Ўзбекистонда диний эркинлик соҳасида муҳим ислоҳотлар амалга оширилди, бироқ сўнгги пайтларда «эски кунларни акс эттирувчи» ҳолатлар кузатилмоқда, дея таъкидлади АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Дэниел Розенблюм 16 май куни пойтахтда ўтказилган «Декларациялар мулоқоти» форумида.
Америка дипломатик миссияси раҳбари элчихона бундай мулоқотларда бир неча бор иштирок этиб, уч йиллик иш давомида Ўзбекистон ва АҚШ ўртасидаги мулоқот кенгайганини қайд этди. У ўзини Ўзбекистоннинг дўсти деб билишини ҳам қўшимча қилди.
«Диний эркинлик америкаликлар учун ҳам муҳим ҳисобланади. Йиллар давомида биз ташқи сиёсатимизда буни қўллаб-қувватлашга эътибор қаратдик. Давлат департаменти ҳар йили дунёдаги диний эркинлик борасида ҳисобот бериб боради. Бу билан биз мукаммалмиз, бошқаларга ўргатяпмиз демоқчи эмасмиз. Албатта, бизда ҳам бағрикенгликни олдинги суриш бўйича қиладиган ишларимиз жуда кўп», дея Дэниел Розенблюмнинг сўзларини келтирмоқда Bugun.uz.
Ўзбекистонда 2016 йилдан буён жуда катта ўзгаришлар бўлди, дея таъкидлади элчи. 2020 йилда Ўзбекистон диний эркинликни чеклаш борасида махсус кузатиб бориладиган мамлакатлар рўйхатдан (Special Watch List) чиқариб ташланди. «Бу ўтган давр мобайнида Ўзбекистон ҳукумати томонидан қилинган ишларнинг натижасини кўрсатади. Шунингдек, юзлаб сиёсий ва диний махбусларнинг эркинликка чиқарилиши ҳам бунга мисол бўла олади», — деди дипломат.
«Кичик диний гуруҳларнинг рейдлари ҳам тўхтатилди. Бу эса диний эркинлик борасида жуда муҳим қадамлардан эди. Ўзбекистон ҳукумати диний эркинлик борасидаги нозик масалаларни ҳам халқаро ҳамжамият билан муҳокама қилишга тайёрлигини кўрсатди. АҚШ буларни қўллаб-қувватлайди», — деди Дэниел Розенблюм.
Шунга қарамасдан, элчи амалга оширилган ислоҳотлар билан бир қаторда Ўзбекистонда эски даврларни акс эттирувчи ҳолатларни ҳам кўриб турганини қайд этди. Бунга мисол сифатида бир қатор ҳолатларни санаб ўтди.
«Қилинган ишлардан қатъи назар, охирги пайтларда Ўзбекистонда эски даврларни акс эттирувчи ҳолатларни ҳам кўриб турибмиз. Одамни ташвишга соладиган мисолларни санаб ўтмоқчиман: экстремистик материал туфайли одамларнинг қамалиши, кичик диний ташкилотларнинг рўйхатдан ўтишида уларга тўсиқлар қўйиш, хусусан, вилоят ва туманлар ўртасида, шунингдек, ички ишлар ҳодимлари томонидан соқол қўйган одамларнинг соқолини мажбурлаб олдириб ташлаш ҳолатлари ва бошқалар», — дея таъкидлади у.
АҚШ шунингдек, 2021 йилнинг июлида янги таҳрирда қабул қилинган «Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида»ги қонундан ҳам «унчалик хурсанд эмас», деди Дэниел Розенблюм.
«Масалан, мажбурий рўйхатдан ўтиш ҳозир ҳам қонуний талаб бўлиб қолмоқда. Яқинда янгиланган қонун бўйича диний ташкилотларнинг рўйхатдан ўтиш жараёни ҳали ҳам кенг, мураккаблигича қолмоқда, баъзи талаблар халқаро қонун талабларига зид келяпти. Ноқонуний диний адабиётлар одамларнинг ички ишлар ходимлари томонидан қўлга олинишига олиб келмоқда. Одамларда ўз динларига эркин риоя қилиш имкониятига эга бўлиши керак», — деди у.
Розенблюм Ўзбекистонда 2016 йилдан бери катта ютуқларга эришганини қайта таъкидлаб, «бироқ шу кунларда айрим нарсалар орқага кетгандиек туюляпти» деди.
«Орқага кетмайлик, олдинга кетайлик, янада бағрикенгроқ жамият сари ҳаракат қилайлик. Шундай жамият бўлсинки, бу ерда турли хил динларга, кичик динларга ҳам жой бўлсин», — деди у.
Шу кунларда «Газета.uz» Тошкентда фуқароларни яна ИИБга олиб бориб, соқолларини олишга мажбурлашгани ҳақида ёзганди. Улардан бирининг сўзларига кўра, уларга 15 сутка қамоқ билан таҳдид қилишган ва шундан кейин соқолини олишга мажбур бўлишган. ИИВ матбуот котиби фуқаролар ўз ҳуқуқлари поймол этилган деб ҳисобласа, шикоят қилиши мумкинлигини қайд этганди.
