Украинада уруш бошланганидан сўнг кўпгина Россия фуқаролари Ўзбекистонга, жумладан Тошкент шаҳрига кўчиб кела бошлашди. Уларнинг кўпчилиги IT-мутахассислар бўлса-да, релокантлар орасида бошқа соҳа вакиллари ҳам бор. TJ сайтида шундай релокантлардан бири ўзининг Тошкентга кўчиб келиши, Ўзбекистондаги турмуш-тарзи ва бу ердаги муҳит ҳақида ўз фикрлари билан улашган. «Газета.uz» ушбу мақоланинг қизиқарли жойларини таржима қилиб, ҳавола этади.
Тошкентга кўчиб ўтиш
«24 февраль куни бу воқеалар бошлангач, кетиш кераклигини англаш учун менга уч кун етарли бўлди», — деб ёзади у. Муаллиф бошида Грузияга кўчиб ўтишни режалаштирган ва чипта сотиб олган, аммо жанубдаги авиарейслар бекор қилингач, чиптани топширишга мажбур бўлган. «Март бошида ваҳима авж олди, Истанбулгача бўлган авиарейслар чипталарининг нархи кўтарилиб кетди. Натижада қаерга бўлса ҳам кетиш мақсадида Тошкентгача авиачипта сотиб олдик (таҳр. — муаллиф ўз жуфти билан бирга йўлга чиққан)», — дейди у. Муаллиф Тошкентда бироз вақт бўлиб, кейинчалик Тбилисига кетишни режа қилган. Бундан олдин улар Ўзбекистонда бўлишмаган.
«Олдиндан бир ҳафта учун энг арзон ётоқхонани банд қилиб қўйдик (10 минг рубль атрофида). Учишдан бир кун олдин вакцина олганимиз тўғрисида сертификатимиз бўлишига қарамай, ПЗР тест топшириш зарур эканлиги ҳақида билиб қолдик. Дарҳол тест топширдик», — деб ёзади у.
Нега Ўзбекистон танланди? Плюслар ва минуслар
Муаллиф Ўзбекистонга келишга қарор қилгани учун асосий сабаблар сифатида қуйидагиларни санаб ўтди.
Россияликлар учун энг қулай визасиз режим. «Бу томондан Ўзбекистон Грузиядан ҳам қулайроқ. Грузияда бир йилда бир марта визаран (таҳр. — visa run сўзидан келиб чиққан) қилдиришга тўғри келади, Ўзбекистонда бунга ҳожат йўқ. Мамлакатда истиқомат қилиш муддати чегараланмаган. Ягона шарт — ушбу муддат давомида сизда вақтинчалик рўйхатдан ўтганлик ҳақида ҳужжат бўлиши керак», — дейди у.
Бу ерда русларга жуда яхши муносабатда бўлишади. «Ўзбекистонда сизга ёрдам беришга ҳаракат қилишади, меҳмон қилишади. Тил бўйича муаммолар бўлмайди, аҳолининг катта қисми рус тилида сўзлаша олади».
Бу ерда анчадан буён ковид йўқ, ниқоб тақиш талаб қилинмайди. Кунига ўндан кам одамда касаллик аниқланади.
Муаллиф шунингдек, бошқа жиҳатларни ҳам санаб ўтган. Мисол учун, унинг фикрича, Ўзбекистон расман дунёвий мамлакат бўлса-да, мусулмон давлатига хос хусусиятларга эга. Бундан ташқари, минус сифатида мамлакатнинг Афғонистон билан чегарадош эканлиги, «совет тузуми тарафдорларининг кўп эканлиги» айтиб ўтилган. «Кўпчилик ўзбеклар ахборотни ТВдан олади. Ёшлар эса Украинани қўллаб-қувватлашади», — дейди у.
