Birlashgan Millatlar Tashkiloti bosh kotibi Antoniu Guterrish 26 aprel kuni Moskvada Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan uchrashdi. BMT rahbari yig‘ilishdan ko‘zlangan maqsad tinchlik o‘rnatishga qaratilgan shoshilinch choralarni muhokama qilish deb atagan. Payshanba kuni Kiyevga tashrif rejalashtirilgan, u yerda bosh kotib Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy bilan uchrashadi.
BMT axborot xizmati xabariga ko‘ra, Rossiya Federatsiyasi prezidenti bilan yuzma-yuz uchrashuv bo‘lib o‘tgan, tomonlar BMT bosh kotibining insonparvarlik yordami va tinch aholini urush zonalaridan, xususan, qamaldagi Mariupol shahrida joylashgan hamda minglab tinch aholi va ukrainalik askarlar yashiringan «Azovstal» zavodi hududidan, tinch aholini evakuatsiya qilish bo‘yicha takliflarini muhokama qilgan.
«Prezident BMT va Xalqaro Qizil Xoch qo‘mitasining Mariupoldagi „Azovstal“ zavodidan tinch aholini evakuatsiya qilishda ishtirok etishiga rozi bo‘ldi», — dedi BMT matbuot kotibi Stefan Dyujarik. Uning so‘zlariga ko‘ra, endi bu masalani BMTning Gumanitar masalalar bo‘yicha boshqarmasi va Rossiya Mudofaa vazirligi vakillari muhokama qiladi.
Suhbat tafsilotlari
Kreml saytida Vladimir Putin va Antoniu Guterrish muzokaralari stenogrammasidan parcha chop etildi. Suhbatda Rossiya Federatsiyasi prezidenti Donbassda mojaroning kelib chiqishi va Ukraina hududiy qismlarining «Kosova pretsedenti»ga asoslanib Ukraina markaziy organlariga murojaat qilmasdan o‘z suverenitetini e’lon qilish huquqiga egaligi bo‘yicha o‘z pozitsiyasini bildirgan.
Antoniu Guterrishning aytishicha, u Rossiya Federatsiyasi Ukrainada sodir bo‘layotgan voqealar va Yevropaning global xavfsizligiga nisbatan bir qator da’volari borligini tushunadi. Biroq, BMT nuqtai nazaridan, bu shikoyatlar BMT Nizomi tomonidan taklif etilgan hujjatlar asosida hal qilinishi kerak, dedi u.
U har qanday davlatning hududiy yaxlitligini buzish BMT Nizomiga mutlaqo zid ekanligiga qat’iy ishonch bildirib, sodir bo‘layotgan voqealarni «Ukraina hududiga bostirib kirish» deb atadi.
Guterrish, shuningdek, BMT hech qachon Minsk jarayoniga ham, Normand formatiga ham taklif qilinmagani yoki ishtirok etishga ruxsat berilmaganini ta’kidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, BMTning Ukrainadagi gumanitar vaziyat bo‘yicha asosiy vazifasi ushbu vaziyatni hal qilishdir.
BMT rahbari Mariupoldagi, shu jumladan «Azovstal» zavodi hududidagi odamlarning ahvolini yumshatish va ularning azob-uqubatlarini kamaytirish uchun yagona maqsadda Xalqaro Qizil Xoch qo‘mitasi, BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi, Rossiya va Ukrainaning evakuatsiya qilishni istaganlarni evakuatsiya qilish bo‘yicha sa’y-harakatlarini birlashtirishni taklif qildi.
Rossiya Federatsiyasi prezidenti Mariupolda «hech qanday jangovar harakatlar yo‘q, ular to‘xtatilgan», dedi. Shuningdek, u «Azovstal» zavodida hujum amaliyotlarini o‘tkazmaslik haqida buyruq berganini aytdi.
Antonio Guterres Sergey Lavrov bilan uchrashdi
BMT bosh kotibi Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov bilan uchrashuvdan so‘ng jurnalistlarga dolzarb voqealar yuzasidan «juda ochiq muhokama» bo‘lganini ma’lum qildi. Shu bilan birga, u: «Ukrainada sodir bo‘layotgan voqealar bo‘yicha ikkita ajoyib pozitsiya borligi aniq», — dedi.
Rossiya tashqi ishlar vaziri bilan uchrashuv. Foto: BMT.
Rossiya Ukrainada «maxsus harbiy operatsiya» o‘tkazayotganini e’lon qildi, BMT esa 24 fevraldagi bosqinni Ukraina hududiy yaxlitligini buzish, BMT Nizomiga zid deb hisoblaydi, deya Guterrish so‘zlaridan iqtibos keltiradi BMT sayti.
«Ammo men chuqur aminmanki, biz urushni qanchalik tezroq to‘xtatsak, bu Ukraina xalqi, Rossiya Federatsiyasi xalqi va [bu urushdan] uzoqda bo‘lgan barcha uchun shunchalik yaxshi bo‘ladi», — dedi Guterrish.
Uning ta’kidlashicha, Donbassda «shafqatsiz jang»ga tayyorgarlik ko‘rilayotgan bir paytda ko‘plab tinch aholi halok bo‘lmoqda, yuz minglab odamlar jangovar zonalardan chiqa olmayapti. Shuningdek, u bir necha marta huquqbuzarliklar va ehtimoliy urush jinoyatlari haqidagi takroriy xabarlar aybdorlar javobgarlikka tortilishi uchun mustaqil tergov tomonidan tekshirilishi kerakligini qo‘shimcha qildi.
«Tinch aholini evakuatsiya qilish va o‘ta zarur yordamni yetkazish uchun bizga haqiqatan ham xavfsiz va barcha tomonlar hurmat qiladigan gumanitar koridorlar kerak», — dedi BMT rahbari. U «xavfsiz yo‘laklarini ochish va lokal o‘t ochishni to‘xtatish rejimlarini joriy etish imkoniyatlarini izlash, shuningdek, ularning real samaradorligi kafolatlarini ta’minlash uchun» Rossiya, Ukraina va BMTni o‘z ichiga olgan gumanitar aloqa guruhini yaratish taklifini bildirdi.
Urushning kengroq oqibatlari haqida gapirar ekan, BMT bosh kotibi butun sayyorada sezilayotgan oziq-ovqat va energiya narxlarining keskin ko‘tarilishi va birinchi navbatda eng zaif guruhlarga ta’sir ko‘rsatishi kabi «zarba to‘lqinlari»ni esladi.
Bosh kotib BMT Nizomi va xalqaro huquq hurmat qilinadigan, davlatlar o‘rtasidagi tenglik tan olinadigan «ko‘p qutbli» dunyo yaratish zarurligini ta’kidladi.
