Европа Иттифоқи Россияга санкциялардан қочишга ёрдам берадиган давлатларга нисбатан чекловчи чораларни жорий этиш режаларини муҳокама қилмоқда. Бу ҳақда The Telegraph таҳририят ихтиёрига келиб тушган махфий ҳужжатга таяниб хабар бермоқда.

Ҳар қандай мамлакат, бизнес ёки жисмоний шахсларнинг Россияга тақиқланган товарларни реэкспорт қилгани ҳақида далиллар аниқланса, уларнинг Европа Иттифоқи бозорига кириши чекланиши мумкин.

«Биз учинчи мамлакатлардаги жисмоний ва юридик шахсларга Россия ҳарбий ва мудофаа-саноат базасига моддий ёрдам кўрсатиш уларнинг ЕИ бозорига кириши учун жиддий оқибатларга олиб келиши ҳақида кучли сигнал юборишимиз керак», — дейилади махфий ҳужжатда.

Нашрнинг қайд этишича, Россиядаги савдо оқимларини кузатаётган расмийлар ва дипломатлар Европа Иттифоқи ҳамда Кремлнинг Марказий Осиёдаги анъанавий иттифоқчилари ўртасида истеъмол товарлари савдоси сезиларли даражада ошганини пайқашган.

«Фаоллиги 60−80 фоизга ошган янги йўналишлар Россия томонидан Ғарбнинг уруш машинасини фалаж қилишга қаратилган санкцияларни четлаб ўтиш учун қўлланяпти, деган хавотирлар бор», — дея таъкидлайди The Telegraph.

«Икки мақсадли технологиялар»

Юборилган товарларнинг аксарияти ҳарбий ва фуқаролик мақсадларида қўлланиладиган ҳамда Россияга экспорт қилиниши тақиқланган товарлар рўйхатига киритилган «икки мақсадли» технологияларни ўз ичига олади.

Гап асосан Европа Иттифоқидан Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистонга экспорт қилинадиган кир ювиш машиналари, эски автомобиллар ва фотокамералар ҳақида бормоқда.

«Кўплаб товарлар демонтаж қилинмоқда, яримўтказгичлар ва бошқа компонентлар Украинада шикастланган Россия танклари, бронетранспортёрлари ва разведкачи дронларини тиклаш учун фойдаланилмоқда, деган хавотир бор», — деб ёзади The Telegraph.

«Бу жуда катта муаммо, — деди ЕИдаги юқори мартабали дипломатик манба. — Санкциялар тузилмасининг катта қисми бузилмоқда».

Шу билан бирга, ЕИ расмийлари экспорт декларациясини фақат блокнинг ташқи чегарасигача кузатиб боришлари мумкин, юклар кўздан ғойиб бўлганидан сўнг эса улар аллақачон Россияга етиб борган бўлиши мумкин, дейилади хабарда.

Чегаралар

Европа Иттифоқидан чиқадиган товарларнинг аксарияти Литва билан қуруқлик чегараси орқали Белоруссияга жўнатилади ва кейин Марказий Осиёга реэкспорт қилинади. Польша чегарани ёпди, лекин Литва ва Беларусь ўртасидаги ўтиш ҳали ҳам очиқ, дея таъкидлайди газета.

«Шахсий суҳбатларда Вильнюс Беларусь билан чегараси орқали ўтган савдонинг 97 фоизи бошқа аъзо давлатларга тўғри келишидан шикоят қилди. Шарқий пойтахт Москвага ёрдам бераётган давлатларга савдо чекловлари жорий этиш режасини маъқуллаган 19 аъзо давлат қаторига киради.

Ушбу режага кўра, Россия иттифоқчиларига қарши санкцияларни кенгайтириш билан бир қаторда, Европа Иттифоқи биринчи навбатда Марказий Осиё давлатлари билан дипломатик музокаралар олиб бориши, уларни оқибатлардан огоҳлантириши керак.

Ғарб нашрлари ўтган йили Россия Қозоғистон, Ўзбекистон ва Арманистон билан савдо ҳажмини кескин оширганига кўпроқ эътибор қаратмоқда.

Март ойида Bloomberg агентлиги ЕИ илғор Европа технологиялари ва Россия Украинада ҳарбий мақсадларда фойдаланиши мумкин бўлган бошқа товарлар импортини кескин оширган мамлакатларга мурожаат қилишни режалаштираётгани ҳақида хабар берган эди. Шап Туркия, БАА, Қозоғистон ҳамда Шарқий Европа ва Марказий Осиёнинг бошқа давлатлари ҳақида кетаётган бўлиши мумкин.

Бир ҳафта ўтгач, Reuters агентлиги сўнгги ҳафталарда Россия компаниялари Қозоғистондаги ҳамкорларига санкцияларни четлаб ўтиш учун зарур товарларни импорт қилишда ёрдам сўраб мурожаат қилаётганини билдирди. Гап турли маҳсулотлар — телефонлар, электроника, нодир металлар, банк карталари учун материалларни етказиб бериш ҳақида бормоқда.

Яқинда Financial Times газетаси Қозоғистон апрелдан бошлаб Россияга реэкспорт қилиш учун мамлакат орқали ўтадиган товарларни кузатишни бошлашини ёзди. Бу чора-тадбирлар Ғарбнинг хорижий компания ва шахсларнинг Россияга санкцияларни четлаб ўтишда ёрдам беришига йўл қўймаслик истаги фонида кўрилаётгани таъкидланди.