Ўзбекистон ҳақида фикрлар
«Ўзбекистонга келмагунимча менинг тасаввурларим, эҳтимол, юртимиздаги кўпчилик инсонларники билан бир хил бўлган. Ва мен фикрларимнинг хато эканлигини кўриб қувондим. 2016 йилдан кейин мамлакат демократия томонга қараб ҳаракатланишни бошлаган. Ижтимоий реформалар бўлмоқда, ҳаёт сифати яхшиланмоқда ва ҳар хил соҳаларда имтиёзлар яратилмоқда. Тошкентда эса ўзингизга керакли ҳамма нарсани топа оласиз», — дейди релокант.
Шунингдек, айтилишича, «Қозоғистондан фарқли ўлароқ Ўзбекистоннинг бундан 10 йил муқаддам Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти (ОДКБ) дан чиқиб кетгани» муаллиф учун бу ерни танлашга сабаблардан бири бўлган. «Мамлакат Украинадаги ҳодисаларга нисбатан нейтралликни сақлашга ҳаракат қилмоқда (чунки иқтисодий жиҳатдан Россия импортига боғланиб қолган), аммо Россиянинг агрессиясини қўллаб-қувватламаслигини бир неча бор билдирган», — дейди у.
Муаллиф Грузияни ҳозирда «порох тўлдирилган бочкага» қиёслаган. «Грузия Россияни Абхазия ва Жанубий Осетия учун кечира олмайди. Айниқса ҳозирги — ушбу ҳудудларни қўшиб олиш учун референдум ўтказилаётган бир даврда. Ўзбекистон эса Россия билан ҳаттоки чегарадош ҳам эмас», — дея фикрини ифодалаган. Шунингдек, у Тошкентдан исталган жойга, ҳаттоки Нью-Йоркга учиб кетиш имконияти мавжудлигини таъкидлайди.
Тошкентдаги ҳаёт
Пул масаласи. Мақолада Visa ва Mastercard карталари блоклаб қўйилгани учун аввало пул ечишда муаммолар бўлгани, «Мир» карталари ишлаши айтилса-да, ундан ҳамма ерда ҳам фойдаланиб бўлмаслиги айтилган. Ечим: маҳаллий банклар орқали пластик карта очтириш ёки нақд пул кўринишида пул ўтказмаларини (ўз-ўзига) амалга ошириш. Муаллифнинг таъкидлашича, «ўзбек сўми долларга жуда боғланиб қолган». «Бу ерда доллар худди иккинчи валютадек — машиналар, уйларнинг қиймати долларда ўлчалади, кўплаб эълонларда суммалар долларда кўрсатилган».
Турар-жойлар. «Энг муҳими — вақтинчалик рўйхатдан ўтиш. Бусиз бу ерда яшаш мумкин эмас», — дейди муаллиф. Бошида релокантлар телеминорага яқин жойдаги ётоқхонада $78 эвазига 6 кеча тунашган ва бу вақт оралиғида бундан ҳам арзонроқ жой қидиришган. Ётоқхона тўлиб кетгач ва муддатни узайтириш учун рухсат берилмагач, $24 эвазига 2 кеча бошқа жойда бўлиб туришган. «Пуллар жуда тез тугаётган эди. Ўша вақтда 1300 сўмлик лапша ва 1600 сўмлик нон билан озиқланардик», — дейди у. Охири риэлтор уларга ойига 1 млн 300 минг сўм эвазига бир хона топиб берган. «Биз қандайдир рус алкашларининг уйида яшадик. Бундан ёмони бўлмасди. Икки ҳафтадан сўнг биз бошқа жойга кўчиб ўтдик». Муаллиф масофадан туриб Россиядаги ишини давом эттирган ва ойлик тушгач, яхшироқ квартирага кўчиб ўтган.
«Ҳозир биз $250 эвазига икки хонали уйда ижарада турамиз. Грузиядаги турар-жойлар учун юқори нархлар билан солиштирадиган бўлсак, бу ерда $200 эвазига бир хонали уйни ижарага олиш мумкин. Бу пуллар эвазига сиз камтарона мебель, эскирган деворлар, носоз сантехника ва суваракларга эга бўласиз. $250 лик вариантда эса сувараклар бўлмайди. Масалан Чирчиқ (шаҳардан 40 км узоқликда) томонлардан квартира қидирадиган бўлсангиз, бу нархга яхшигина уйни ижарага олиш мумкин. $300 лик уйда эса сизда кондиционер бўлади, $400 га эса евроремонтли квартирада яшайсиз», — дейди муаллиф.
