chiqarildi”, — deyiladi vazirlik sharhida.
2022 йилda jalb qilingan tashqi qarz mablag‘lari (4 mlrd 486 mln dollar miqdoridagi 23 ta tashqi qarz bitimi) energetika, aholini toza ichimlik suvi va kanalizatsiya bilan ta’minlash, avtomobil йўлларини rivojlantirish, темирйўл va boshqa muhim ijtimoiĭ va strategik ahamiyat kasb etuvchi лойиҳаларни moliyalashtirish uchun jalb qilingan va ularni Jahon banki, Yevropa tiklanish va taраққиёт banki, Fransiya taраққиёт agentligi, Osiyë taраққиёт banki va Osiyë infratuzilmaviĭ investitsiyalar banki kabi xalqaro moliya institutlari имтиёзли shartlardagi uzoq muddatli kreditlari hisobidan bergan.
Davlat ichki qarzi
Davlat ichki qarzi qoldig‘i 2022 йилda 599,4 mln dollarga кўпайиб, 2023 йилнинг 1-yanvar holatiga 3,3 mlrd dollarni (2021 йил yakunida 2,73 mlrd dollar edi) ёки YAIMga nisbatan 4,1 foizni tashkil etdi. Shundan 13 trln сўми davlat qimmatli qog‘ozlariga, 2,16 mlrd AQSh dollari esa davlat kafolatlagan va ichki majburiyatlar бўйича davlat budjetidan қайtaриладиgaн qarzga to‘g‘ri keladi.
Davlat tashqi qarzi
Davlat tashqi qarzi qoldig‘i 2022 йилda 2,4 mlrd dollarga oshib, 2023 йилнинг 1-yanvar holatiga 25,9 mlrd dollarni ёки YAIMga nisbatan 32,25 foizni tashkil etdi. Shundan Ўзбyekiстон nomidan jalb qilingan tashqi qarz 19,8 mlrd dollarni ёки davlat tashqi qarzining 76,5 foizini, Ўзбyekiстон kafolati ostida jalb qilingan tashqi qarz 6,1 mlrd dollarni ёки davlat tashqi qarzining 23,5 foizini tashkil etdi.
