Ўзбекистон ҳукумати давлат бюджети тақчиллигининг чекланган миқдорини ошириш тўғрисидаги қонун лойиҳасини Олий Мажлис Қонунчилик палатасига киритди. Бу ҳақда парламент қуйи палатасининг 25 октябрь куни бўлиб ўтган йиғилишида бош вазир ўринбосари — иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазири Жамшид Қўчқоров маълум қилди.

ЎзЛиДеП партиясидан сайланган депутат Дониёр Ғаниев ҳукумат биринчи ярим йиллик якунлари бўйича ҳисоботини тақдим этиш вақтида давлат бюджети тақчиллигининг чекланган миқдорини 4 фоизгача оширишни сўраш ниятини билдирганини, бироқ ҳали ҳам бу ишни амалга оширмаганини эслатиб ўтди.

«Тез орада биз 2023 йил учун мўлжалланган давлат бюджети лойиҳасини кўриб чиқишни бошлаймиз. Бироқ, афсуски, 2022 йилги бюджетга ўзгартишлар киритиш бўйича лойиҳа ҳали ҳам муҳокамага киритилгани йўқ. Ўзгаришлар бўладими, биз ҳозир билмаяпмиз. Агар бўлса, қайси харажатлар ҳисобига? Бу бўлажак харажатларми ёки қилиб бўлинган харажатларни молиялаштиришми? Агар биз ноябрда қилиб бўлинган харажатлар учун молиялаштиришни тасдиқлайдиган бўлсак, бу парламентни ноқулай аҳволда қолдиради», — деди у.

Дониёр Ғаниев. Фото: Олий Мажлис Қонунчилик палатаси

Жамшид Қўчқоровнинг маълум қилишича, давлат бюджети тақчиллигининг чекланган миқдорини ошириш тўғрисидаги қонун лойиҳаси куни кеча Қонунчилик палатасига киритилган.

«Биз олти ой якунлари бўйича бюджет тақчиллигини кўпайтириш бўйича мурожаат қилсак керак, деб айтгандик. Шу гапимизни ҳозир ҳам такрорлаймиз. Бюджет тақчиллиги ЯИМнинг 4 фоизини ташкил этади, деган ҳисоб-китобимиз бор. Кеча 2022 йилги давлат бюджети тўғрисидаги қонунга ўзгартириш киритиш бўйича қонун лойиҳасини Қонунчилик палатасига жўнатдик. Мен узр сўрайман, бу йил ҳақиқатан ҳам кечикиб кетяпмиз»,

Унинг сўзларига кўра, 2023 йилги давлат бюджетини ишлаб чиқишда инобатга олинадиган макроиқтисодий ёндашувлар ва 2023 йилги иқтисодий прогнозлар устидаги ишлар 90 фоизга якунланган. Унинг қайд этишича, Вазирлар Маҳкамаси ва Президент администрацияси ҳам келгуси йилги «ёндашувлар» бўйича саволлар ва таклифлар йўллаган.

«Умуман олиб қарайдиган бўлсак, 2022 йил ва бўлажак 2023 йил ҳам бир сўз билан айтганда, бу — ноаниқлик. Ноаниқлик жуда ҳам кўп… Халқаро валюта жамғармаси, Жаҳон банкининг янги прогнозлари охирида ҳам „ноаниқликлар сақланиб қолмоқда“, дейиляпти. Ёки озиқ-овқат масаласи бўйича айтяптики, келаси йили дунёда озиқ-овқат маҳсулотлари инфляцияси бироз пасаяди, лекин вазият мураккаблашиши мумкин. Худдики четдан қараган бир одам: „Буларнинг ўзи бир ҳисоб-китоби борми ё баҳона қиляптими?“, деган савол туғилиши мумкин, лекин ундай эмас», — деди бош вазир ўринбосари.

Унинг сўзларига кўра, ҳукумат бюджет тақчиллиги 4 фоиздан ошиб кетмаслиги учун барча чораларни кўради.

Депутат Дониёр Ғаниев 2 ноябрь куни «Газета.uz» мухбири билан суҳбатда ҳукумат давлат бюджети тақчиллигини 3 фоиздан 4 фоизга ошириш тўғрисидаги қонун лойиҳасини киритган, бу бюджет харажатларининг 8 трлн сўмга ошишини англатади. Депутатнинг сўзларига кўра, Ўзбекистон номидан чиқариладиган давлат қимматли қоғозларининг умумий ҳажмини икки баробарга — 6 трлн сўмдан 12 трлн сўмгача ошириш таклиф қилинмоқда.

Бюджет кодексига мувофиқ, давлат бюджети тўғрисидаги қонун лойиҳаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан Қонунчилик палатасига, қоида тариқасида, 15 октябрдан кечиктирмай Ҳисоб палатасининг хулосаси билан киритилади, бироқ амалда ушбу муддатга деярли амал қилинмайди. Лойиҳа Қонунчилик палатаси томонидан, қоида тариқасида, 15 ноябрдан кечиктирмай кўриб чиқилиши керак. Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилинган қонун Сенатга кўриб чиқиш учун қабул қилинган кундан эътиборан беш кун ичида юборилади, Сенат эса, қоида тариқасида, уни 15 декабрдан кечиктирмай маъқуллаши лозим.

Молия вазири Тимур Ишметов биринчи ярим йиллик якунларига кўра бюджет тақчиллиги ЯИМга нисбатан 3,7 фоизни ёки 14,4 трлн сўмни ташкил этганини маълум қилган эди. Бу бюджет тақчиллигининг тасдиқланган чекланган миқдоридан юқоридир.

Ўтган йили молия вазири 2022 йилдан бошлаб барча вазирликлар учун бюджет маблағларини сарфлаш бўйича асосий иқтисодий кўрсаткичлар ўрнатилиши режалаштирилаётганини маълум қилган эди. Унинг сўзларига кўра, бюджет тақчилигини қатъий топшириқлар асосида 3 фоизгача пасайтириш ва «бюджет харажатларини қаттиқ назорат қилиш» кўзда тутилган эди.

2021 йилнинг сентябрида молия вазири ўринбосари Аҳадбек Ҳайдаров 2020 йилги инқироздан кейин кескин ошиб кетган бюджет харажатларини энди инқироздан аввалги кўрсаткич — ЯИМнинг 27 фоизи даражасидаги кўрсаткичгача пасайтириш режалаштирилганини айтиб ўтган эди. Бундан ташқари, унинг қайд этишича, ҳукумат келгуси йиллар давомида давлат қарзи даражасини 50 фоиз миқдорида, бюджет тақчиллигини эса 2 фоизлик кўрсаткичда ушлаб туришни мақсад қилган.