Унинг ёзишича, Тошкентда коммунал тўловлар жуда арзон (айниқса ҳозир, иситиш тизими ўчирилган пайтда). «Бу ой масалан 182 000 минг сўм тўладик».
Алоқа ва интернет. «Тарифлар асосан жуда кўп минутларни ўз ичига олади (ойига 45 000 минут — ҳатто бир ойнинг ўзида бунчалик дақиқа йўқ, бунга нима дейсан, Илон Маск?), интернет эса лимитланган, 20−40 ГБ атрофида. Бунинг нархи 70−80 минг сўмни ташкил қилади. 150 минг сўмга эса лимитланмаган тарифга уланиш мумкин. Мен қаерга борган бўлсам ҳамма ерда 4G бор эди», — дейди у.
Овқатлар. Муаллиф Ўзбекистонда кичик бизнес гуллаб яшнаётганини, кичик дўконлар — озиқ-овқат ва хўжалик дўконлари кўп эканлигини таъкидлаган.
«Бошида мен маҳсулотларнинг қимматлигини кўриб қўрқиб кетгандим. Одатда нархларни хаёлимда рублга қиёслаган ҳолда, яъни 1 рублни 100 сўмга тенглаган ҳолда ҳисоблардим. Ҳозир рубль курси 170 сўмга чиққач, ҳамма нарса арзон бўлиб қолди», — дейди у.
Шунингдек, у бу ерда импорт маҳсулотларининг қиммат эканлигини, чунки Ўзбекистонда импорт учун солиқ жуда юқори эканлигини таъкидлаб ўтди. «Шунинг учун, иложи борича маҳаллий маҳсулотларни сотиб олаяпмиз. Аммо сабзавотлар (айниқса кўкатлар) бу ерда жуда арзон, сифати ҳам Россиядагидан анча юқори», — дейди у.
«Korzinka, Carrefour, Makro каби супермаркетларда нархлар юқори, аммо одам камроқ ва хизмат кўрсатиш даражаси яхши. Менга Havas деб номланадиган дискаунтер ҳам ёқди. Аммо бозорлар турганда дўконлар нима учун кераклигини тушунмайман», — дейди муаллиф.
«Бозор — сиз истаган нарсанингизни топишингиз мумкин бўлган, шарқона муҳит уфуриб турадиган, нархлар паст бўладиган ва савдолашиш имконияти мавжуд бўлган жуда ажойиб жой. Менинг севимли бозорим — бу афсонавий Чорсу, мен у ерга ҳар ҳафта бораман. Агар яқинроқда яшаганимда, у ерга ҳар куни борган бўлардим», — деб ёзган у.
Фото: Чорсу бозори / TJ
Муаллиф Ўзбекистонда маҳсулотларни (тухум, сигарет, дорилар, болалар таглиги) доналаб сотиб олиш мумкинлигига эътибор қаратиб, бунинг иқтисодий жиҳатдан жуда қулай эканлигини таъкидлаган.
Транспорт. Тошкентда транспорт жуда арзон эканлиги айтилади.
Иш топиш ва маошлар. Муаллифнинг фикрича, IT-соҳасида фаолият юритадиганларга Ўзбекистонда омад кулиб боқади.
«Ўзбекистонда россиялик тажрибали мутахассисларга, айниқса IT-соҳасидаги мутахассисларга бўлган талаб жуда юқори. Бу ерда сизни ўзлари топиб олишади ва катта миқдорда маош таклиф қилишади», — дейди у.
Муаллиф мақола сўнгида Ўзбекистонга келгач вақтинчалик «прописка» масаласида муаммо бўлганда, уларга нотаниш инсонларнинг ёрдам бергани, унга ҳатто яқинлари ҳам олдин бунчалик ёрдам бермаганини айтиб ўтган.
