«Газета.uz» ўқувчиларидан келган мурожаатга кўра, бир ойлик ҳарбий хизмат учун тўловни амалга оширган, лекин карантин сабабли 27 ёшга тўлишидан олдин ҳарбий хизматга боролмаган бир нечта фуқаролар мавжуд.
Улардан бирининг маълум қилишича, фуқаро 2021 йилнинг апрель ойида (ўша пайтда у 26 ёш бўлган) бир ойлик ҳарбий хизматга тўловни амалга ошириб, ўқишни битирганидан сўнг ҳарбий хизматга август ёки сентябрь ойларида боришни режалаштирган. Бироқ, у 2021 йилнинг август-сентябрь ойларида Мудофаа бўлимларида коронавирус инфекцияси сабаб карантин жорий этилгач, бир ойлик ҳарбий хизматга бора олмаганлигини айтди.
Фуқаронинг айтишича, 2021 йилнинг июль ойида Мудофаа вазирлигининг тегишли бўлимидан унга қўниғироқ бўлиб, карантин тугагач, ҳарбий хизматга юборилиши маълум қилинган. Карантин октябрь ойида тугагач эса фуқаро 27 ёшга тўлгани сабабли унинг ҳарбий хизматга бориши қонуний жиҳатдан имконсиз эканлиги айтилган ва ҳарбий хизмат учун тўланган тўлов қайтариб берилмаган.
Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 5 апрелдаги 267-сон қарорида фақат ҳарбий хизматга яроқсиз деб топилган ва тиббий-меҳнат экспертизаси томонидан 27 ёшгача I, II, III гуруҳ ногиронлиги тўғрисида маълумотнома берилган чақирилувчиларга, шунингдек, вафот этган ва Махсус ҳисоб рақамига янглишиб ўтказилган пул бадаллари қайтариб берилиши, бошқа ҳолларда тўланган пул бадали қайтариб берилмаслиги белгиланган.
«Газета.uz»га мурожаат қилган фуқаро пулни қайтаришни эмас, ҳарбий хизматни ўтиш имкониятини сўраб президент порталига мурожаат қилганини айтди. У 2020 йилнинг апрель-май ойларида Ўзбекистон бўйлаб ҳарбий қисмларда карантин чоралари жорий этилиб, карантиндан сўнг айнан шу ойларда 27 ёшга тўлган чақирилувчиларга кейинчалик ҳарбий хизматни ўташларига рухсат берилганини таъкидлади.
Ушбу вазиятга аниқлиқ киритиш мақсадида «Газета.uz» Мудофаа вазирлиги билан боғланди ва саволларга жавоб олди.
Вазирлик ҳақиқатдан ҳам 2020 йилда коронавирус туфайли карантин жорий қилинган даврда 27 ёшга тўлиб қолган сафарбарлик чақирув резерви хизматчиларига 2020 йилнинг октябрь-ноябрь ойларида истисно сифатида ойлик ҳарбий йиғинга қатнашишига рухсат берилганлигини таъкидлади.
Мудофаа вазирлиги матбуот хизматининг маълум қилишича, ҳозирда республика бўйича муддатли ҳарбий хизматга шартнома тузиб, тўловни тўлиқ амалга оширган ва 27 ёшга тўлиб қолган фуқароларнинг сони 64 нафарни ташкил этади.
Вазирликнинг қайд этишича, ҳарбий хизматни тартибга солувчи қонун ҳужжатларида карантин билан вазиятларда ҳарбий хизмат турларини ўташ бўйича моддалар мавжуд эмас.
«Газета.uz» ушбу ҳолат юзасидан Қонунчилик палатаси депутати Расул Кушербаевдан ҳам изоҳ сўради.
«Мудофаа вазирлиги 2020 йилда 27 ёшдан ўтганларни ҳам бир ойликка чақирган эди. 2021 йилга келиб чақирмаган. Яъни, битта масалада икки хил позиция бўляпди. Бу — нотўғри. Шунинг учун, менинг фикрим, вазирлик 27 ёшга тўлиб қолган бўлса ҳам, карантин даврини ҳисобга олган ҳолда буларни бир ойлик хизматга чақириши керак», — дейди Кушербаев.
Депутат икки томон ўртасида тузилган шартномада «форс-мажор ҳолатлар» ҳақида банд бўлиши лозимлигини таъкидлади.
«Улар шартнома тузаётган вақтда ёки ўша қонунни ёзаётган вақтда 2020−2022 йиллар оралиғида шунақа пандемия бўлиб қолишини билмаганмиз. Бу кўзда тутилмаган ҳолат — форс-мажорга киради. Шу боис, форс-мажор ҳолатида бўлган бундай муаммолар фуқаро айтаётган талаб бўйича унинг фойдаси йўлида ҳал қилиб берилиши керак. Масалан, Мудофаа вазирлиги буни ҳал қиламан деса қонун уларни ҳеч қандай жазоламайди. Чунки, бу пандемия кўзда тутилмаган, олдиндан билиш мумкин бўлмаган ҳолат, яъни буни енгишнинг иложи йўқ», — деди Қонунчилик палатаси аъзоси.
Расул Кушербаев қонунчиликдаги бартараф қилиб бўлмайдиган, зиддиятли вазиятлар фуқаронинг фойдасига ҳал этилиши кераклигини қайд этди.
«Фуқаронинг фойдасига ҳал қилинади. Бу Фуқаролик кодексида ҳам ёзиб қўйилган. Яъни, хоҳиш керак ҳолос. Мудофаа вазирлиги буни истаса қилади. Чунки бир йил олдин қилган-ку, амалиёт бор уларда», — деди у.
Маълумот учун, Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 5 апрелдаги 267-сон қарорида форс-мажор вазиятларда ойлик ҳарбий хизматга тўланган пул бадалларининг қайтарилиши назарда тутилмаган. Фуқаролар кўрсатилмаган ва/ёки олинмаган хизмат учун пул тўлашган.
