Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бош котиби Антониу Гутерриш 26 апрель куни Москвада Россия президенти Владимир Путин билан учрашди. БМТ раҳбари йиғилишдан кўзланган мақсад тинчлик ўрнатишга қаратилган шошилинч чораларни муҳокама қилиш деб атаган. Пайшанба куни Киевга ташриф режалаштирилган, у ерда бош котиб Украина президенти Владимир Зеленский билан учрашади.
БМТ ахборот хизмати хабарига кўра, Россия Федерацияси президенти билан юзма-юз учрашув бўлиб ўтган, томонлар БМТ бош котибининг инсонпарварлик ёрдами ва тинч аҳолини уруш зоналаридан, хусусан, қамалдаги Мариупол шаҳрида жойлашган ҳамда минглаб тинч аҳоли ва украиналик аскарлар яширинган «Азовсталь» заводи ҳудудидан, тинч аҳолини эвакуация қилиш бўйича таклифларини муҳокама қилган.
«Президент БМТ ва Халқаро Қизил Хоч қўмитасининг Мариуполдаги „Азовстал“ заводидан тинч аҳолини эвакуация қилишда иштирок этишига рози бўлди», — деди БМТ матбуот котиби Стефан Дюжарик. Унинг сўзларига кўра, энди бу масалани БМТнинг Гуманитар масалалар бўйича бошқармаси ва Россия Мудофаа вазирлиги вакиллари муҳокама қилади.
Суҳбат тафсилотлари
Кремл сайтида Владимир Путин ва Антониу Гутерриш музокаралари стенограммасидан парча чоп этилди. Суҳбатда Россия Федерацияси президенти Донбассда можаронинг келиб чиқиши ва Украина ҳудудий қисмларининг «Косова прецеденти»га асосланиб Украина марказий органларига мурожаат қилмасдан ўз суверенитетини эълон қилиш ҳуқуқига эгалиги бўйича ўз позициясини билдирган.
Антониу Гутерришнинг айтишича, у Россия Федерацияси Украинада содир бўлаётган воқеалар ва Европанинг глобал хавфсизлигига нисбатан бир қатор даъволари борлигини тушунади. Бироқ, БМТ нуқтаи назаридан, бу шикоятлар БМТ Низоми томонидан таклиф этилган ҳужжатлар асосида ҳал қилиниши керак, деди у.
У ҳар қандай давлатнинг ҳудудий яхлитлигини бузиш БМТ Низомига мутлақо зид эканлигига қатъий ишонч билдириб, содир бўлаётган воқеаларни «Украина ҳудудига бостириб кириш» деб атади.
Гутерриш, шунингдек, БМТ ҳеч қачон Минск жараёнига ҳам, Норманд форматига ҳам таклиф қилинмагани ёки иштирок этишга рухсат берилмаганини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, БМТнинг Украинадаги гуманитар вазият бўйича асосий вазифаси ушбу вазиятни ҳал қилишдир.
БМТ раҳбари Мариуполдаги, шу жумладан «Азовсталь» заводи ҳудудидаги одамларнинг аҳволини юмшатиш ва уларнинг азоб-уқубатларини камайтириш учун ягона мақсадда Халқаро Қизил Хоч қўмитаси, БМТнинг Гуманитар масалаларни мувофиқлаштириш бошқармаси, Россия ва Украинанинг эвакуация қилишни истаганларни эвакуация қилиш бўйича саъй-ҳаракатларини бирлаштиришни таклиф қилди.
Россия Федерацияси президенти Мариуполда «ҳеч қандай жанговар ҳаракатлар йўқ, улар тўхтатилган», деди. Шунингдек, у «Азовсталь» заводида ҳужум амалиётларини ўтказмаслик ҳақида буйруқ берганини айтди.
Антонио Гутеррес Сергей Лавров билан учрашди
БМТ бош котиби Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров билан учрашувдан сўнг журналистларга долзарб воқеалар юзасидан «жуда очиқ муҳокама» бўлганини маълум қилди. Шу билан бирга, у: «Украинада содир бўлаётган воқеалар бўйича иккита ажойиб позиция борлиги аниқ», — деди.
Россия ташқи ишлар вазири билан учрашув. Фото: БМТ.
Россия Украинада «махсус ҳарбий операция» ўтказаётганини эълон қилди, БМТ эса 24 февралдаги босқинни Украина ҳудудий яхлитлигини бузиш, БМТ Низомига зид деб ҳисоблайди, дея Гутерриш сўзларидан иқтибос келтиради БМТ сайти.
«Аммо мен чуқур аминманки, биз урушни қанчалик тезроқ тўхтатсак, бу Украина халқи, Россия Федерацияси халқи ва [бу урушдан] узоқда бўлган барча учун шунчалик яхши бўлади», — деди Гутерриш.
Унинг таъкидлашича, Донбассда «шафқатсиз жанг»га тайёргарлик кўрилаётган бир пайтда кўплаб тинч аҳоли ҳалок бўлмоқда, юз минглаб одамлар жанговар зоналардан чиқа олмаяпти. Шунингдек, у бир неча марта ҳуқуқбузарликлар ва эҳтимолий уруш жиноятлари ҳақидаги такрорий хабарлар айбдорлар жавобгарликка тортилиши учун мустақил тергов томонидан текширилиши кераклигини қўшимча қилди.
«Тинч аҳолини эвакуация қилиш ва ўта зарур ёрдамни етказиш учун бизга ҳақиқатан ҳам хавфсиз ва барча томонлар ҳурмат қиладиган гуманитар коридорлар керак», — деди БМТ раҳбари. У «хавфсиз йўлакларини очиш ва локал ўт очишни тўхтатиш режимларини жорий этиш имкониятларини излаш, шунингдек, уларнинг реал самарадорлиги кафолатларини таъминлаш учун» Россия, Украина ва БМТни ўз ичига олган гуманитар алоқа гуруҳини яратиш таклифини билдирди.
Урушнинг кенгроқ оқибатлари ҳақида гапирар экан, БМТ бош котиби бутун сайёрада сезилаётган озиқ-овқат ва энергия нархларининг кескин кўтарилиши ва биринчи навбатда энг заиф гуруҳларга таъсир кўрсатиши каби «зарба тўлқинлари»ни эслади.
Бош котиб БМТ Низоми ва халқаро ҳуқуқ ҳурмат қилинадиган, давлатлар ўртасидаги тенглик тан олинадиган «кўп қутбли» дунё яратиш зарурлигини таъкидлади.
