Statqo‘m $173 mln ga ko‘mir import qilingani va Qozog‘iston statistikasi bilan farq bo‘yicha izoh berdi

Davlat statistika qo‘mitasi so‘nggi bir oyda O‘zbekiston kutilmagan katta hajmi ko‘mir importi amalga oshirilgani sabablarini tushuntirdi.

O‘zbekistonning 11 oylik tashqi savdo aylanmasi to‘g‘risidagi hisobotda dastlab yanvar-oktabr oylarida 93,1 mln dollarga ko‘mir import qilingani aytilgan bo‘lsa, birgina noyabr oyida bu ko‘rsatkich 173 mln dollarni (jami 266,1 mln dollar) tashkil qilgan.

Davlat statistika qo‘mitasi o‘zgartish kiritgunga qadar va keyin gaz, ko‘mir va elektr energiyasi importi ko‘rsatkichlari.

Ko‘mir importining bu «misli ko‘rilmagan» hajmi savollarni tug‘dirdi. Moliyachi Otabek Bakirov ko‘mirni kim va qanday narxda import qilayotgani, buning uchun qancha budjet mablag‘lari ajratilayotgani, evaziga qancha elektr energiyasi ishlab chiqarilgani va uning narxi qancha ekanligini so‘radi.

U Qozog‘iston ma’lumotlariga tayanib, yanvar-avgust oylarida 28,72 dollar turadigan ushbu foydali qazilmaning o‘rtacha import hajmi 6 mln tonnaga yaqinroqni tashkil etishini ta’kidladi.

«Agar noyabrda ko‘mirni logistika bo‘yicha bizga eng yaqin bo‘lgan Qozog‘istondan sotib olgan bo‘lsak, bu 6 million tonna ko‘mir degani. Buncha ko‘mirni temir yo‘l tashiy olganmi? Buncha ko‘mir qaysi omborlarga joylashtirilgan? Uni ko‘rsa bo‘ladimi?» — deya so‘radi.

22 dekabr kuni Davlat statistika qo‘mitasi e’lon qilingan ma’lumotlarda texnik xatolik borligi va tashqi savdo aylanmasi hisobotiga o‘zgartirishlar kiritilgani haqida xabar bergan edi.

«2022 yilning yanvar-noyabr oylari uchun e’lon qilingan „O‘zbekiston Respublikasi tashqi savdo aylanmasi“ press-relizi 27-sahifasida keltirilgan ko‘mir va gaz importi ko‘rsatkichlarining texnik sabablarga ko‘ra, o‘rni almashib qolgan. Raqamlar o‘rni to‘g‘ri holatga keltirildi», — deyiladi xabarda.

«Gazeta.uz» so‘roviga ko‘ra, Davlat statistika qo‘mitasi 2021 va 2022 yillarning 11 oyi uchun ko‘mir importi bo‘yicha ma’lumotlarni taqdim etdi.

Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2021 yilning yanvar-noyabr oylarida O‘zbekiston 85,4 mln dollarlik (bir tonna uchun taxminan 38,3 dollar) 2,23 mln tonna — oyiga o‘rtacha 185,4 ming tonna ko‘mir import qilgan. Hajmning yarmidan ko‘pi (56,5%) Qozog‘iston hissasiga to‘g‘ri keladi, u yerdan 50 mln dollarga 1,26 mln tonna ko‘mir import qilingan, bu bir tonna uchun o‘rtacha 39,6 dollarni tashkil etadi.

Hajmi bo‘yicha ikkinchi o‘rinda Qirg‘iziston 931,1 ming tonna ko‘mir yetkazib bergan bo‘lib, u 27,3 mln dollarga (tonnasi 29,2 dollar) ko‘mir yetkazib bergan.

Bundan tashqari, Rossiyadan 7,5 mln dollar (bir tonnasi 281,2 dollar) evaziga 26,7 ming tonna ko‘mir keltirildi, bu Qozog‘istondan 7 barobar, Qirg‘izistondan esa deyarli 10 barobar qimmatroqdir.

2022 yilning 11 oyi davomida yangilangan ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatga 7,6 foizga ko‘p ko‘mir yetkazib berilgan — 105,8 mln dollarga 2,39 mln tonna. O‘rtacha import narxi ham 44,1 dollarga (+15,3%) oshdi.

Qozog‘istondan import biroz oshdi — 51,1 mln dollarga 1,296 mln tonnagacha (tonnasiga 39,4 dollar).

Qirg‘iziston yetkazib berish hajmini 32,3 mln dollarga (31,2 dollarga) 1,03 mln tonnaga, Rossiya esa 62,53 ming tonnaga (tonnasi uchun 347,8 dollar) oshirdi.

Qozog‘istondan importning o‘rtacha qiymati biroz pasaygan bo‘lsa, Qirg‘izistondan 6,8 foizga, Rossiyadan 23,7 foizga oshgan.

Biroq Qozog‘iston va O‘zbekistonning ko‘mir savdosi bo‘yicha statistik ma’lumotlarida sezilarli farq bor.

O‘zbekistonga ko‘mir, briket, koks yetkazib berish bo‘yicha ma’lumotlar

Manba: O‘zbekiston Davlat statistika qo‘mitasi va Qozog‘iston Milliy statistika byurosi.

Xususan, «Gazeta.uz» Qozog‘iston Milliy statistika byurosi ma’lumotlariga ko‘ra, yanvar-oktabr oylarida Qozog‘iston tomoni O‘zbekistonga 9,9 mln dollarga 364,5 ming tonna ko‘mir eksport qilgan, O‘zbekiston esa 1,14 mln tonna ko‘mir import qilgan. 44,8 mln dollarni tashkil etdi, bu esa qo‘shni davlat ma’lumotlaridan fizik jihatdan 3 barobar, qiymat jihatidan 4,5 barobar ko‘pdir.

O‘zbekiston Davlat statistika qo‘mitasining tushuntirishicha, statistik ma’lumotlarning tovar guruhiga qo‘ng‘ir ko‘mir (qo‘ng‘ir ko‘mir, TN VED kodi 2702) kiradi, Qozog‘iston esa faqat toshko‘mir (TN VED kodi 2701) bo‘yicha ma’lumotlarni taqdim etgan.